Kiedy powstają nadgodziny dobowe, a kiedy średniotygodniowe oraz jak i kiedy je wynagradzać

Każdy pracodawca i każda kadrowa wie, że godziny nadliczbowe dzielą się „dobowe” i „średniotygodniowe”. Kiedy jednak powstają jedne, a kiedy drugie nadgodziny? Z tym już jest gorzej, a warto to wiedzieć, ponieważ inne dodatki wypłacasz za nadgodziny dobowe, a inne za tygodniowe. Odmienne są również terminy, w jakich należy je wypłacać.

Harmonogramy czasu pracy
Jak prawidłowo zaplanować pracę?
Poznaj zasady rządzące tworzeniem grafików!
http://www.prawo-pracy.com.pl/

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Jest ona dopuszczalna tylko i wyłącznie w razie okoliczności wymienionych w art. 151 § 1 kp.

PRZEKROCZENIE DOBOWEJ NORMY CZASU PRACY
Jeżeli w wyniku wykonywanej pracy w danym dniu okazuje się, że pracownik pracował dłużej niż przewidziana dla niego dobowa norma czasu pracy ustalona zgodnie z art. 129 kp (tj. 8 godzin na dobę) lub – w systemie równoważnym – przedłużony dobowy wymiar czasu pracy (np. 10 godzin na dobę), to w takiej sytuacji dochodzi do pracy w godzinach nadliczbowych z powodu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.

Przykład
Pracownika obowiązuje powszechna norma czasu pracy wynosząca 8 godz. na dobę. Jednego dnia tygodnia pracownik wykonywał pracę przez 12 godz., ponieważ polecono mu usunięcie awarii systemu komputerowego w zakładzie pracy. W tym dniu pracownik przekroczył swoją normę dobową czasu pracy o 4 godziny, czyli przepracował 4 godziny nadliczbowe z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.

Przykład

·         Pracownik pracuje w systemie równoważnym. Zgodnie z grafikiem miał pracować: w poniedziałek 10 godz. – faktycznie pracował 12 godz.

·         we wtorek 4 godz. – pracował 6 godz.

·         w środę 7 godz. – pracował 10 godz.

W efekcie: w poniedziałek pracownik wypracował 2 nadgodziny dobowe (praca ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy), we wtorek nie doszło do pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia normy dobowej, ponieważ 8-godz. norma dobowa nie została przekroczona, natomiast w środę mamy znów 2 nadgodziny dobowe (8. godz. pracy nie jest godziną nadliczbową).

Uwaga!
Norma dobowa czasu pracy pracowników niepełnosprawnych o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wynosi 7 godz. W tym przypadku każda godzina pracy ponad 7 godzin jest pracą nadliczbową.

PRZEKROCZENIE ŚREDNIOTYGODNIOWEJ NORMY CZASU PRACY
Natomiast w sytuacji, gdy pracownik pracuje w dniu dla siebie wolnym od pracy i nie otrzyma za tę pracę rekompensaty w postaci dnia wolnego lub czasu wolnego – wówczas nastąpi przekroczenie wymiaru czasu pracy i w konsekwencji powstanie godzin nadliczbowych z tytułu przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
Do przekroczenia normy średniotygodniowej może dojść także w sytuacji, gdy pracownik wykonuje w danym dniu pracę przekraczającą jego dobowy wymiar czasu pracy nie powodując jednak taką pracą przekroczenia normy dobowej czasu pracy wynikającej z art. 129 kp, czyli 8 godzin (patrz: przykład 2, praca we wtorek).

DODATKI ZA PRACĘ NADLICZBOWĄ
W przypadku przekroczenia dobowej normy czasu pracy (lub przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy) wypłacasz pracownikowi normalne wynagrodzenie wraz ze stosownym dodatkiem. Co do zasady jest to dodatek 50%, chyba że praca nadliczbowa była świadczona w nocy, w niedzielę lub święto, które miały być dla pracownika wolne lub też w dzień wolny za niedzielę lub święto – wówczas dodatek wynosi 100%.
Wypłata wynagrodzenia i dodatku za nadgodziny dobowe następuje równocześnie z wypłatą normalnego wynagrodzenia za dany miesiąc, w którym pracownik pracował w godzinach nadliczbowych. A zatem rozliczanie dobowe musi być dokonywane na bieżąco w każdym miesiącu, niezależnie od długości okresu rozliczeniowego.
W przypadku przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy także wypłacasz pracownikowi wynagrodzenie za przepracowane nadgodziny powiększone o dodatek, który w tym przypadku zawsze wynosi 100%. Ponadto wynagrodzenie wraz z dodatkiem za nadgodziny średniotygodniowe wypłacasz razem z wynagrodzeniem za ostatni miesiąc okresu rozliczeniowego. Dopiero wówczas bowiem następuje rozliczenie czasu pracy, pozwalające stwierdzić czy doszło do przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
W celu ustalenia dokładnej liczby godzin nadliczbowych powstałych z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej należy dokonać następującego obliczenia:

·         od faktycznie przepracowanych w danym okresie rozliczeniowym godzin pracy odejmujesz liczbę godzin pracy planowanych na dany okres rozliczeniowy (wymiar na dany miesiąc), jeżeli wynik jest dodatni, to

·         od tak uzyskanego wyniku odejmujesz liczbę nadgodzin powstałych z przekroczenia dobowego,

·         otrzymany wynik stanowi liczbę godzin nadliczbowych powstałych z tytułu przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.

Przykład
W lipcu wymiar czasu pracy wynosił 184 godz. Pracownik świadczący pracę od poniedziałku do piątku po 8 godz. w piątek 25 lipca pracował 10 godz. oraz w sobotę 26 lipca 4 godz. Za pracę w sobotę nie otrzymał dnia wolnego. W sumie przepracował więc 190 godz. A zatem: 190 godz. – 184 godz. – 2 godz. (przekroczenie dobowe w piątek 25 lipca) = 4 godz. Te 4 godz. stanowią nadgodziny średniotygodniowe, za które należy wypłacić wynagrodzenie oraz 100% dodatek. Za nadgodziny dobowe płacisz natomiast wynagrodzenie + 50% dodatek.

Podstawa prawna:

·         art. 129 § 1, art. 151 § 1, art. 1511 § 1 i 2 kp

·         art. 15 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 14, poz. 92 ze zm.)