Reformacja i kontrreformacja
· Polska uczestniczyła w wielkich ruchach umysłowych i artystycznych ogarniających Europę w początkach czasów nowożytnych
· W Polsce od 1551 r. Kościół nie miał prawa sądzenia obywateli w sprawach wiary. Nietolerancyjne stawały się uboższe warstwy ludności miejskiej, gdy wpajano w nie przekonanie o jednej „prawdziwej” wierze i gdy je podburzono do „antyheretyckich” wystąpień
· Nauka, że nie tak ważne są zewnętrzne oznaki wiary oraz że do wiary może dochodzić człowiek bez pośrednictwa hierarchii czy papieża, któremu odmówiono nieomylności, przemawiała do wielu
· Ferment religijny, spotęgowany przez wystąpienie Lutra w 1517 r., sprawił, że zaczęto o religii myśleć w sposób racjonalny
· Szlachta polska w około 20 % opowiedziała się za kalwinizmem
· Wpływ protestantyzmu na życie intelektualne i polityczne kraju był znacznie większy aniżeli proporcja protestantów wśród szlachty
· W miastach Korony sukcesy reformacji nie były wielkie
· Rozszerzył się w Wielkopolsce luteranizm oraz religia mniej radykalnego odłamu husyckiego, tzw. braci czeskich. Wypędzeni z Czech w 1548 r., częściowo osiedlili się w Wielkopolsce
· Poza Wielkopolską reformacja miała – jeśli chodzi o miasta – pewne wpływy w Bieczu, Jaśle, Lublinie, Lwowie i Wilnie
· Nastawieni tolerancyjnie Zygmunt I i Zygmunt August nie popierali reformacji w miastach królewskich
· Nie przyjął się protestantyzm również u chłopów
· Przynależność do nowego Kościoła była w Polsce w większym stopniu faktem politycznym niż religijnym
· Osobliwością polskiej reformacji był duży wkład Polaków w rozwój radykalnego nurtu braci polskich (arianów), nieuznających Trójcy Św., propagujących wiele nowoczesnych idei (godności ludzkiej, w skrajnych sformułowaniach), równości, zniesienia poddaństwa chłopów pacyfizmu
· Polscy kalwini wysunęli program stworzenia w Polsce Kościoła narodowego niezależnie od Rzymu. Szlachta obawiała się wzmocnienia przez ten projekt władzy królewskiej
· Bezskutecznie oczekiwano wyrażenia przez Rzym zgody na odprawianie mszy w języku polskim, komunię pod dwiema postaciami i zniesienia celibatu księży
· Kościół katolicki podjął zdecydowaną akcję przeciw protestantyzmowi, rozpoczętą od reformy samego siebie, czyli usuwania tego, z czego reformacja wzięła swój początek. Była to tzw. kontrreformacja
· Rozpoczęte już przed reformacją w chrześcijaństwie zachodnim przemiany polegały przede wszystkim na pojawieniu się koncepcji pobożności osobistej
· Szerzyła się laicyzacja, obniżał się poziom duchowieństwa i ich troski o wiernych
· W 1534 r. Hiszpan Ignacy Loyola założył zakon o nazwie Societas Jesu (jezuici)
· W latach 1543-63 nad sytuacją w Kościele katolickim obradował w Trydencie sobór. Z większym optymizmem spojrzał on na człowieka, pozostawił miejsce na jego wolę i odpowiedzialność za własne działania, przypisał wielką rolę sakramentom, wprowadził sakrament małżeństwa
· Polski Kościół przyjął uchwały soboru trydenckiego na synodzie w Piotrkowie w 1577r.
· Sprowadzono do Polski jezuitów, którzy w 1564 r. założyli pierwsze jezuickie kolegium w Braniewie
· Jezuici stopniowo opanowali edukację w kraju, a także uzyskali duże wpływy na dworze królewskim Zygmunta III. Ich szkoły były na dobrym poziomie
· Kontrreformacja w Polsce rozwijała się szybko
· Kościół rozwinął wielką akcję propagandową, szukając nowych form działalności duszpasterskiej, większego kontaktu z wiernymi. Rozwijał kult świętych, intensyfikował kult NMP
· Dokonywał się proces polonizacji katolicyzmu
· Liczba zakonów i zakonników od początku XVII w. zaczęła rosnąć
· W ciągu pierwszej połowy XVII w. obniżyła się liczba zakonów protestanckich
· w 1592 r. pod wpływem Zygmunta III sejm przywrócił możliwość egzekwowania wyroków sądów duchownych przez starostów
· szlachta coraz liczniej wracała na łono Kościoła katolickiego
· na przełomie XVI i XVII w. można mówić o zwycięstwie kontrreformacji w Polsce, co wywarło wielki wpływ na rozwój narodu i państwa
1
Asiek J
iz_olda