PRAWO KARNE I PENITENCJARNE
Literatura:
- Gardocki L. „Prawo karne materialne”
- Zall „Prawo karne”
- Marek A. „ Podręcznik prawa karnego”
- Siuda W. „Podstawy prawa dla ekonomistów” (1 rozdz.)
Normy prawa są stanowione lub sankcjonowane przez państwo. Prawo jest czymś, co nas ogranicza; to nie tylko normy. Egzekucja zabezpieczona przymusem państwowym. Przepis prawny – jednostka redakcyjna zawierająca lub obejmująca normy prawne, np. artykuł, paragraf, wstęp, punkt, podpunkt. Normy etyczne a normy prawne (nie zawsze się łączą). Stosunek prawny regulowany jest określonymi normami (stosunek prawny – normy prawne).
Zdarzenie prawne – źródło powstania stosunku prawnego.
ZDARZENIE PRAWNE
DZIAŁANIA (zdarzenia wywołane przez człowieka
ZDARZENIE SENSU STRICTO
(naturalne np. śmierć, narodziny, pożar)
Czyny Akty
dozwolone niedozwolone
administracyjne czynności prawne konstytutywne orzeczenia sądu
(umowa)
Systematyka prawa – uporządkowany zbiór norm prawnych, które dzielą się na dziedziny, gałęzie prawa, opierają się na idei fix. Podział na publiczne i prywatne.
SEMANTYKA PRAWA
PRAWO PUBLICZNE
PRAWO PRYWATNE
Prawo administracyjne (pozwolenia, zgody)
Prawo cywilne (Prawo rodzinne)
Prawo karne
Prawo finansowe
Prawo konstytucyjne
Prawo pracy
Prawo karne jest niejednolite, dzieli się na trzy subdyscypliny, które są ze sobą połączone i od siebie zależne:
· Materialne – definiuje podstawowe pojęcia prawa karnego (co jest przestępstwem?), zasady odpowiedzialności, konsekwencje – orzekanie środków (KK – kodeks karny)
· Procesowe – tryb postępowania organów państwowych w procesie karnym; prawa i obowiązki uczestników postępowania (KPK – kodeks postępowania karnego)
· Wykonawcze – reguły wykonywania kar i innych środków orzekających w procesie karnym; prawa i obowiązki skazanego (KKW – kodeks karny wykonawczy)
Wyróżniamy również:
· Prawo skarbowe – regulowane kodeksem karnym skarbowym (nie odprowadzanie podatków itd.) – przestępstwa przeciwko skarbowi państwa
· Prawo karne wojskowe – kodeks karny materialny (np. dezercja, niewykonanie rozkazu)
· Prawo karne gospodarcze
· Prawo nieletnich → nieletni na ogół nie podlega prawu karnemu (wyjątek)
Dziedziny pokrewne prawa karnego:
→ kryminologia – nauka o przestępstwie jako zjawisku społecznym i geneza przestępstwa, przyczyny przestępstwa, statystyka przestępstwa, jak zapobiegać?
→ wiktymologia – nauka o ofierze (potencjalnej i faktycznej)
→ kryminalistyka – metody, środki wykrywania przestępstwa, metody i strony wykrywania sprawców oraz ujawnienia i zabezpieczanie śladów
- technika – czerpie z wielu dziedzin nauki
- taktyka – przesłuchania: ofiary, sprawcy, świadków; taktyka pościgu
- osmologia
- balistyka
Polityka kryminalna – proces wymierzania sprawiedliwości (polityka ścigania przestępców, polityka penitencjarna) ???
