Odmiany roślin transgenicznych Bt a pestycydy - aspekty środowiskowe i zdrowotne.pdf - KOSMOS 2002 Tom 51, Numer 1 (254) - fungurius

Tom 51, 2002

Numer 1 (254)

Strony 99–104

A NNA D OBROWOLSKA

Zak³ad Cytogenetyki i Biologii Molekularnej Roœlin

Uniwersytet £ódzki

Banacha 12/16, 90–237 £ódŸ

e-mail: dobrowol@taxus.biol.uni.lodz.pl

ODMIANY ROŒLIN TRANSGENICZNYCH Bt A PESTYCYDY — ASPEKTY

ŒRODOWISKOWE I ZDROWOTNE

WPROWADZENIE

Roœlino¿erne owady s¹ jedn¹ z g³ównych

przyczyn obni¿ania plonów roœlin uprawnych.

Obecnie stosowane metody maj¹ce na celu

ograniczenie strat to przede wszystkim stoso-

wanie œrodków owadobójczych, co wi¹¿e siê z

wysokimi kosztami ekonomicznymi oraz za-

nieczyszczeniem œrodowiska. Wobec takich

skutkówubocznych, nie jest zaskakuj¹cym fakt

podjêcia przez naukowców prób uzyskania i

wprowadzenia do produkcji roœlin transge-

nicznych opornych na insekty. Pierwsze donie-

sienie dotycz¹ce uzyskania roœlin transgenicz-

nych opornych na szkodliwe owady opubliko-

wanow1987 r. (G RIMSLEY i wspó³aut. 1987).

Jednymi z pierwszych roœlin transgenicz-

nych, które pojawi³y siê na rynku, by³y roœliny

zawieraj¹ce geny koduj¹ce owadobójcze toksy-

ny izolowane z powszechnie wystêpuj¹cej bak-

terii Bacillus thuringiensis (Bt). Wœród gene-

tycznie zmodyfikowanych odmian roœlin

uprawnych wykazuj¹cych ekspresjê toksyn Bt,

dopuszczonych do sprzeda¿y w latach

1995–1996, znalaz³y siê kukurydza, bawe³na

oraz ziemniak. W 1999 r. blisko 24% œwiatowej

uprawy kukurydzy oraz 5% œwiatowej uprawy

bawe³ny zawiera³o transgen toksyny Bt

(G OULD 2000). Zyski finansowe wynikaj¹ce z

uprawy odmian roœlin transgenicznych s¹

znacz¹ce. WUSA, dla przyk³adu, kukurydza wy-

kazuj¹ca ekspresjê toksyn Bt dawa³a o 7% wy¿-

szy plon w skali roku z jednego akra, co stano-

wi³o zysk netto 16,88 dolarów. Odmiany trans-

genicznej kukurydzy oraz bawe³ny, wyka-

zuj¹ce odpornoœæ na szkodniki owadzie, oka-

za³y siê atrakcyjne zarówno dla rolników, jak i

dla firm zajmuj¹cych siê produkcj¹ i sprzeda¿¹

nasion siewnych. Bior¹c pod uwagê prognozy

ISAAA (ang. International Service for the Aqu-

isition for Agri-Biotech Applications), wska-

zuj¹ce na wzrost zysków wynikaj¹cych z upra-

wy roœlin transgenicznych z 3 mld dolarów w

2000 r. do 8 mld i 25 mld dolarów odpowied-

nio w latach 2005 i 2010, nale¿y s¹dziæ, ¿e w

nadchodz¹cym dziesiêcioleciu odmiany trans-

geniczne zdominuj¹ najwiêksze rynki nasion

roœlin uprawnych i bêd¹ uprawiane na oko³o

60 mln hektarów rocznie, g³ównie w USA.

