Ciepłolecznictwo -> dział lecznictwa polegający na dostarczaniu do organizmu energii cieplnej drogą przewodzenia lub przenoszenia.
Ciepłem nazywamy energie bezwładnego ruchu cząstek oraz energię wzajemnego oddziaływania atomów i cząstek. Jednostką jest kaloria (kcal), która określa ilość energii potrzebną do ogrzania 1cm3 o 1°C.
Temperaturę mierzymy w °, w Europie używanymi skalami jest skala C i K (kelwina). Temperatura w skali K liczy się od tzw. „0” bezwzględnego, czyli –273,16.
Wartościami początkowymi określającymi skalę temperatury C to zmiana stanu skupienia wody.
Wymianą ciepła nazywamy przenoszenie energii cieplnej z jednego ciała do drugiego lub jednej jego części do innej. Ilość przenoszonej energii jest wyrażona w kcal lub w J (dżul). Powstaje w wyniku dążności do osiągnięcia średniej wartości energii. Wyrównanie zachodzi drogą przewodzenia, przenoszenia lub promieniowania.
Przewodzenie ciepła jest to mechanizm charakterystyczny dla ciał stałych, polega on na wyrównaniu energii cząstek w wyniku ich bezpośredniego zderzenia.
Przenoszenie ciepła jest to mechanizm charakterystyczny dla gazów i cieczy, zwany inaczej konwekcją. Polega on na ruchu środowiska gazowego lub ciekłego o różnych temp. Powstało w wyniku zmniejszenia gęstości środowiska o wyższej temp, które jako lżejsze unosi się ku górze.
Promieniowanie ciepła, zgodnie z prawem Stefana Bolcmana, każde ciało o temp wyższej od „0” bezwzględnego jest źródłem promieniowania elektromagnetycznego, którego ilość jest wprost proporcjonalna do 4 potęgi jego temp w skali K.
Regulacja ciepła organizmu.
Człowiek jest istotą stałocieplną, co oznacza, że ma możliwość utrzymania stałej temp w jego wnętrzu tzw. części rdzennej, od której zależy prawidłowy przebieg procesów życiowych. Temp ta wynosi 37°C we wnętrzu, a jako standard przyjęto 36,6°C w dole pachowym.
Stała temp jest utrzymywana dzięki mechanizmom regulacyjnym nazywanym regulacją cieplną lub termoregulacją. Dzieli się ona na dwie: chemiczną i fizyczną.
Regulacja chemiczna polega na sterowaniu przemianą materii.
Regulacja fizyczna polega na kontroli ilości ciepła oddawanego głównie drogą przewodzenia i promieniowania. Występują tutaj dwa podstawowe procesy wydzielania potu oraz zmiany stanu czynnościowego naczyń krwionośnych skóry. W regulacji fizycznej ważną rolę odgrywają następujące czynniki:
· Stosunek powierzchni ciała do jego objętości,
· Istnienie warstw powietrza pomiędzy powierzchnią ciała a odzieżą spełniającą ważną rolę izolującą,
· Izolujący wpływ skóry i tkanki tłuszczowej zależy od ich grubości,
· Stan unaczynienia skóry, który wpływa na wymianę ciepła z otoczeniem,
· Wartość przewodnictwa cieplnego otoczenia, która jest mała w przypadku powietrza, a duża w przypadku wody,
· Warunki fizyczne do parowania wody zawartej w pocie,
· Ruch powietrza, który ułatwia oddawanie ciepła.
Człowiek wykonujący prace fizyczną może wydzielić do 2 litrów potu na h.
System regulacji jest oparty na licznych sprężeniach zwrotnych między układem organizmu, co zapewnia stałość temp części rdzennej. Bodźcem uruchamiającym regulację jest temp wewnętrzna oraz środowisko otaczające go.
Układem sygnalizujący o zmianie temp otoczenia są receptory termiczne skóry umiejscowione w punktach ciepła (~30tys) i zimna (~250tys).
Impulsem z obwodami receptorów termicznych zostają drogami dośrodkowymi przewodzone do podwzgórza, gdzie zostają zintegrowane z impulsami powstającymi w jego neuronach pod wpływem krwi przepływającej i wyzwalając mechanizmy zatrzymania lub oddawania ciepła.
W podwzgórzu znajdują się dwa ośrodki regulacji, 1. ochrania organizm przed przegrzaniem i zawiaduje utratę ciepła, a 2. zaś chroni ustrój przed ochłodzeniem i zawiaduje zatrzymaniem ciepła.
1
neura