Podstawy oceny ryzyka zawodowego.

I. Ocena ryzyka zawodowego – informacje podstawowe

Zgodnie z Kodeksem pracy odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie ponosi pracodawca. Aby odpowiedni stan bezpieczeństwa i higieny pracodawca mógł zapewnić obowiązany jest m. in. do:

·           podejmowania działań zapobiegających niebezpieczeństwu, w przypadku gdy prowadzona działalność stwarza możliwości wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników,

·           oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko,

·           informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami,

·           stosowania środków zapobiegających chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, a w tym do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia,

·           systematycznego analizowania przyczyn wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie tych analiz do stosowania właściwych środków zapobiegawczych.

Poza wymienionymi obowiązkami nałożonymi na pracodawcę przez Kodeks pracy Minister Pracy i Polityki Socjalnej w § 39 rozporządzenia z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129, poz. 844) zobowiązał pracodawców do oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko.

II.   Ogólne zasady oceny ryzyka zawodowego

Pojęcie ryzyko zawodowe zdefiniowane zostało w § 2 w/w rozporządzenia i zostało ono określone jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Nadrzędnym celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa. PN-N-18002 (Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – ogólne wytyczne do oceny ryzyka) jako cele oceny wyróżnia ponadto:

·           sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe,

·           wykazanie pracownikom, pracodawcom jak i organom nadzoru i kontroli, że przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki ochronne,

·           dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy,

·           ustalanie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,

Zgodnie z tą normą ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona być powinna wg określonego procesu.

III. Etapy procesu oceny ryzyka zawodowego

Zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego.

Zaleca się, aby do oceny ryzyka zawodowego były wykorzystywane informacje dotyczące:

·           lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań,

·           osób, pracujące na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem tych osób, dla których przyjmuje się inne szczególne kryteria, takich jak np. kobiety w ciąży, młodociani lub osoby niepełnosprawne,

·           stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych,

·           wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania przez pracujące na stanowisku osoby,

·           wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do analizowanego stanowiska,

·           zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródeł,

·           możliwych skutków występujących zagrożeń,

·           stosowanych środków ochronnych,

·           wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych oraz innych związanych z warunkami pracy, a także awarii.

Identyfikacja zagrożeń.

Zagrożenia można zidentyfikować na podstawie analizy informacji zebranych przy opisie stanowiska pracy.

Do identyfikacji zagrożeń można zastosować metodę list kontrolnych, które mogą być opracowywane na przykład z wykorzystaniem czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych (PN-80-/Z-08052).

Oszacowanie ryzyka zawodowego

Szacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami zidentyfikowanymi na stanowiskach pracy polega na ustaleniu:

·           prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń,

·           ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń,

Podstawą do oszacowania ryzyka zawodowego mogą być dane o wypadkach, chorobach zawodowych i innych, informacje zawarte w przepisach prawnych, normach i w literaturze specjalistycznej, a także opinie ekspertów.

Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej dla czynników niebezpiecznych.

Ciężkość następstw

·           Do następstw o małej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy.

·           Do następstw o średniej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji.

·           Do następstw o dużej szkodliwości zalicza się te urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości lub śmierć.

Prawdopodobieństwo

·           Do mało prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.

·           Do prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

·           Do wysoce prawdopodobnych zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika

Ogólne zasady oszacowania ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie.

Wyznaczanie dopuszczalności ryzyka zawodowego

Dopuszczalność ryzyka zawodowego można na ogół wyznaczyć bezpośrednio na podstawie jego oszacowania.

Ogólne zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego oraz zalecenia dotyczące działań wynikających z oceny tego ryzyka ( oszacowanie w skali 3 - stopniowej )

IV. Działania korygujące i zapobiegawcze

Przy planowaniu i podejmowaniu działań korygujących lub zapobiegawczych w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń i związanego z nimi ryzyka zawodowego, zaleca się stosować środki ochronne w następującej kolejności:

...