Wykorzystanie transgenicznych odmian ro-

œlin wykazuj¹cych ekspresjê toksyn owadobój-

czych Bt niesie za sob¹ niew¹tpliwe korzyœci

ekonomiczne. Jednak¿e zwraca siê uwagê na

ryzyko ekologiczne. Jednym z potencjalnych

zagro¿eñ wynikaj¹cych z ich uprawy jest nie-

znany efekt dzia³ania toksyny na owady nie

bêd¹ce bezpoœrednimi szkodnikami roœlin

uprawnych, zw³aszcza, je¿eli organizmy te

¿ywi¹ siê szkodnikami i s¹ po¿yteczne z rolni-

czego punktu widzenia.

W artykule podjêto próbê przegl¹du zagad-

nieñ dotycz¹cych korzyœci i zagro¿eñ wyni-

kaj¹cych ze stosowania jednego z do niedawna

powszechnie stosowanych pestycydów–rote-

100

A NNA D OBROWOLSKA

nonu oraz wp³ywu roœlin transgenicznych za-

wieraj¹cych gen Bt i ich wydzielin na ¿eruj¹ce

na nich owady, jak i owady przyjazne œrodowi-

sku.

ROTENON

ROTENON JAKO NATURALNY, BIOLOGICZNY

PESTYCYD

Dotkniêty ni¹ jest oko³o 1% ludnoœci powy¿ej

60 roku ¿ycia. Charakteryzuje siê zesztywnie-

niem stawów, ograniczon¹ ruchliwoœci¹ oraz

dr¿eniem r¹k, co spowodowane jest degenera-

cj¹ neuronów zawieraj¹cych dopaminê w sub-

stancji czarnej mózgu. Inn¹ charakterystyczn¹

cech¹ tej choroby jest obecnoœæ w mózgu pa-

cjentów mikroskopijnych depozytów bia³ko-

wych zwanych cia³kami Lewy’ego. Chocia¿

pewne przypadki choroby mog¹ byæ determi-

nowane obci¹¿eniami genetycznymi, etiologia

tej choroby pozostaje wci¹¿ niewyjaœniona. Pro-

ponuje siê, ¿e pewne sporadyczne przypadki

mog¹ byæ rezultatem oddzia³ywañ œrodowisko-

wych (http://agioview.listbot. com).

Wykazano (B ETERBET i wspó³aut. 2000), ¿e

rotenon mo¿e indukowaæ w mózgu zmiany

prowadz¹ce do choroby Parkinsona u szczu-

rów. Wyniki tych badañ pozwoli³y na zwróce-

nie uwagi badaczy na nowy, zwierzêcy model

do testowania potencjalnych leków. Potwier-

dzaj¹ równie¿ tezê, i¿ ci¹g³a ekspozycja na pe-

stycydy œrodowiskowe mo¿e mieæ zwi¹zek z

pojawieniem siê choroby Parkinsona u ludzi.

Przed opublikowaniem wyników powy¿szych

badañ, modelem zwierzêcym wykorzystywa-

nym do badañ choroby Parkinsona, by³a mysz

traktowanaMPTP (MPTP - 1, 2, 3, 4 - tetrahydro-

pirydyna) (B ETARBET i wspó³aut. 2000) . Model

ten wykorzystywano we wczesnych latach 80.,

kiedy u wielu narkomanów wyst¹pi³y nag³e,

nieodwracalne objawy choroby Parkinsona po

wstrzykniêciu heroiny zanieczyszczonej

MPTP. Przyczyn¹ efektu toksycznego by³a inhi-

bicja przez MPTP (a w³aœciwie jej pochodn¹

MPP + ) enzymów mitochondrialnych.

