Moduł 5.pdf

Ocena stanu zdrowia

Wstęp

1. Wpływ środowiska na zdrowie człowieka

1.1. Zaburzenia zdrowia wynikające z zanieczyszczeń środowiska

1.2. Zanieczyszczenia gleby, powietrza, wody

2. Mechanizmy obronne organizmu w walce z zanieczyszczeniami środowiska

3. Biomonitorowanie człowieka

4. Szkodliwe wpływy cywilizacji

Bibliografia

Literatura podstawowa

Ocena stanu zdrowia

Wstęp

Nasz stan zdrowia zależy także od nawyków. Pojęcie nawyk ma w tym kontekście inne

niż potoczne znaczenie. Chodzi bowiem o współpracę ciała i umysłu spowodowaną

działaniem (nawykiem). W przypadku nawyku pozytywnego, np. gry w szachy, jazdy na

rowerze, w trakcie wykonywania danej czynności niemal bezwiednie uruchamiamy

niezwykle skoordynowane reakcje umysłu i ciała. Dzieje się tak dlatego, że zrodzona

myśl otwiera szlaki biegnące dosłownie przez cały organizm — to szlaki

psychofizjologiczne. Gdy są one wolne od stresu — jesteśmy zdrowi, gdy zaś są

zablokowane — wówczas, z reguły, chorujemy. Wszystko zależy od tego, czy skierujemy

naszą inteligencję na właściwą ścieżkę. Każdy nawyk z osobna angażuje cały ośrodkowy

układ nerwowy, przekazując miliardy impulsów do całego organizmu.

Najmniejsze przesunięcie uwagi może zmienić postrzegany przez nas świat, a także

nasze ciało. „Kupując różę, kupujemy też kolce”. Gdy przyglądamy się róży, jesteśmy

pod wrażeniem jej piękna; gdy jednak zwrócimy uwagę na kolce, odczuwamy ból. Już na

podstawie tego prostego przykładu możemy powiedzieć, że dobre nawyki są

nieocenionym źródłem zdrowia. To dlatego właśnie w ocenie stanu zdrowia tak ważne

jest podkreślanie wzajemnych relacji umysłu i ciała. Człowiek bowiem to połączenie

dwóch form: struktury fizycznej i świata psychicznego.

Poznanie przez naukę potęgi, jaką skrywa nasza jaźń, oraz nauczenie się sterowania

człowiekiem tak, by uchronić go przed negatywnymi wpływami cywilizacji, stało się

wyzwaniem naszych czasów.

Mając do dyspozycji coraz bardziej wyrafinowane metody oceny funkcjonowania

organizmu i coraz efektywniejsze sposoby naprawcze, nie zapominajmy o tym, że

dysponujemy też własną inteligencją, która może, sterując naszymi myślami, nie

dopuścić do zaburzeń w organizmie.

Jak wiadomo, istnieją zarówno dziedziczne, jak i środowiskowe uwarunkowania zdrowia

i długości życia. Poznanie całego zestawu zasobów genowych stanowi nieocenioną

i niewyobrażalną wartość w odkryciu tajemnic dotyczących potencjału zdrowia i długości

życia człowieka (Ridley, 2001).

Geny są ważnymi czynnikami warunkującymi naszą dobrą kondycję fizyczną i psychiczną.

Wpływają one także na psychikę, gdyż również osobowość czy inteligencja są biologicznie

Ocena stanu zdrowia

determinowane — co nie oznacza, że nasza biologia nie jest determinowana przez

wpływy środowiska. Wpływy społeczne działają na zachowanie przez włączanie

i wyłączanie genów.

Dowody naukowe wskazują, że wczesne i długotrwałe niedożywienie podczas wzrostu

tkanek (szczególnie dotyczy to komórek nieodtwarzalnych, tj. komórek układu

nerwowego i endokrynalnego) w okresie płodowym i niemowlęcym może spowodować

zahamowanie i opóźnienie rozwoju i dojrzewania psychicznego, zwalnia procesy uczenia

się, zapamiętywania oraz może wywołać zaburzenia zachowań w sferze emocjonalnej.

Obowiązuje generalna zasada: im bardziej wartościowy i ugruntowany jest wrodzony

potencjał, tym mniejsze szkody wyrządzają później szkodliwe wpływy środowiska. Przez

środowisko rozumiemy tu zarówno czynniki biologiczne, takie jak: wyżywienie, skład

atmosfery, warunki bytowania, jak i czynniki psychologiczne.

Ocena stanu zdrowia

1. Wpływ środowiska na zdrowie człowieka

Środowisko pojmowane jako zespół czynników oddziałujących na człowieka to termin

o ogromnym zakresie znaczeniowym. Nie jest to tylko nasze naturalne otoczenie, lecz

składa się nań także cała polityka społeczna i gospodarcza. Decyzje polityczne i procesy

produkcyjne dopuszczające na przykład do zanieczyszczeń miejsc pracy i ich okolic

szkodliwymi związkami — to także wpływy środowiska.

