JĘZYK- potoczny, prawniczy, prawny. J.Prawniczy- język, którym mówi się o prawie/J.Prawny- akty prawne, ustawy Podział prawa, gałęzie: cywilne, karne, pracy, administracyjne. OSOBA MAŁOLETNIA- p. cywilne, do 18 lat; OS. NIELETNIA- p. karne, nie podlega odpowiedzialności z kodeksu karnego tylko Ustawie o Postępowaniu w spr. nieletnich ( nie ukończone 17 lat) OS. Młodociana- p.karne w momencie popełnienia przest. nie ukończyła 21 lat a w chwili sprawy 1 instancji 24 lat. Prawo: materialne ( w sposób bezpośredni nakłada na obywateli prawa i obowiązki) procesowe ( określa procedury wg których dochodzi się uprawnień i egzekwuje obowiązki) PRAWO CYWILNE : materialne ( K C- kodeks cywilny ) procesowe (KPC- kod. post. cywil.) PRAWO KARNE: mater.( KK) procesowe (KPK) PRAWO PRACY: mat.(KP) pro.( KPP), PRA. ADMINIST. mater.( jest nieskodyfikowane tworzą je ustawy) procesowe( KPA) Prawo PODMIOTOWE I PRZEDMIOTOWE/ Przedmiotowe bezwzględnie obowiązujące- wolą stron nie może być ani zmienione ani wyłączone ( 2 wole: wola stron i wola ustawodawcy) Przedm. względnie obowiąz.- ważna jest wola stron; ustawodawca względnie daje swobodę stronie w manipulacji prawa. Podmiotowe bezwzględne- skuteczne wobec wszystkich. Podmiot. względne- skuteczne wobec niektórych, określonych stron stosunku. NORMY- postępowania, prawne. N.postępowania musi mieć adresata i postępowanie adresata, okoliczności w których to postępowanie ma być realizowane. Postępowanie to działanie i zaniechanie. N.POS.: indywidualna i generalna, abstrakcyjna lub konkretna. N. POS. GENERALNA- adresat i okoliczności określone są w sposób ogólny N.POS. INDYWIDUALNA- zawiera imienne określenie adresata/ N.POS. ABSTRAKCYJNA- zawiera określenie w zasadzie powtarzanego zachowania się , N.KONKRETNA- zawiera określenie niepowtarzalnego zachowania się. Przykład: Jan powinien płacić Adamowi rentę alimentacyjną w kwocie 400 zł/m – norma indyw. abstr./ Kto pierwszy z uczestników wycieczki wróci do schroniska ma rozpalić ognisko.- n. gene. konkretna. NORMA PAWNA ( można stosować przymus przez państwo) : hipoteza, dyspozycja, sankcja. HIPOTEZA- zawiera określenia związane z tym do kogo jest adresowana oraz okoliczności w jakich ma być ona realizowana. Mogą wystąpić takie zwroty jak: skoro, gdy, w przypadku np. jeżeli…to…; mogą by również dorozumiane, mogą też polegać na wskazaniu cech osób, takich jak wiek, stan zdrowia. DYSPOZYCJA- najważniejsza część normy, zawiera określone postępowanie, które może polegać na działaniu, zezwoleniu lub zaniechaniu, zawiera sformułowania powinności ( musi, należy, powinien, jest zobowiązany… oraz sformułowania przyzwoleń: może, ma prawo, jest uprawniony); może być też dorozumiana. SANKCJA- zawiera zagrożenie ujemnymi konsekwencjami w przypadku zachowania sprzecznego z treścią dyspozycji ( sankcja sprowadza się: do sankcji nieważności, wymierzenia kary, spowodowania egzekucji) Np. Kto(HIp.) zabije (dyspo.) wykładowcę z prawa(hip.) temu grozi kara śmierci(sank.). Przepis prawny to gramatyczna jednostka zdaniowa wyodrębniona w sposób graficzny, uszeregowany na artykuły, paragrafy, ustępy, punkty, podpunkty. np. Art. 10, § 9, ust. 8 (8.) punkt( 7) –p) , podpunkt( d)) myślnik(- tiret) PRZESTĘPSTWO- czyn zabroniony, groźba kary, szkodliwość, przypisanie winy. Czyn zabroniony to przestępstwo lub wykroczenie. Przestępstwo jest zbrodnią lub występkiem. Zbrodnia- Silna kara (pozbawienia wolności), tylko umyślnie; Występek- lżejsza kara, może być nieumyślny; POPEŁNIENIE PRZESTĘPSTWA- podmiotowe . ZAMIAR- (tylko przy winie umyślnej) : bezpośredni (chce go popełni)- z premedytacją i nagły( w afekcie) oraz zamiar ewentualny ( nie chce go popełnić, ale przewiduję dany stan i się z nim godzę) POPEŁNIENIE CZYNU NIEUMYŚLNE: lekkomyślność- sprawca nie ma zamiaru popełnienia czynu zabronionego, przewiduje że jego zachowanie może mieć znamiona takiego czynu, ale bezpodstawnie przypuszcza, że tego uniknie; niedbalstwo- sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabr., ale powinien i mógł go przewidzieć. FORMY POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA/ USIŁOWANIE: udolne- realizuje całe przestępstwo, ale przez działanie nie związane z przestępcą nie dochodzi do skutku; nieudolne- gdy z winy przestępy nie dochodzi do skutku( np. nie załadował broni) USIŁOWANIE JEST KARANE; PRZYGOTOWANIE przestęp. nie jest karane, chyba że ustawa stanowi inaczej. SPRAWSTWO, WSPÓŁSPRAWSTWO- sprawstwo kierownicze, wykorzystuje uzależnienie innej osoby od siebie KONTRATYPY- wyłączenie odpowiedzialności karnej; okoliczności uchylające bezprawność czynów wypełniających znamiona czynu zabronionego; czyny, które wypełniają znamiona czynu zabronionego, ale nie stanowią przestępstwa ze wzgl. na zaistniałe okoliczności wyłączające bezprawność czynu, lub dlatego, że nie można przypisać winy jego sprawcy.
Krzysztofbhp