Rotenon, jak wiele innych pestycydów, ha-

muje aktywnoœæ tego samego enzymu mito-

chondrialnego (tj. kompleksu I), co MPP + .Na

podstawie tych zale¿noœci B ATARBET i

wspó³pracownicy w 2000 r. wysunêli hipotezê

zak³adaj¹c¹, ¿e d³ugotrwa³e podawanie szczu-

rom rotenonu w niskich dawkach mog³oby

wywo³ywaæ chorobê Parkinsona. Rotenon po-

dawano do¿ylnie przez kilka tygodni i obser-

wowano postêpuj¹c¹ degeneracjê neuronów

dopaminowych po³¹czon¹ z objawami choro-

by Parkinsona oraz formowaniem struktur

przypominaj¹cych cia³ka Lewy’ego. Inn¹ hipo-

Rotenon jest selektywnym biologicznym

zoocydem, który nie jest dopuszczony do u¿y-

wania w Polsce. Wykorzystywany jest w ogro-

dach domowych oraz jako œrodek stosowany

do zabijania ryb w sztucznych zbiornikach

wodnych przed ponownym zarybieniem wy-

branymi gatunkami. Jest to ekstrakt uzyskiwa-

ny z roœlin tropikalnych nale¿¹cych do rodziny

Leguminosae (str¹czkowe). Ekstrakty roteno-

nu otrzymuje siê z korzeni, nasion oraz liœci

ró¿nych gatunków roœlin. Sprzedawany jest

jako preparat w postaci kryszta³ów (95% eks-

trakt), roztworu emulsyjnego (50% ekstrakt)

oraz proszku (0, 75–5% ekstrakt ) stano-

wi¹cego dodatek do nawozów stosowanych

do nawo¿enia m.in. pomidorów i jab³oni

jab³oni (www.rotenone.com/indez.html).

Rotenon jest sk³adnikiem oko³o 680 orga-

nicznych insektycydów ogrodowych. Z uwagi

na swoje naturalne pochodzenie rotenon wy-

daje siê byæ bezpieczniejszy ni¿ syntetyczne pe-

stycydy. W przeciwieñstwie do nich, ulega na-

turalnemu rozk³adowi w glebie oraz wodzie,

trac¹c sw¹ toksycznoœæ pod wp³ywem

dzia³ania œwiat³a s³onecznego w ci¹gu 5–6 dni

latem oraz w ci¹gu 2–3 dni wiosn¹ (A UGUSTIN -

B ECKER i wspó³aut. 1994).

W wyniku bezpoœredniego spo¿ycia lub

wdychania zwi¹zków zawieraj¹cych rotenon,

u zwierz¹t i cz³owieka mo¿e dojœæ do zapalenia

skóry, zapalenia gard³a, krwotoku, wymiotów.

U szczurów i psówpoddanych ekspozycji form

pylistych rotenonu dawka œmiertelna w przy-

padku inhalacji by³a znacznie ni¿sza ni¿ wprzy-

padku dawki œmiertelnej podawanej z pokar-

mem (L AWS iH AYES 1991). Zatem rotenon jest

bardziej toksyczny kiedy dostaje siê do organi-

zmu na drodze inhalacji ni¿ doustnie, zw³asz-

cza, gdy rozmiary drobin py³ku s¹ bardzoma³e i

dostaj¹ siê do pêcherzyków p³ucnych.

ZWI¥ZEK ROTENONU Z CHOROB¥ PARKINSONA

Choroba Parkinsona jest jedn¹ z najczêœciej

wystêpuj¹cych chorób neurodegeneracyjnych.

Odmiany roœlin transgenicznych Bt a pestycydy

101

tez¹, do tej pory nie zweryfikowana jest to, ¿e

rotenon powoduje wytwarzanie wolnych rod-

ników w mitochondriach (B ETARBET i

wspó³aut. 2000).

ROŒLINY TRANSGENICZNE Bt A SZKODNIKI OWADZIE

Bacillus thuringiensis jest gram-dodatni¹

bakteri¹ zdoln¹ do wytwarzania spor. Bytuje w

wielu œrodowiskach, takich jak np. gleba czy

roœliny i w odró¿nieniu od innych gatunków

Bacillus, podczas sporulacji wytwarza paraspo-

ralne kryszta³y. Kryszta³y te sk³adaj¹ siê z jednej

lub kilku δ -endotoksyn lub bia³ek krysz-

ta³owych (CRY) o masie oko³o 130 kDa. Toksy-

ny te nale¿¹ do du¿ej i wci¹¿ nie w pe³ni pozna-

nej rodziny bia³ek homologicznych — dotych-

czas zidentyfikowano ponad 130 genów ko-

duj¹cych te bia³ka (C RICKMORE i wspó³aut.

