Ochrona interesów konsumenta
Wykład 1. 2009-02-27
Konsument – ten, kto kupuje aby zaspokoić potrzeby własne lub gospodarstwa domowego
Konsumeryzm – całokształt działań podejmowanych na rzecz konsumentów przez instytucje prywatne, państwowe i społeczne
Ruch konsumencki – działalność grup, stowarzyszeń i organizacji niezależnych od państwa i biznesu
Polityka konsumencka – ogół świadomych działań państwa, zmierzających do ukształtowania takich warunków, które ułatwiają realizację dążeń konsumentów do możliwie najpełniejszego zaspokojenia ze swoich dochodów odczuwanych potrzeb
Interes konsumenta – to wszystko, co przyczynia się do poprawy warunków życia w ujęciu materialnym, kulturowym i środowiska naturalnego
Trzy rodzaje interesów konsumenta:
1) Interesy wspólne – ochrona środowiska naturalnego, wysoka jakość podstawowych produktów spożywczych, przestrzeganie standardów bezpieczeństwa przedmiotów codziennego użytku
2) Interesy grupowe – związane z określoną grupą konsumentów np. młodzieżą
3) Interesy indywidualne
OCHRONA KONSUMENTA, to:
o Bezpieczeństwo ogólne
o Bezpieczeństwo ekologiczne
o Edukacja
o Kontrola
o System dochodzenia roszczeń
Początki ochrony interesów konsumenta
1809 – powołanie komisarza parlamentarnego ombudsmana (kontrolowanie działalności administracji państwowej oraz wojska, przestrzeganie reguł i przepisów prawnych w kontrolach między konsumentami a przemysłem i handlem)
1844 – w Rodale – pierwsza brytyjska kooperatywa – forma obrony ludności ubogiej przed nadużyciami producentów i dostawców (1935-Lyon)
1893 – ustawa o sprzedaży dóbr (Sale of goods arts)
Konsument ma prawo do tego, aby:
· Produkty były takie jak je opisuje sprzedawca
· Produkty odpowiadały standardom obowiązującym na rynku
· Produkty były wykonane tak, aby służyły swoim celom
· Produkty sprzedawane były bez długiego łańcucha pośrednictwa
1903 – rozwój do 1500 spółdzielni konsumenckich
1891 – Nowy York - pierwsza w świecie organizacja konsumencka – LIGA KONSUMENTÓW – propagowała sklepy, które miały dogodne dla konsumentów godziny pracy i warunki sanitarne
1899 – Narodowa Liga Konsumentów – szczebel ogólnokrajowy – połączone ligi lokalne
1902 – ustawa o czystości żywności lekarstw (pierwszy światowy art. Prawny stanowiący podstawę ochrony interesów konsumenta w zakresie bezpieczeństwa żywności)
Marzec 1962 – J.F. Kennedy – ustawa o prawach konsumentów – państwo jest zobowiązane do tego aby chronić konsumenta
1922 – ustalenie rozwiązań prawnych
1945 – brak towarów (upadek wcześniejszych rozwiązań)
1956 – rozporządzenie ministra regulujące kwestię zakupu
1980 – porozumienia sierpniowe – tworzenie organizacji konsumenckich
07. lipiec 1981 – Federacja Konsumentów – pierwsza w krajach Bloku Wschodniego
Wykład 2. 2009-03-06
Gwarancja – dobrowolne zobowiązanie sprzedawcy do tego, że w razie uszkodzenia naprawi dany produkt (jej treść jest dowolna)
Rękojmia – zapewnienie o jakości produktu
(pozostały wykład to treść ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej)
Wykład 3. 2009-03-13
T: Rozwiązania instytucjonalne w zakresie ochrony interesów konsumenta w krajach Europy zachodniej
Polityka konsumencka w krajach rozwiniętych gospodarczo Unii Europejskiej jest realizowana przez różne agendy rządowe.
Realizacja polityki konsumenckiej
państwo posługuje się w pierwszej kolejności wyspecjalizowanymi instytucjami:
· parlament
· wymiar sprawiedliwości
Historia:
Szwecja w 1809 roku. Parlament Szwecji powołał specjalnego komisarza parlamentarnego – ombudsmana
w Wielkiej Brytanii i we Francji –na tle rozwoju spółdzielczości, a często z jej inicjatywy wyodrębnił się samodzielny ruch konsumencki.
Założenie: potrzeby ludzi najlepiej mogą być zaspokojone dzięki ich współpracy a nie dzięki dążeniu do maksymalizacji zysku przez przedsiębiorców
15 marca 1962 roku John F. Kennedy projekt Ustawy o prawach konsumentów (Consumers Bill of Right).
Konsumenckie prawa zostały podjęte przez Międzynarodową Organizację Związków Konsumenckich (obecnie Consumers International – CI) i stopniowo wprowadzane w życie przez organizacje członkowskie
15 marca 1962 - Od tego momentu datuje się początek rozwoju instytucjonalnych form chroniących konsumenta
Lata 60. to okres tworzenia wyspecjalizowanych organów państwowych i samorządowych, których zadaniem było wspieranie prokonsumenckich działań organizacji pozarządowych.
