HISTORIA ARCHITEKTURY
RENESANS
RENESANS – powstały we Włoszech od początku XV w do drugiej połowy XVI w
Sięganie do wzorców grecko-rzymskich
3 FAZY ROZWOJU:
- 1420 – 1500 – quattrocento
- 1500 – 1525 – dojrzały, pełny renesans
- 1525 – 1550 – późny renesans / manieryzm
Następuje zmiana konstruowania budynków:
- system szkieletowy zastąpiony systemem pełnościennym oraz przykrycia w formie łupin
- rozwinięte systemy sklepień, stropy kasetonowe
- powracają porządki architektoniczne
Budynki świeckie – pałace miejskie, wille podmiejskie (willa suburbana), budynku użyteczności publicznej, muzea, biblioteki
WCZESNY RENESANS WŁOSKI – 1420 – 1500
PEŁNY RENESANS WŁOSKI – 1500 – 1525
PÓŹNY RENESANS WŁOSKI – 1525 – 1550
Zarysowują się 2 nurty:
- nurt Klasycyzujący: cechy klasycznej architektury Grecji i Rzymu, spokój, równowaga, powściągliwość, harmonia, umiar – Andrea Palladio
- nurt Barokizujący – niepokój, dysharmonia, dynamizm, przesyt, Michał Anioł Buonarotti
CENTRALNE ŚWIĄTYNIE RENESANSOWE
- jedno- lub wieloprzęsłowe
- idealnym rzutem jest koło lub figury wpisywane w koło
- przekrycie kopułowe lub sklepienie klasztorne
- monumentalne
- kaplice grobowe
ARCHITEKTURA RENESANSU WE FRANCJI- 3 fazy:
- faza wczesna – Franciszek I
- faza dojrzała – Henryk I, Franciszek II
- faza schyłkowa –Karol IX, Henryk III Walezy, Henryk IV
FAZA WCZESNA
- działają architekci Włoscy zaszczepiając renesans na obcych terenach
- kontynuowanie lub przebudowa budynków zaczętych w gotyku, szczególnie zamki nad Loarą (jedynie zamek w Chambord całkowicie renesansowy)
Cechy:
- duże rozmiary założeń rezydencjonalnych – zamki
- silnie rozczłonkowane bryły
- dekoracyjność obfitsza, mniej klasyczna, girlandy, festony, maski
- barwność – szeroka gama różnobarwnych materiałów
- wysokie 4-spadowe dachy, z lukarnami i mnóstwem kominów
- nawiązania do gotyku
- ściany właściwie szkieletowe o dużych otworach okiennych
- okna stopione ze ścianą
- brak gzymsu koronującego
- doskonałość kamieniarki
- łuki koszowe i półeliptyczne
FAZA DOJRZAŁA
- działali już rodzimi architekci: Ducerceau, Lescot, Goujeant, Delorme (krążyna Del’orma)
- porządek francuski – odmiana rzymsko-doryckiego, trzony kolumn zbrojone pierścieniami
RENESANS NIEMIECKI – początek 1520 r
WCZESNY RENESANS
- prawie całkowite zahamowanie architektury sakralnej – reformacja
- źródła nowego stylu – Włochy – południe Niemiec, Niderlandy – północne Niemcy
Cechy charakterystyczne:
- duża, przesadna dekoracyjność
- struktura gotycka z renesansową okładziną
- brak architektury sakralnej
- okres mecenatu mieszczańskiego
- skomplikowane, rozczłonkowane rzuty
- akcentowanie układów wertykalnych
- wysokie dachy 2-spadowe tzw. siodłowe, stosunek ściany bocznej do ściany szczytowej nawet 1:1
- dynamizm kompozycji
- dekoracje – arabeska, groteska, maureska
- operowanie ścianą taflową
- formy kandelabrowe
- dekoracja bezporządkowa się rozwija
- rozwój ornamentu trójwymiarowego: rollwerk, okuciowy, chrząstkowy
RENESANS W HISZPANII - początek w latach 90-tych XV w
Wczesny – pierwsza połowa XVIw
Dojrzały – druga połowa XVIw
Styl w sztuce MUDEJAR = E Stilo Florydo – mieszanka stylistyczna motywów sztuki islamu i chrześcijaństwa
- bogata dekoracja ornamentowa o charakterze orientalnym
- dekoracje w stiuku
- drewno używane do konstrukcji i dekoracji
- AZULEJOS – ceramiczne płytki glazurowane, wielobarwne
- MUKARNAS – ozdoby w stiukach, głowice kolumn, pendentywy, trompy
- Łuki w ośli grzbiet, festonowe = kotarowe, podkowiaste
Styl Mozarabski – połączenie motywów mauretańskich, bizantyjskich i wizygockich
- operuje filarem o przekroju 4-listnym