1998, http://epunix.biols.susx.ac.uk/Home/

Neil_Crickmore/Btindex.html).

Toksyny Bt zabijaj¹ doros³e owady i ich

g¹sienice nale¿¹ce do rzêdów: Motyle (Lepi-

doptera), Dwuskrzyd³e (Diptera), Chrz¹szcze

(Coleoptera). Owady wra¿liwe maj¹ receptor

w b³onach komórkowych, poœrednicz¹cy w

transporcie toksyny downêtrza komórek. Wal-

kalicznym œrodowisku ich przewodu pokar-

mowego, wytwarzana przez bakterie protoksy-

na (130 kDa) ulega proteolizie, z wytworze-

niem produktu (70 kDa) parali¿uj¹cego owada

(patrz: W ÊGLEÑSKI 1995).

Ró¿ne szczepy Bt wytwarzaj¹ odmienne

toksyny owadobójcze o zró¿nicowanym zakre-

sie gospodarzy. Do roœlin wprowadzono co

najmniej 10 genów koduj¹cych ró¿ne toksyny

Bt . By³y to: cry1A(a), cry1A(b), cry1A(c),

cry1B(a), cry1C(a), cry1H, cry2A(a), cry3A,

cry6A, Cry9C. Powodowa³y one toksycznoœæ w

stosunku do owadów z rzêdów: Lepidoptera i

Diptera (R UUD i wspó³aut. 1999). Wiêkszoœæ

bia³ek CRY, nawet w obrêbie podrodziny

CRY1A wykazuje ró¿ne, unikalne spektrum

owadobójcze. Geny cry1A i cry1C koduj¹

bia³ka odpowiednio CRY1A i CRY1C, wyka-

zuj¹ce specyficznoœæ w stosunku do larw owa-

dów z rodziny Lepidoptera takich jak np. owo-

cówka jab³kóweczka ( Cydia pomonella ). Dla

kontrastu, bia³ko CRY3A jest toksyczne dla

szkodliwych owadów z rodziny Coleoptera

w³¹czaj¹c stonkê ziemniaczan¹ ( Leptinotarsa

decemlineata ).

Ekspresjê toksyn Bt obserwowano u kilku-

nastu gatunków roœlin uprawnych (S CHULER i

wspó³aut. 1998). Poziom odpornoœci roœliny na

owady, w wiêkszoœci przypadków zale¿y od

tego, czy wprowadzono do roœliny natywny gen

bakteryjny, skrócony gen bakteryjny czy gen o

zoptymalizowanych kodonach, tj. u³atwiaj¹cy

ich ekspresjê w genomie roœliny. Geny o zopty-

malizowanych kodonach wprowadzono do kil-

ku roœlin uprawnych tj. ry¿u, bawe³ny, kukury-

dzy, ziemniaka, broku³, kapusty, lucerny czy

kawy. W roœlinach tych obserwowano obec-

noœæ toksyn Bt w iloœciach wystarczaj¹cych, aby

spowodowaæ œmieræ owadów bêd¹cych celem

dzia³ania toksyny (Tabela 1).

ROŒLINY TRANSGENICZNE Bt A OWADY PRZYJAZNE ŒRODOWISKU

W przesz³oœci, nieograniczone stosowanie

chemicznych insektycydów, zabijaj¹cych

szkodniki owadzie, jak równie¿ ich natural-

nychwrogów, doprowadzi³o do pojawienia siê

szkodników odpornych na dany zwi¹zek.