- przyjęły one na siebie obowiązek prowadzenia polityki konsumenckiej
Cztery teoretyczne modele systemu instytucjonalnej ochrony konsumentów:
W praktyce krajów Unii Europejskiej -mieszane systemy instytucjonalne ochrony konsumentów z przewagą jednego z wymienionych modeli.
modelowe ujęcie prawa konsumenckiego w krajach Unii:
a) model kodeksu konsumenckiego
b) modelu regulacji ramowej
c) modelu regulacji rozproszonej
Ad. a)
o Istnieje jeden, kompleksowy akt normatywny, zawierający unormowania należące do dwóch podstawowych gałęzi prawa, tj. prawa cywilnego i prawa administracyjnego (kodeks konsumencki).
o Zaleta: skupienie całokształtu prawa dotyczącego ochrony konsumentów w jednym głównym akcie
o (Francja od 1993r)
Ad. b)
o spotykany w tych krajach, które uchwaliły ustawy o ochronie konsumenta; opiera się na przesłance formalnej, którą jest przyjęcie ustawy o ochronie konsumenta;
Ad. c)
o brak jednego aktu prawa konsumenckiego czy to w postaci kodeksu czy też ustawy szczegółowej a zamiast tego występują liczne akty szczególne, regulujące wycinkowo problematykę ochrony konsumenta.
o Taka regulacja ma miejsce w krajach o długotrwałej tradycji konsumeryzmu, gdzie akty prawne nawarstwiały się w ciągu dziesiątków lat, np. w Stanach Zjednoczonych
o W Unii Europejskiej - wiele instytucji i organizacji, dla których działalność na rzecz ochrony konsumentów jest działalnością podstawową.
o Funkcjonują w poszczególnych krajach oraz na poziomie ponadnarodowym
PARLAMENT EUROPEJSKI :
v jest jedyną instytucją wspólnotową, reprezentującą bezpośrednio obywateli Unii, która pomaga w tworzeniu przepisów, które mają bezpośredni wpływ na życie konsumentów
KOMISJA EUROPEJSKA:
v (EC – European Commission) jest politycznie niezależną instytucją o charakterze ponadnarodowym, która reprezentuje i dba o interesy Wspólnoty.
v Na mocy Traktatu Wspólnot Europejskich jest odpowiedzialna za zapewnienie właściwego stosowania prawa europejskiego w państwach członkowskich.
v Komisja dowiaduje się o naruszeniach prawa poprzez monitorowanie albo z napływających do niej skarg.
DYREKCJA GENERALNA DS. ZDROWIA I OCHRONY KONSUMENTÓW:
Celem Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów (Health and Consumer Protection Directorate General) jest: działalność na rzecz polepszenia jakości życia poprzez podwyższenie poziomu ochrony zdrowia, bezpieczeństwa a także interesów gospodarczych i zdrowia publicznego konsumentów.
W zakresie polityki ochrony konsumentów Dyrekcja podejmuje działania związane z :
Ø podnoszeniem bezpieczeństwa interesów konsumenta na rynku wewnętrznym;
Ø wspieraniem inicjatyw legislacyjnych korzystnych dla konsumentów;
Ø podejmowaniem inicjatyw informacyjnych i edukacyjnych konsumentów.
EUROPEJSKA GRUPA KONSULTACYJNA DS. KONSUMENTÓW
v Europejska Grupa Konsultacyjna ds. Konsumentów (European Consumer Consultative Group) została ustanowiona decyzją Komisji Europejskiej z dnia 9 października 2003 roku w miejsce Komitetu Konsumenckiego.
v Celem Grupy jest reprezentowanie interesów konsumentów w Komisji i opiniowanie spraw dotyczących tworzenia i wdrażania polityki oraz działań w zakresie ochrony konsumentów. Grupa jest organem doradczym w zakresie problematyki konsumenckiej, z którym omawiane są wszystkie sprawy dotyczące ochrony interesów konsumentów.
ORGANIZACJE KONSUMENCKIE:
o Konsumencki Dialog Transatlantycki (TACD – The Atlantic Consumer Dialog) założony we wrześniu 1998 roku. W jego skład wchodzi 40 organizacji konsumenckich z Unii Europejskiej i 20 organizacji z USA. Jest to forum amerykańskich i europejskich organizacji konsumenckich, którego celem jest praca wspólna na rzecz ochrony interesów konsumentów.
o Europejska Organizacja Konsumencka (BEUC - Bureau Europeen des Unions de Consommateurs), jest federacją 40 niezależnych organizacji konsumenckich z krajów UE (w tym od 1999 roku również polskiej organizacji konsumenckiej – Federacji Konsumentów) oraz krajów z europejskiego obszaru gospodarczego.
o Międzynarodowa Organizacja Związków Konsumenckich (CI – Consumer International)
Ø skupia 250 organizacji ze 115 krajów
Ø Jest organizacją apolityczną, niedochodową, niezależną, działająca na rzecz promowania sprawiedliwego społeczeństwa poprzez obronę praw wszystkich konsumentów.
Ø Wspiera organizacje członkowskie i ruch konsumentów za pomocą kampanii na forum miedzynarodowym.
Ø Ma swoich przedstawicieli w wielu międzynarodowych organizacjach (np. WHO, WTO, UNESCO, UNICEF) oraz w wielu organizacjach regionalnych i subregionalnych (ODCE, PAHO).
o Stowarzyszenie Konsumentów Europejskich (AEC - Association of European Consumers) –łączy narodowe organizacje europejskie działające na rzecz interesów konsumentów, grupując 33 organizacje konsumenckie z 17 różnych krajów europejskich. Celem AEC jest wspólna praca w interesie konsumentów skoncentrowana przede wszystkim na problematyce świadomości społecznej i ekologicznej, a także wzmacnianie współpracy w celu zintensyfikowania działań na rzecz wspólnych interesów oraz w celu wymiany doświadczeń.
o Europejskie Stowarzyszenie na Rzecz Koordynowania Reprezentacji Konsumentów w Normalizacji (ANEC - European Association for the Coordination of Consumer Representation in Standardisation) założone w lutym 1995 roku przez Komisję Europejską oraz EFTA.
Ø Do priorytetowych obszarów działania ANEC należą : bezpieczeństwo dzieci, konstrukcje, urządzenia domowe, ochrona środowiska, informowanie społeczeństwa, bezpieczeństwo usług i ruchu drogowego.
Ø Do zadań tej organizacji należy m.in.: zapewnienie należytej reprezentacji interesów konsumentów przed europejskimi instytucjami normalizacyjnymi i innymi ważnymi organizacjami, wypowiadanie się na temat problemów europejskiej polityki normalizacyjnej i jej skutków dla konsumentów, komentowanie projektów dyrektyw związanych z normalizacją.
Instytucjonalne formy ochrony konsumenta w krajach wysoko rozwiniętych tworzą rozbudowany i zwarty system organizacyjny, który został wykształcony stopniowo
Cechą tego systemu jest z reguły istnienie wyspecjalizowanej instytucji, odpowiednio wysoko usytuowanej w hierarchii władzy, która kreuje i egzekwuje politykę konsumencką państwa
Przykłady instytucji konsumenckich:
§ we Francji - Narodową Radę Konsumpcji;
§ -w Niemczech - Federalne Ministerstwo Wyżywienia, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów;
§ w Szwecji – Minister ds. Polityki Konsumenckiej;
§ w Wielkiej Brytanii – Krajową Radę ds. Konsumentów (obejmuje ogólne problemy polityki konsumpcji i warunków życia), Biuro ds. Uczciwego Handlu (instytucja kontrolna) oraz Brytyjski Instytut Standardów (ustala minimalny poziom standardów jakości konsumpcyjnych);
§ w Norwegii – Ministerstwo ds. Konsumentów (W Szwecji i w Norwegii działają również Sądy Rynkowe i Rzecznicy Praw Konsumenckich. W tych krajach na podkreślenie zasługuje duża rola władz regionalnych i lokalnych oraz różnego rodzaju organizacji obywatelskich i organizacji konsumenckich).
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:
o jest centralnym organem administracji rządowej, który opracowuje rządowe projekty polityki konsumenckiej, podległym Radzie Ministrów
o odpowiada bezpośrednio przed Prezesem Rady Ministrów
o wybierany jest w drodze konkursu na pięcioletnią kadencję przez niezależną komisję składającą się z autorytetów w dziedzinie prawa i ekonomii
o do kompetencji Prezesa UOKiK należy kształtowanie polityki antymonopolowej oraz polityki ochrony konsumentów
o swoje zadania wykonuje przy pomocy struktury administracyjnej jaką stanowi Urząd. Urząd UOKiK składa się z Centrali mającej siedzibę w Warszawie oraz dziewięciu delegatur
o prowadzi postępowania i wydaje decyzje w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów
Departamenty UOKiK:
v Departament Prawny i Orzecznictwa Europejskiego
v Departament Środków Pomocowych, Budżetu i Administracji
v Departament Ochrony Konkurencji
v Departament Współpracy z zagranicą i Komunikacji Społecznej
v Departament Nadzoru Rynku
Podstawy prawne prokonsumenckiej działalności Prezesa UOKiK:
· Ustawa o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie Interesów konsumentów
· Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
· Ustawa o Państwowej Inspekcji Handlowej
Uprawnienia Prezesa UOKiK:
C. Prawo zlecania kontroli – w wyniku sygnalizacji orz skarg konsumenckich, działania te kończą się sankcją administracyjną w postaci mandatu lub grzywny, wymierzoną nieuczciwemu przedsiębiorcy
D. Uprawnienia niewładcze - prawo do nakazu przedsiębiorcy załatwienia skargi dotyczącej roszczeń cywilnoprawnych w określony sposób
Wykład 4. 2009-03-20
Przyczyny słabości konsumenta:
1) Występują ograniczenia w konkurencji rynku przez np. pojawianie się podmiotów mających pozycję monopolistyczną, mogących dyktować warunki pozostałym podmi...
chomikplayboy