Zgodnie z programowymi założeniami Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej podstawowym zadaniem Wspólnoty jest m.in.:
· wspieranie na całym jej terenie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działań gospodarczych,
· trwały i nieinflacyjny wzrost gospodarczy,
· poszanowanie środowiska naturalnego,
· uzyskanie wysokiego stopnia zbieżności działań gospodarczych,
· osiągnięcie wysokiego poziomu zatrudnienia oraz opieki społecznej,
· podnoszenie stopy życiowej i jakości życia.
Dla realizacji tych założeń Wspólnota Europejska podejmuje szereg zróżnicowanych działań o charakterze ekonomiczno prawnym oraz społecznym. Obejmują one przede wszystkim utworzenie pomiędzy państwami członkowskimi rynku wewnętrznego. Zgodnie z art. 7a Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (TWE) tworzy się rynek wewnętrzny, obejmujący obszar bez granic wewnętrznych, na którym zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Rynek wewnętrzny ma docelowo tworzyć, zarówno z punktu widzenia prawnego jak i handlowego przestrzeń zbliżoną do terytorium państwowego. Zgodnie z przedstawionymi w 1985 roku w Białej Księdze, planami Komisji Europejskiej rynek wewnętrzny miał być utworzony do końca roku 1992. W praktyce jednak, mimo przyjęcia 270 aktów prawnych wskazanych jako elementarne dla utworzenia rynku wewnętrznego w wielu dziedzinach zaistniały problemy związane z ich wprowadzaniem w życie. Można więc rzec, że w praktyce proces powstawania rynku trwa do dziś. Widać to wyraźnie np. w dziedzinie zamówień publicznych, gdzie stan prawny jak i faktyczny jest niezadowalający. Rynek wewnętrzny tworzony jest w oparciu o dwie zasadnicze kategorie działań:
· integrację negatywną, która obejmuje eliminację tych barier, które uniemożliwiają realizację czterech swobód. W zakresie swobodnego przepływu towarów oznacza to w praktyce znoszenie barier taryfowych – celnych i pozataryfowych – ilościowych i jakościowych.
· Integracje pozytywną, która obejmuje szeroko pojmowane działania harmonizacyjne, mające na celu zbliżenie rynków państw członkowskich.
Przyjęto różnorakie instrumenty dla realizacji jego założeń, jak np. wspólne polityki w zakresie handlu (Wspólna Polityka Handlowa), rolnictwa (Wspólna Polityka Rolna), czy też transportu (Wspólna Polityka Transportowa), ochrony konsumenta (Polityka Ochrony Konsumenta). Istotna rolę odgrywa harmonizacja systemów prawnych państw członkowskich, której głównym celem jest możliwie jak największe zbliżenie krajowych systemów prawnych. Warto wspomnieć, że w wybranych dziedzinach w których ujednolicenie krajowych ustawodawstw sprawiało największe trudności, przyjęto tzw. minimalny stopień harmonizacji. W praktyce oznacza to, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia, ochrony środowiska, czy też ochrony konsumenta, stworzenie na poziomie Wspólnoty jedynie minimalnego poziomu bezpieczeństwa i pozostawienie w gestii państw członkowskich pewnej swobody w zakresie przyjmowania bardziej rygorystycznych uregulowań. W rzeczywistości bowiem proces tworzenia rynku wewnętrznego napotyka na wiele trudności i w dalszym ciągu pozostaje wiele sfer, w których brak zgody na wspólne uregulowania nie pozwala na faktyczne powstanie rynku o charakterze zbliżonym do rynków krajowych. Szczególnie widoczne są problemy w zakresie polityki ochrony konsumenta (w wielu krajach znacznie zróżnicowany jest poziom ochrony, co w konsekwencji prowadzić może do tworzenia barier w handlu), czy też w zakresie zamówień publicznych, gdzie wyraźnie widać jak krzyżować się mogą interesy państw członkowskich z interesem wspólnotowym.
Finalnym rezultatem tworzenia rynku wewnętrznego ma być ukształtowanie rynku, który charakteryzowałby się brakiem jakichkolwiek barier fizycznych i technicznych, tym samym byłby zbliżony do terytorium państwowego.
Bardzo istotnym elementem realizacji podstawowych założeń rynku wewnętrznego jest stopniowe wprowadzanie unii gospodarczo walutowej.
W momencie akcesji krajów Europy Środkowo Wschodniej do Unii Europejskiej polski rynek również stanie się elementem rynku wewnętrznego. W praktyce oznaczać będzie to zniesienie barier technicznych i fizycznych między naszym krajem a pozostałymi państwami członkowskimi. Warto pamiętać również o tym, że swobodny przepływ towarów, osób, usług oraz kapitału oraz perspektywicznie wspólna waluta łączyć nas będą nie tylko z obecnymi państwami członkowskimi, ale również z innymi krajami kandydującymi naszego regionu, Czechami, Węgrami, Słowenią i Estonią.
lestan