- układy podłużne z dwoma podkowiastymi absydami
1500-wczesny styl ESTILO PLATERESCO (styl złotniczy)
- bardzo dekoracyjny o charakterze ornamentowym
- motywy mauretańskie
- motywy kandelabrowe, rollwerkowi i okuciowe
1526 – styl klasycyzujący GRECO-ROMANO – dojrzały renesans
- ornamentalna dekoracja
- silne wpływy Palladianizmu
Pałac Karola V w Alhambrze
RENESANS W ANGLII
Styl Elżbietański – wczesny renesans angielski – druga połowa XVIw
- architektura pałacowa
- układy budynków: C, E, H, F
- rozbudowane hole główne, kilkukondygnacyjne
- galerie zwrócone na południe
- silnie przeszklone
- okna wykuszowi (Bay window)
- attyki balustradowe
- duże, otwarte kominki
KLASYCYZM
Druga połowa XVIII w
Dwa główne nurty: GRECKI (kraje protestanckie) I RZYMSKI (kraje katolickie)
Styl Ludwika XVI – 1750-1789
Styl Dworski – 1789 - 1804
Styl Empire – 1804 – 1815
Nowe typy budynków: giełdy, banki, teatry, siedziby władz państwowych, budowle administracyjne
Cechy stylistyczne za Ludwika XVI
- redukcja skali budynków rezydencjonalnych
- dekoracja wnętrz nieco uspokojona
- dekoracja zewnętrzna zredukowana do minimum
Cechy stylistyczne Stylu Dyrektoriatu:
- rozwój wnętrz
- oparty na stylu doryckim
- rozwój meblarstwa
Cechy stylistyczne Stylu Empire:
- monumentalny, odzwierciedlający Francje jako mocarstwo
- gigantyczne budowle
- łuki triumfalne
- dużo zwierciadeł, drapowanych tkanin
- detale w postaci kariatyd i sfinksów
Biedermeier – styl wnętrzarski
BAROK
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE BAROKU
- kształtowanie przestrzeni otwartej, urbanistycznej
- systemy placów z promieniście odchodzącymi alejami
- zestawienia przeciwieństw: przestrzeń-pustka,
- intensywność plastyczna, kontrastowe zestawienie światła i cienia
- architektura dynamiczna, falujące ściany
- budynki rezydencjonalne
- założenia pałacowo-parkowe
- rozwój budownictwa teatralnego
- stropy, sklepienia, kopuły
- dachy mansardowe, kierowanie belkowań
- zestawienie porządków i boniowania
E STILO GRANDE E SEVERO – WCZESNY BAROK - 1570 – 1630
Ewolucja koncepcji przestrzeni:
1. Kontynuacja tendencji manierystycznych, segmentacja przestrzeni
2. Zanika segmentacja, dominuje przenikanie się, jednoprzestrzenność
3. Zlewanie się części w jedną całość, integracja przestrzeni
Modyfikacja systemu ścienno-filarowego i jego modyfikacje
Typy świątyń katolickich:
- kościół o układzie kompozytowym, centralno-podłużnym
- założenie centralne o różnych formach (figury umiarowe, krzyż grecki
Fasady dwukondygnacyjne, raczej bez wież
BAROK WE FRANCJI
1666 – Akademia Architektury w Paryżu
Styl Ludwika XIII – 1610-1643 – wczesny barokowy klasycyzm
Regencja – kardynał Mazanin – 1643 - 1661
Styl Ludwika XIV – 1661-1715
- arch. sakralna nawiązywała do rzymskich założeń i włoskich wzorców
- wzorowano się przy projektowaniu układów przestrzennych i typów fasad
- widoczny wpływ gotyku
ARCHITETURA REZYDENCJONALNA WE FRANCJI
Założenia pałacowo-parkowe
Ogrody dzielone na 3 strefy:
1. partery kwiatowe, zgeometryzowane
2. boskiety, szpalery krzewów
3. wyprowadzenie promienistych alei ze swobodną zielenią
BAROK W KRAJACH RZESZY NIEMIECKIEJ
KRAJE KATOLICKIE
- akcentowane emocje, sztuki wizualne
- operowanie elipsami w rzucie
- fasady dwuwieżowe, włoskie
- kopuły
- oschła, oszczędna dekoracja
KRAJE PROTESTANCKIE
- dominuje układ krzyża łacińskiego
- idea zgromadzenia wiernych – zbory
- brak prezbiterium, jedynie absyda
- założenia centralne bez żadnej symboliki
- brak dekoracji architektonicznej, rzeźbiarskiej i malarskiej
- pałace miejskie o większej prostocie, lakoniczności, często bezporządkowe
2
piotrtr