Obecnie, przeprowadzanie testów na przyja-

znych œrodowisku stawonogach jest czêœci¹

procedury warunkuj¹cej uzyskanie atestu i ze-

zwolenia na wprowadzenie na rynek nowego

insektycydu (R UUD i wspó³aut. 1999). Zgodnie

z opublikowanymi raportami, stosowane od lat

60. biologiczne insektycydy, produkowane na

bazie bia³ek krystalicznych Bt , nie oddzia³uj¹

na przyjazne œrodowisku owady. Jest to spowo-

dowane wysok¹ specyficznoœci¹ dzia³ania oraz

szybk¹ degradacj¹ i dezaktywacj¹ preparatów

pod wp³ywem œwiat³a UV (R UUD i wspó³aut.

1999). Wyniki te nie mog¹ byæ przenoszone

wprost na transgeniczne roœliny Bt, gdy¿ wy-

stêpuj¹ ró¿nice, dotycz¹ce czasu oraz formy

ekspozycji owada na toksynê (ci¹g³a ekspozy-

cja w przypadku roœlin transgenicznych w od-

ró¿nieniu od przejœciowej w przypadku opry-

skiwania, aktywna toksyna w roœlinach w od-

ró¿nieniu od protoksyny w kryszta³ach opry-

skiwacza). Ogólnie, transgeniczne roœliny Bt

wydaj¹ siê byæ bardziej specyficzne, gdy¿ wy-

twarzaj¹ jedn¹, œciœle okreœlon¹ toksynê, pod-

czas gdy szczepy Bt wykorzystane do opryski-

wañ zwykle produkuj¹ kilka ró¿nych toksyn w

102

A NNA D OBROWOLSKA

tym relatywnie niespecyficzne δ -endotoksyny.

Niestety, przeprowadzono niewiele badan

maj¹cych na celu ustalenie wp³ywu transge-

turalnym œrodowisku. Nasunê³o siê równie¿

pytanie, czy œmiertelnoœæ motyli w pobli¿u pól

z nietransgeniczn¹ kukurydz¹ traktowan¹ pre-

Tabela 1. Œmiertelnoœæ szkodników owadzich w biotestach przeprowadzonych z u¿yciem roœlin trans-

genicznych wykazuj¹cych ekspresjê toksyn Bt

Roœlina uprawna

Szkodnik

owadzi

Wprowadzony

gen

P oziom toksyny

powoduj¹cy

100%

œmiertelnoœæ

owadów**

Autor

Oryza sativa

Scripophaga

incertulas

cry1A(b)*

cry1A(c)*

0,23-0,28

C HENG i wspó³aut.

1998

Zea mays

Plodia inter-

punctella

cry1A(b)

cry9(c)

G ILES i wspó³aut.

2000

Oryza sativa — od-

miana indica

Scripophaga

incertulas

cry1Ac

N AYAK i wspó³aut.

1997

Arachis hypogaeal

Perileucoptera

coffeella

cry1Ac

0,18

S INGSIT i

wspó³aut. 1997

Brassica campestris Plutella xylo-

stella

cry1A(b)*

cry1A(c)*

X IANG i wspó³aut.

2000

cry1A(c)* nb L EROY i wspó³aut.

2000

* Gen syntetyczny; **poziom toksyny okreœlony zosta³ w % ca³ej puli bia³ek rozpuszczalnych; nb — nie badany

Coffee canephora

Perileucoptera

coffeella

nicznych roœlin Bt na przyjazne œrodowisku

owady. Wyniki kilku z nich omówione zosta³y

poni¿ej.

paratami zawieraj¹cymi toksyny Bt lub inne in-

sektycydy by³aby porównywalna ze œmiertel-

noœci¹ stwierdzon¹ w powy¿szych badaniach

(H AILS 2000)? Kwestia ta nie zosta³a dotych-

czas rozstrzygniêta.

Powy¿sze wyniki badañ spotka³y siê z kry-

tyk¹ innej grupy badaczy (S CHULER i wspó³aut.

