Metody nauki czytania.docx

Metody nauki czytania

1. Metoda analityczno-syntetyczna o charakterze E. i F Przyłubskich - powstała w wyniku powiązania rozmaitych metod wykorzystujących różnorodny poziom rozwoju poszczególnych funkcji psychicznych. W ten sposób w procesie nauki czytania, którego podstawę stanowią tzw. relacje funkcjonalne, bierze udział funkcja wzrokowa, słuchowa oraz kinestetyczno-ruchowa. Autorzy koncepcji wprowadzili również ogniwo pośrednie w postaci sylaby oraz pewne elementy metody globalnej. Dzięki metodzie globalnej w okresie przedliterowym dziecko poznaje całościowo określone wyrazy wynikające z kontekstu oglądanej ilustracji. Później rozpoznaje te wyrazy pośród innych. Wprowadzenie sylaby jako elementu pośredniego w analizie i syntezie miało na celu rozszerzenie tzw. pola czytania. W związku z tym analiza przebiega od wyrazu, poprzez sylabę, do głoski, czyli jest to analiza: wyraz-sylaba-głoska, a w od niesieniu do syntezy - odwrotnie: głoska-sylaba-wyraz.

Twórcy koncepcji metody analityczno-syntetycznej o charakterze funkcjonalnym wprowadzili określone modyfikacje w wariancie przeznaczonym dla dzieci w wieku przedszkolnym, zwracając uwagę na fakt, że nauka czytania prowadzona w przedszkolu stanowi jeden z elementów stymulujących ogólny rozwój dziecka, zatem nie może być oparta na mechanicznym rozpoznawaniu i składaniu liter

2. Metoda barwno-dźwiękowa H. Metery była stosowana w Polsce w latach siedemdziesiątych, jednak niektóre wykorzystywane przez autorkę rozwiązania mogą być nadal pożyteczne w przedszkolnej nauce czytania.

Helena Metera wydzieliła dwa okresy nauki czytania. Pierwszy, przed- literowy, w którym następuje poznanie dźwiękowej budowy wyrazów i drugi, przeznaczony na opanowanie zapisu graficznego poszczególnych dźwięków-liter oraz właściwą naukę czytania. Autorka podkreśla znaczenie dobrej znajomości struktury dźwiękowej wyrazów dla rozumienia czytanego przez dziecko tekstu.

Autorka przyjęła założenie o wykorzystaniu innych analizatorów niż słuchowy w kształtowaniu analizy i syntezy słuchowej wyrazów wraz z umiejętnością różnorodnego operowania dźwiękową strukturą wyrazów przed poznaniem jego znaku graficznego. Dokonywanie analizy wzrokowo słuchowej lub ruchowo-słuchowej z powolnym przejściem od symbolicznego zapisu (ruch ciała) do symbolicznego zapisu graficznego (kolorowy kar tonik), a potem do właściwego zapisu graficznego (litera) prowadzi do zrozumienia związku, jaki zachodzi między dźwiękiem a jego zapisem

3. Nauka czytania i pisania metodq fonetyczno-literowo-barwną B. Rocławskiego

Łączy technikę płynnego czytania ze zrozumieniem z nauką pisania, ponieważ, zdaniem autora, nie należy odrywać czytania od pisania ani uczyć jednego bez drugiego To właśnie poznawanie liter wyzwala u dziecka spontaniczną chęć pisania. Dlatego nauka czytania postępuje prawie jednocześnie z nauką poprawnego kreślenia i łączenia liter. Wprowadzenie kolorów czerwonego i zielonego zostało podyktowane koniecznością wyodrębniania ściśle określonych głosek w trakcie nauki czytania. To zróżnicowanie kolorystyczne wprowadzono w wyrazach, w których liczba głosek nie jest równa liczbie liter. Niektóre głoski są zapisywane dwoma lub trzema literami - wówczas ten fragment zapisu oznacza się kolorem zielonym. Kolorem czerwonym oznacza się w wyrazach to miejsce, gdzie litera lub dwuznak są symbolem graficznym głoski zapisywanej w innym miejscu, w innym wyrazie inną literą.

W celu ułatwienia dziecku analizy i syntezy głoskowej (fonemowej) oraz poznania zapisu graficznego wyrazu elementem koniecznym jest - zdaniem B. Rocławskiego zastosowanie w ćwiczeniach i w zabawie specjalnych klocków LOGO. Twórca koncepcji programu nauki czytania i pisania metodą fonetyczno-literowo-barwną jest również autorem klocków LOGO składających się na swoisty ruchomy alfabet. Różni się on nieco od alfabetu stosowanego w podręcznikach szkolnych. Autor włączył do niego nowe wieloznaki: ni, si, zi, ci, dzi. Wprowadził również litery q, y, x.