Szeroko rozumiana polityka państwa oraz tradycje kulturowe będą z kolei wywierały

wpływ na kształtowanie nawyków. Również kultura przekazywana w procesie wychowania

to pewien aspekt środowiska. Warto zaznaczyć tutaj, że musimy starać się nauczyć

oceniać drugiego człowieka nie przez pryzmat praw o popycie i podaży, nie na podstawie

konta bankowego czy nawet intelektualnej wartości osoby, lecz zwracać przede

wszystkim uwagę na jej umiejętność empatii. Służyć to będzie profilaktyce

psychospołecznej, której cel polega na ograniczeniu cierpień psychicznych.

Znając określone środowisko, można, z pewnym prawdopodobieństwem, przewidzieć, jak

będzie przedstawiała się sytuacja zdrowotna ludności. W kształtowaniu współczesnego

pojęcia kultury zdrowia znaczny wpływ odgrywają środki masowego przekazu. Zdarza

się, że czasem z banalnego powodu skłonni jesteśmy domagać się od lekarza zlecenia

badań czy analiz, o których słyszeliśmy w telewizji czy w radio lub czytaliśmy w prasie.

Zwraca uwagę fakt, iż coraz częściej większość ludzi, zarówno wykształconych, jak

i niewykształconych, skłonnych jest ufać bardziej maszynie niż lekarzowi. Jest to także

przejaw dominującej kultury, w której zaufanie człowieka do człowieka przechodzi kryzys,

a szczerość, bezinteresowność czy przyjaźń stają się pustymi pojęciami.

Człowiek zanieczyszcza środowisko swego bytu nie tylko czynnikami fizykochemicznymi,

ale i czynnikami natury psychospołecznej. Widać to szczególnie wyraźnie na przykładzie

środowiska pracy. Warto, w tym momencie, przeanalizować motywy naszego działania.

Zastanówmy się, co motywuje nas do pracy? Można powiedzieć, że pracujemy dla nagród

zewnętrznych, takich jak pieniądze, ocena czy prestiż, a nie dlatego, że praca sama

w sobie jest pociągająca. Czy zawsze jednak tak przedstawia się ten problem?

Odpowiedzi szukał badacz Mc Gregor w roku 1960, zakładając, że większość organizacji

jest zbudowanych zgodnie z pewnym zbiorem założeń co do ludzkiej natury.

Ocena stanu zdrowia

Jeden z tych zbiorów (nazwał go teorią X) prezentował przekonanie, że ludzie w gruncie

rzeczy nie lubią pracy i robią wszystko, by jej uniknąć. Choć bardzo ważne jest dla nich

poczucie bezpieczeństwa, to jednak nie mają zbyt wielkich ambicji i często nie są

odpowiedzialni. W przypadku takich postaw trzeba ludzi w jakiś sposób „przekupywać”

lub zmuszać do pracy. Inny zbiór założeń (nazwany teorią Y) opierał się na poglądzie, że

ludzie są w zasadzie twórczy i odpowiedzialni, a wydatkowanie energii w formie pracy

jest procesem naturalnym. Jeśli cele tej pracy zaspokajają osobiste pragnienia (takie jak

szacunek dla samego siebie, ciekawość, kompetencja), to automatycznie niejako

kształtują wewnętrzną potrzebę motywacji do dobrej pracy.

Przedsiębiorstwa działające zgodnie z teorią X chcąc zwiększyć ilość lub jakość produkcji,

oferują stereotypowe zachęty w postaci np. dodatkowej zapłaty. Natomiast sposób

wykonywania pracy w przedsiębiorstwach, które zorganizowały ją według zasad teorii Y,

zmienił się w sposób radykalny. Dla przykładu, zastąpiono pracę na taśmach

montażowych (gdzie każdy wykonuje drobną, określoną część końcowego produktu)

pracą w małych zespołach (produkt od początku do końca jest wytwarzany przez jedną

osobę). Łatwo zauważono, że ludzie byli bardziej dumni ze swej pracy; ponadto w małych

grupach możliwe stało się nawiązanie bliższych kontaktów. Odnotowano też mniej

przypadków absencji czy sabotowania pracy.

Podobny efekt obserwowano w szkołach, w których podejście oparte na teorii X,

zastąpiono podejściem wypływającym z teorii Y. Polegało to m.in. na wprowadzeniu tzw.

klas otwartych, w których uczniowie uczą się zgodnie ze swymi zainteresowaniami.

Wiemy, że u ludzi rozwijają się potrzeby psychiczne wyrażane za pośrednictwem form

społecznych właściwych danej kulturze, a ich zaspokajanie jest nieodzowne dla zdrowego

funkcjonowania człowieka (Zimbardo, Ruch, 1996).

Zaspokajanie jednego z podstawowych instynktów człowieka — wrodzonego instynktu

gromadnego — uważa się za element naturalnego, normalnego środowiska człowieka.

Jeden z pierwszych badających to zjawisko psychologów, Trotter, napisał w roku 1916,

że świadoma jednostka doznaje niepoddającego się analizie, pierwotnego poczucia

przyjemności w obecności swych towarzyszy, zaś równie pierwotnego uczucia przykrości,

gdy są oni nieobecni; jest dla niej oczywiste, że samotność to coś niedobrego dla

człowieka. Według niego zatem, samotność to prawdziwa groza, której rozum nie może

pokonać.

Dzisiaj problem „samotności w tłumie” jest bardzo poważny i zatacza coraz szersze kręgi,

obejmując ludzi różniących sie wiekiem, zawodem czy wyznaniem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: