PLANOWANIE LEKCJI (wg K. Kuligowskiej)
W planowaniu lekcji można wyróżnić:
1. Czynności polegające na określeniu „punktu wyjścia”, rozeznaniu się z czym, jak również w jakich warunkach rozpoczyna się lekcję.
2. Określenie punktu dojścia, czyli celu do którego owa lekcja ma doprowadzić.
3. Przewidywanie czynności nauczyciela i uczniów, przewidywanie metod nauczania i uczenia się, środków dydaktycznych.
Uwarunkowania dobrego planowania:
1. Znajomość klasy i poszczególnych uczniów.
2. Znajomość materiału nauczania i funkcji przedmiotu w kształceniu uczniów.
3. Znajomość podstaw współczesnej dydaktyki.
4. Znajomość sposobów nauczania.
5. Świadomość zadań i odpowiedzialności nauczyciela.
Planowanie- rady
1. Czy temat lekcji zainteresuje uczniów?
2. Czy temat lekcji jest nowy dla wszystkich lub prawie wszystkich uczniów?
3. Czy pora prowadzenia lekcji przypada na porę optymalnej aktywności uczniów, czy też uczniowie mogą być znużeni?
4. Jak znaczne są różnice pomiędzy uczniami w klasie?
5. Jaka jest rola poszczególnych uczniów na lekcji?
6. Jakie czynności powinien wykonać uczeń w czasie lekcji?
7. Czy planowana lekcja jest jednostką zamkniętą, czy stanowi jednostkę z cyklu.
CELE KSZTAŁCENIA NA LEKCJI (wg S. Palki)
- Cele ogólne- stanowią pomost pomiędzy szczegółowymi i ogólnymi celami kształcenia, np. opanowanie wiadomości na temat fonetycznych środków stylistycznych.
- Cele szczegółowe są to konkretne cele, które przyczyniają się do osiągnięcia celu ogólnego, np. uczniowie umieją wyjaśnić pojęcie wyrazu dźwiękonaśladowczego.
Każdy cel szczegółowy powinien się składać się z trzech elementów:
1. opisu sytuacji, w której uczeń będzie manifestował zmiany w swoich zachowaniach.
2. pojęć określających planowane zmiany w zachowaniach.
3. norm, które określają jakie dokładnie określają, jakie minimalne zmiany w zachowaniach ucznia można już uznać jako realizację celu
CELE OPERACYJNE (wg R. Magera)
Cele operacyjne składają się z trzech części:
1. Opis zachowania ucznia, określają co uczeń wykona lub jakie działanie ucznia nauczyciel uzna za osiągnięcie celu.
2. Sytuacja sprawdzania, czyli warunki w których należy się spodziewać działania ucznia lub w których będzie ono obserwowane.
3. Kryteria osiągnięć, standard lub poziom wykonania uznany za wystarczający.
Część celu
Przykład
Zachowanie ucznia
Rozpoznaje rzeczowniki
Kryteria osiągnięć
Zaznacza prawidłowo 85% rzeczowników
Sytuacja sprawdzania
Wypracowanie bez posługiwania się notatkami
CELE LEKCJI (w ujęciu M.R.Radziwiłowiczów)
Cel poznawczy- określa to, czego dzieci mają się nauczyć, jakie nowe doświadczenia zdobędą (pojenia, sądy, reguły, twierdzenia). Mieszczą się tutaj również cele ogólne, np. zaznajomienie uczniów z dorobkiem kultury.
Cel kształcący- dotyczy sformułowania przedmiotowo specyficznych pojęć i operacji myślowych i ogólnych sposobów racjonalnego uczenia się (np. wdrażanie do posługiwania się słownikiem). Zalicza się tutaj kształcenie elementarnych sprawności: umiejętności i nawyków, tj. pisanie, liczenie, itp.
Cel wychowawczy- związany jest z kształtowaniem przekonań, postaw, itp.
CELE NAUCZANIA (wg M. Nagajowej)
Definicja celów nauczania: „To, do czego się dąży, co powinno osiągnąć w procesie nauczania i uczenia się języka polskiego, są to cele: dydaktyczne, tj. poznawczy- kiedy zmierza się do powiększenia wiedzy ucznia, kształcący- kiedy doskonali się jego umiejętność oraz wychowawczy, kiedy oddziaływa się na osobowość wychowanka.
JEDNOŚĆ CELÓW KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA (wg Radziwiłowiczów)
Na lekcji powinny być zrealizowane jednocześnie cztery warunki:
A: gdy temat lekcji stanowi sensowną cząstkę realizacyjną struktury całego programu,
B: gdy wszystkie trzy cele lekcji są adekwatne do jej tematu i wspierają się wzajemnie,
C: gdy stawiane uczniom w toku lekcji zadania oddziałują równomiernie na trzy sfery psychiki uczniów,
D: gdy zadania łącznie realizują owe trzy cele lekcji.
FORMY PRACY UCZNIÓW NA LEKCJI
1. W UJĘCIU OKONIA
Formy pracy wg Okonia
1. Praca jednostkowa.
2. Praca zbiorowa.
3. Praca grupowa.
Formy zajęć:
1. Praca grupowa jednolita.
2. Praca grupowa zróżnicowana.
3. Praca grupowa kombinowana.
4. Praca brygadowa.
2. W UJĘCIU KUPISIEWICZA
1. Nauczanie jednostkowe.
2. Nauczanie zbiorowe, a w jego obrębie system lekcyjny:
- klasowo- lekcyjny
- laboratoryjno- lekcyjny
- warsztatowo- lekcyjny
3. Nauczanie grupowe
- grupowo- problemowe
3. W UJĘCIU R.DOTTNESA I INNYCH
1. Lekcja prowadzona przez nauczyciela.
2. Praca w grupach.
3. Nauczanie zindywidualizowane.
4. Nauczanie programowe.
LEKCJE POLSKIEGO- TYPY I STRUKTURA (OKOŃ)
I LEKCJA PODAJĄCA
1. Organizacyjne przygotowanie klasy do pracy.
2. Sprawdzenie pracy domowej.
3. Przedstawienie i opracowanie nowych treści.
4. Integrowanie nowych treści z dawniej nabytymi i ich usystematyzowanie
5. Utrwalenie nowych treści przez próby stosowania ich w nowych sytuacjach.
6. Wyjaśnienie założeń pracy domowej.
II LEKCJA PROBLEMOWA
1. Przygotowanie uczniów do pracy.
2. Sprawdzenie pracy domowej, jako nawiązanie do lekcji poprzedniej.
3. Stworzenie sytuacji problemowej i sformułowanie przez uczniów zagadnienia głównego oraz kwestii z nim związanych.
4. Ustalenie planu pracy i w toku jego realizacji sformułowanie pomysłów rozwiązania zagadnienia.
5. Sprawdzenie pomysłów rozwiązania na drodze empirycznej lub teoretycznej.
6. Usystematyzowanie i utrwalenie nowych wiadomości.
7. Zastosowanie ich w nowych sytuacjach praktycznych bądź teoretycznych – na lekcji bądź w pracy domowej.
III LEKCJA OPERACYJNA (praktyczna)
1. Uświadomienie sobie przez uczniów zadania lekcji.
2. Ustalenie reguł i zasad umożliwiających wykonanie tego zadania.
3. Wzorowy pokaz danej czynności.
4. Wykonanie pierwszych działań przez uczniów pod kontrolą nauczyciela.
5. Ćwiczenia systematyczne, odpowiednio urozmaicane.
6. Zadanie pracy domowej sprzyjającej utrwaleniu sprawności.
IV LEKCJA EKSPOZYCYJNA (waloryzująca)
1. Organizacja klasy i przygotowanie do pracy na lekcji.
2. Przygotowanie do odbioru utworu.
3. Eksponowanie utworu.
4. Analiza i zrozumienie utworu w wyniku wspólnych poszukiwań odpowiedzi.
5. Podsumowanie rezultatów pracy, korekta błędnych odczytań, zwrócenie uwagi na indywidualność przeżyć i zakres ich rozumienia.
6. Końcowa ekspozycja całości lub wybranego fragmentu
heurystycznej
Uszczegółowienie Marii Nagajowej
Nie mają wyraźnie ustalonej struktury
oglądowej
problemowej
Zajęć praktycznych
podającej
Poświęcone sprawdzaniu nabytych wiadomości i umiejętności
Poświęcone utrwalaniu wiadomości i umiejętności – lekcje powtórzeniowe
Poświęcone opracowaniu nowego materiału, oparte na metodzie
Poświęcone kontroli i ocenie
Powtórzeniowo- systematyzujące
Służące zaznajomieniu z nowym materiałem
TYPOLOGIA LEKCJI (wg Kupisiewicza)
cfaniara