Klocki zawierają cztery podstawowe warianty danej litery. Każdy wariant jest znakiem tego samego fonemu. Na każdym klocku występuje wielka i mała litera drukowana oraz wielka i mała litera pisana

Czytanie wyrazów należy rozpoczynać wstępną techniką, zwaną "ślizganiem się" z litery na literę. "Ślizganie się" z wydłużeniem głosek jest tylko początkowym etapem, w którym od czytania krótkich wyrazów i sylab przechodzi się do czytania krótkich tekstów.

By nauka czytania przebiegała równomiernie u wszystkich uczących się, nie wolno zaniżać poziomu wymagań w odniesieniu do każdego dziecka. Jeżeli dziecko nauczyło się czytać szybciej niż rówieśnicy, to doskonali ono technikę czytania, gdy inne dziecko dalej pozostaje na etapie syntezy i analizy sylabowej. W nauce czytania cały czas należy pracować z dzieckiem w takim tempie i przez taki okres, by nie zabijać w nim naturalnej chęci do czytania.

4. Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz - to polska modyfikacja francuskiej metody Bon Depart. Dokonana w Polsce adaptacja tej metody odbiega jednak znacznie od francuskiego pierwowzoru. Autorka adaptacji, Marta Bogdanowicz wprowadziła szereg zmian oraz wzbogaciła metodę o wiele nowych elementów. Odeszła od obcojęzycznego nazewnictwa. pozostawiając jedynie ogólną ideę, niektóre techniki i kilka wzorów graficznych.

W opracowanej przez siebie wersji przetworzyła strukturę zajęć na wprowadzające, właściwe i końcowe oraz zmieniła formułę i przebieg ćwiczeń (ruchowe, ruchowo-słuchowe, ruchowo-słuchowo-wzrokowe), a także uzupełniła zestaw piosenek i wzorów

W polskiej adaptacji metody podstawą jest jednoczesne usprawnianie analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego. Zasadniczą rolę odgrywa wzrok, słuch i sprawność motoryczna dziecka. Metoda Dobrego Startu, mimo ukierunkowania na rozwój funkcji percepcyjno- motorycznych, kształci i usprawnia także inne funkcje psychiczne.

Obecnie istnieją trzy polskie warianty Metody Dobrego Startu:
- "Piosenki do rysowania" - to zestaw ćwiczeń dla dzieci rozwijających się nieharmonijnie, dzieci z tzw. ryzyka dysleksji oraz dzieci z poważnymi zaburzeniami rozwoju.
- "Piosenki i znaki" - stanowią przedłużenie poprzedniego zestawu ćwiczeń, ale realizuje się je na innym materiale. Przeznaczone są również dla dzieci z tzw. ryzyka dysleksji oraz w okresie poprzedzającym naukę liter dla dzieci starszych, powyżej siedmiu lat, opóźnionych w rozwoju.
- "Piosenki na literki" - to zbiór ćwiczeń ułatwiających polisensoryczne uczenie się liter, zwłaszcza dzieciom z grupy tzw. ryzyka dysleksji i uczniom dyslektycznym oraz dzieciom mającym trudności w nauce czytania i pisania, a także dzieciom opóźnionym w rozwoju.


5. Zabawa w czytanie G. Domana. Glen Doman traktuje czytanie jako element dziecięcej zabawy. Jest zwolennikiem domowej nauki czytania i prze nosi ją ze zinstytucjonalizowanych form kształcenia do domu rodzinnego. W ten sposób nauka czytania pochłania więcej czasu, ale jednocześnie uwzględnia indywidualne predyspozycje dziecka. Członkowie rodziny, zwłaszcza matka, tworząc wokół czytania swoisty klimat i aurę zabawy, uczą dziecko czytać w zgodzie z jego rozwojem i możliwościami. Przyspieszenie lub spowolnienie tempa zdobywania umiejętności czytania jest uzależnione od samopoczucia dziecka i jego chęci do zabawy. Rozłożenie nauki czytania w czasie oraz potraktowanie jej przez dziecko jako jeszcze jednego elementu zabawy, wcale nie wiodącego, a więc pozbawionego oceny, eliminuje większość negatywnych czynników współwystępujących w klasycznych metodach nauki G. Doman twierdzi, że naukę czytania można rozpocząć z dzieckiem wkrótce po jego urodzeniu. Uważa, że istnieje ścisły związek pomiędzy procesem kształtowania się pojęć a techniką czytania. Stąd sugeruje wprowadzenie swoistej stymulacji wielo zmysłowej, która może ę przyczynić do pełniejszego rozwoju dziecka. Radosna i pozbawiona zabawa w czytanie nie tylko umożliwia dziecku nabycie umiejętności czytania, ale rozwija równocześnie jego kompetencje językowe.

"Zabawa w czytanie" to wykorzystanie globalnej nauki czytania odpowiednio dobranych wyrazów z zachowaniem pewnej chronologii ich prezentacji w ściśle określony przez autora sposób. Zapamiętywanie wyrazów, a raczej ich zapisu graficznego, nie sprawia dzieciom większych trudności, jeżeli rozumieją one sens przeczytanego przez siebie wyrazu.


6. Wprowadzenie w świat pisma J. Majchrzak - Podstawowe założenia metody:
• wprowadzanie dziecka w świat słów powinno odbywać się na zasadzie zabaw i gier,
przynoszących dziecku radość i satysfakcję
• celem nauki czytania jest rozumienie sensu i znaczenia poszczególnych słów,
a nie pozbawionych znaczenia oddzielnych liter, dlatego dziecko poznaje przede wszystkim wyrazy,
a następnie litery, z których są zbudowane.
• dziecko na początku otrzymuje określony, skonczony zbiór liter - alfabet;
wie, że wszystkie wyrazy można stworzyć wykorzystując znane mu już litery.
Odimienna metoda nauki czytania znajduje zastosowanie już w przypadku bardzo małych dzieci (2 - 3 lata). Autorka wyróżnia w niej kilka etapów; pierwszy z nich to tzw. etap inicjacji. Na tym poziomie dziecko otrzymuje wizytówkę ze swoim imieniem, które ma dla niego znaczenie emocjonalne (szybsze zapamiętanie poprzez odniesienie do emocji). Dziecko z łatwością rozpoznaje swoje imię wśród imion innych dzieci. Następne etapy to wiele gier i zabaw pozwalających dzieciom na poznanie pozostałych imion, wyrazów oraz liter alfabetu. Charakterystyczne dla metody dr Ireny nazwy ćwiczen i hasła to "sprawdzanie obecności", "ściana pełna liter", "deszcz imion", targ liter", "gra w sylaby", "nazywanie świata" i in. Podczas swoich warsztatów dr Irena Majchrzak zachęca uczestników do tworzenia ich własnych zabaw na bazie założen prezentowanej metody. Pomysłów może być nieskonczenie wiele...
7. Wykorzystanie komputerowych programów edukacyjnych do nauki czytania. Jak zostało wcześniej udowodnione efektywność nauki czytania zależy od wielozmysłowej stymulacji dziecka. Postęp techniki ma ogromny wpływ na rozwój dziecka w tym zakresie. Obecnie dla większości dzieci kontakt z komputerem wydaje się czymś naturalnym. Dlatego należy w nauce czytania uwzględnić również komputer, który powinien mieć określony wpływ na przyspieszenie opanowania umiejętności czytania. Nauka czytania z wykorzystaniem komputerowego oprogramowania multimedialnego w znacznym stopniu aktywizuje ucznia w procesie nabywania umiejętności czytania. Związane to jest z polisensoryczmym działaniem na dziecko tego typu oprogramowania. Ta wielość bodźców powoduje uruchomienie wielorakich rodzajów aktywności takich, jak aktywność spostrzeżeniowa, intelektualna, emocjonalna, manualna. Ciągłe wykorzystywanie tylko jednego kanału percepcyjnego powoduje u ucznia spadek wrażliwości na kolejne informacje bądź sprawności. Dlatego też w jak największym stopniu należy stosować nauczanie polisensoryczne.

Wykorzystując komputer w nauczaniu, dzieci uczą się formułowania problemu i analizowania możliwości uzyskania jego optymalnego rozwiązalna Wypracowane przez dzieci konkluzje wyrabiają u nich nawyki myślenia twórczego i pojęciowego. Zatem realizowany jest cel procesu nauczania i uczenia się poprzez przyswajanie wiadomości, umiejętności i wartości oraz monitorowany jest proces dydaktyczno-wychowaczy.