1998), którzy kwestionowali generalizowanie

wyników badañ uwzglêdniaj¹cych wp³yw

py³ku kukurydzy transgenicznej na jeden gatu-

nek owada. Zwrócili oni uwagê, ¿e gatunki po-

pulacji owadów z rodziny Lepidoptera mog¹

byæ w zró¿nicowanym stopniu nara¿one na

ekspozycjê endotoksyn znajduj¹cych siê w

py³ku odmian transgenicznych. Do owadów

tych nale¿y motyl Papilio polyxenes, który ¿yje

m.in. w rowach znajduj¹cych siê miêdzy droga-

mi a polami uprawnymi. Badania przeprowa-

dzone w warunkach polowych oraz laborato-

ryjnychwskaza³y, ¿e py³ek odmian transgenicz-

nych nie powoduje œmiertelnoœci dzikiej popu-

lacji Papilio polyxene (S CHULER i wspó³aut.

1998) .

PY£EK KUKURYDZY TRANSGENICZNEJ Z GENAMI

BT A OWADY NIE SZKODZ¥CE UPRAWOM

W1999 r. opiniê publiczn¹ poruszy³y wyni-

ki badañ Loseya i Rayora dotycz¹ce wp³ywu

py³ku transgenicznej kukurydzy Bt na ¿ywot-

noœæ motyla ( Danaus plexippus) zasie-

dlaj¹cego s¹siedztwo pól, na których uprawia-

no transgeniczn¹ kukurydzê. Dowodzi³y one,

¿e larwy ¿eruj¹ce na roœlinach mleczu ( Ascle-

pias curassavica ) pokrytych py³kiem po-

chodz¹cym z transgenicznych roœlin wykazy-

wa³y ograniczon¹ ¿ywotnoœæ. Wyniki tych ba-

dañ zosta³y zakwestionowane przez Sears’a

(S EARS i wspó³aut. 2001) oraz Environmental

Protection Agency (www.epa.gov) (D AVIS

2001). Pojawi³y siê w¹tpliwoœci, czy warunki,

w których przeprowadzano doœwiadczenia od-

powiadaj¹ tym, w których ¿yj¹ larwy w ich na-

Odmiany roœlin transgenicznych Bt a pestycydy

103

TOKSYNY OWADOBÓJCZE Bt W GLEBIE

Tematem badañ innej grupy badaczy

(S AXENA i wspó³aut. 1999) by³a toksycznoœæ

wydzielin korzeni transgenicznej kukurydzy.

Uzyskane wyniki wskazuj¹ na aktywnoœæ tok-

syn Bt znajduj¹cych siê w glebie, gdzie szybko

wi¹¿¹ siê one do cz¹stek gliniastych. Dziêki

zwi¹zaniu z cz¹stkami gleby toksyna utrzymuje

swoje w³aœciwoœci owadobójcze i jest chronio-

na przed degradacj¹ mikrobiologiczn¹ przez

co najmniej 234 dni.

Obiektami badañ by³a gleba, na której upra-

wiano transgeniczn¹ kukurydzê oraz gleba uzy-

skana z pól, gdzie uprawiano odmiany nie-

transgeniczne. Analiza gleby po 7 oraz 15

dniach uprawy, przy wykorzystaniu SDS-PAGE

oraz testów immunologicznych, wykaza³a

obecnoœæ toksyny CRY1A(b). Pozytywny wy-

nik biotestu, z wykorzystaniem larw motyla

M anduca sexta, wskaza³ na aktywnoœæ toksy-

ny. Larwy, umieszczone na pod³o¿u zawie-

raj¹cym wydzieliny z korzeni transgenicznej

kukurydzy, ginê³y po 2–3 dniach, zaœ po 5

dniach œmiertelnoœæ siêga³a 90–95%. W przy-

padku wydzielin z korzeni roœlin nie transfor-

mowanych nie obserwowano œmierci larw

oraz pozytywnej reakcji immunologicznej

(S AXENA i wspó³aut. 1999). Po 25 dniach wyni-

ki testu immunologicznego oraz biotestu by³y

negatywne zarówno w przypadku gleby roœlin

transgenicznych, jak i nietransgenicznych, co

wed³ug autorów mo¿e wskazywaæ na hydroli-

zê i dezaktywacjê toksyny przez enzymy roœlin-

ne lub pochodz¹ce z mikroorganizmów.