Funkcje prawa karnego:
· Sprawiedliwościowa (ukaranie)
· Ochronna (profilaktyka, prewencja)
· Gwarancyjna (zabezpieczenie przed odpowiedzialnością)
· Kompensacyjna (zadośćuczynienie)
· Wychowawcza (resocjalizacja)
Zasady prawa karnego:
· Odpowiedzialności karnej za czyn
· Odpowiedzialności indywidualnej i osobistej
· Humanitaryzmu
· Winy (zarzucanie czynu)
Zasad ciąg dalszy, czyli trochę łacinki:
· Nullum crimen sine lege → nie ma przestępstwa bez ustawy
· Lege certa → prawa, przepisy nie budzące wątpliwości
· Lege scripta → prawa pisane
· Lex retro non agit → prawo nie działa wstecz
· Nulla pena sine lege praevie → nie ma kary bez prawa wcześniejszego
· Zakaz stosowania analogii na niekorzyść sprawcy
WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI w Polsce
1. Sąd Najwyższy
2. Sądy Powszechne
Sąd Najwyższy
Sądy apelacyjne IIo (najbardziej kameralne)
Sądy okręgowe IIo lub Io (ponowne rozpatrzenie, → w zależności od wagi sprawy; przynależą do nich minimum dwa sądy rejonowe)
Sądy rejonowe Io na poziomie gminnym (pierwsze zapoznanie się)
Wydziały sądu rejonowego: 1. cywilny i karny 2. rodzinny i nieletnich, 3. wieczystoksięgowy, 4. pracy i ubezpieczeń społecznych, 5. gospodarczy. Wydziały sądu okręgowego: 1. karny, 2. cywilny.
3. Sądy Administracyjne
4. Sądy Wojskowe
Jan K. nadał przesyłkę drogą pocztową, zawierają materiał wybuchowy w Warszawie, przesyłka eksplodowała w Tczewie. Ranny Józef W. przewieziony został z Tczewa do szpitala w Gdańsku, gdzie zmarł. Ustal miejsce popełnienia przestępstwa i właściwość organów ścigania.
Dynamika procesowa:
wniesienie aktu oskarżenia/oskarżony/organy ścigania (sąd)
zarzut/podejrzany skazany/sąd uniewinnienie
skazanie
X etap przygotowawczy, etap sądowy, wyrok, etap wykonawczy odwołanie
· Czyn zabroniony
· Organy ścigania: policja, prokurator, służba celna, ABW, CBA
· Sąd karny
in rem → co do czynu
in person → postępowanie do osoby
etap przygotowawczy → etap dochodzeniowo-śledczy; dochodzenie prowadzi policja lub inne organy ścigania; okres trwania do 2 miesięcy; nie prowadzi się go wobec nieletnich i osób z upośledzeniami (występki); śledztwo – wymiar społeczny czynu jest większy – zbrodnia; trwa do 3 miesięcy
etap sądowy → wniesienie aktu oskarżenia, oskarżony, organy ścigania (sąd), policja i prokuratura nie ma kontroli nad sprawą, 1 sędzia profesjonalny i 2 ławników; ława przysięgłych orzeka o winie, sędzia profesjonalny sprawuje nad nimi pieczę
ławnicy → ławnikiem może być: osoba o pełni praw obywatelskich, tzw. nieskazitelnego charakteru, ukończenie 30 roku życia (max 70), niekaralność, wykształcenie średnie, posiadanie polskiego obywatelstwa; policja, adwokaci, prawnicy, radcy, pracownicy sądu , SW, duchowni, wojskowi → oni nie mogą być ławnikami
Wybory Rady Gmin - zgłoszenie kandydatów, kadencja ławników trwa 4 lata; sądy cywilne, karne, pracy, rekompensata kosztów 60zł/dzień; asystent sędziego pisze za sędziego; 2+3 → 2 sędziów zawodowych + ławnicy; prokurator jest oskarżycielem publicznym; kontradyktoryjność – sędzia może dopytywać, wskazać nowe dowody.
Wyrok → domniemanie niewinności; wyrok uniewinniający; wyrok skazujący – prawomocny
Krajowy Rejestr Karny – wymazanie skazania następuje po 3-10 latach od odbycia kary
Przestępstwo:
a. Czyn
b. Czyn zabroniony (znamiona czynu: opisowe i ocenne)
c. Czyn bezprawny
d. Czyn zawiniony
e. Społecznie szkodliwy w stopniu większym niż znikomy
...
bopotrzebuje1