Do tej pory nie ma dostêpnych danych lite-

raturowych wskazuj¹cych, ¿e obecnoœæ toksyn

owadobójczychwp³ywa negatywnie na organi-

zmy glebowe. Mog¹ one kontrolowaæ liczbê

szkodliwych owadów lub selekcjonowaæ owa-

dy szkodliwe wykazuj¹ce odpornoœæ na te tok-

syny. Receptory toksyn wystêpuj¹ u owadów

szkodliwych jak i po¿ytecznych, tak wiêc ist-

nieje ryzyko negatywnego wp³ywu toksyn na

owady po¿yteczne oraz organizmy wy¿szych

poziomów troficznych. Dalsze badania po-

zwol¹ wyjaœniæ realnoœæ zagro¿eñ i w¹tpliwo-

œci.

TRANSGENIC Bt CROPS AND PESTICIDES — THE IMPACT ON ENVIROMENT AND HEALTH

Summary

Insect pests are a major cause of damage of the

world’s commercially important agricultural crops.

Current strategies aimed at reducing crop losses rely

primarily on pesticides. One of the commonly used or-

ganic zoocides is rotenone. It is used in gardens for

both insect control and fish eradication as part of wa-

ter management. Chronic exposure to rotenone can

be toxic to animals and people. It has been shown that

rotenone can induce the major symptoms resembling

the Parkinson’s disease. The scale of both the eco-

nomic and environmental costs of insect control in ag-

riculture is high. On the other hand, transgenic crops

with intrinsic pest resistance offer a promising alter-

native. The first generation of insect–resistant trans-

genic plants was based on insecticidal proteins from

Bacillus thuringiensis . Bt toxins are part of a large and

still growing family of proteins showing insecticidal

properties. More than ten cry genes have been trans-

formed into different crops. Plants expressing Bt tox-

ins were among the first biotechnology products to be

approved for commercial use. However, the picture is

not altogether positive — there is ecological concern

of releasing transgenic Bt plants. Are there any unfore-

seen effects of the toxin on organisms that are not

pests of the crop itself ? The issue is discussed in the ar-

ticle.

LITERATURA

A UGUSTIN - B ECKER SP.W.N.,H ORNBY A. G., W AUCHOPE R.

D., 1994. Pesticide properties database for envi-

ronmental decisionmaking II. Additional compo-

unds. Rev. Env. Cont. Tox. 2, 137–181.

B ETARBET R., S HERER T. B., M ACKENZIE G., G ARCIA -O SUNA

M., P ANOV A. V., G REENAMYRE T. J, 2000. Chronic sys-

temic pesticide exposure reproduces features

of Parkinson’s disease. Nat. Neurosci. 12,

1301–1306.

B OUCHIE A. J., 2000 . Bt corn kills monarch ? Nature Bio-

technol. 18, 1025.

C HENG X., S ARDANA R., K APLAN H., A LTOSAAR I., 1998.

Agrobacterium transformed rice plants

expressing synthetic cryIA(b) and cryIA(c) genes

are highly toxic to striped stem borer and yellow

stem borer . Proc. Natl. Acad. Sci. USA 17,

2767–2772.

C RICKMORE N., Z EIGLER D. R., F EITELSON J., S CHNEPF E.,

L ERECLUS D., B AUM J., D EAN D. H., 1998. Revision of

the nomenclature for the Bacillus thuringiensis

pesticidal crystal proteins. Microb. Mol. Biol. Rev.

62, 807–813.

Odmiany roślin transgenicznych Bt a pestycydy - aspekty środowiskowe i zdrowotne.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: