FARMAKOLOGIA wykład 5 (5 XI 01) LEKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO
Znieczulenie ogólne (narkoza) to stan okresowego zahamowania czynności OUN z wyjątkiem ośrodka naczyniowo-ruchowego
I oddechowego, wywołany przez środki znieczulenia ogólnego (anaesthetica generalia).
Cechy leków:
- analgesia – zniesienie czucia bólu
- hypnosis – utrata świadomości wyrażająca się snem
- amnesia – niepamięć
- areflexio – zahamowanie większości ośrodków nerwowych
- myorelaxatio – zmniejszenie napięcia odruchów mięśniowych
Teorie działania leków:
- fizyczne:
o lipidowa
o tworzenie się mikrokryształów
o zmiana napięcia powierzchniowego ® zaburzenia metaboliczne
o zmiana przepuszczalności błony komórkowej dla jonów ® zaburzenia depolaryzacji neuronów
o wpływ na wiązania van der Waalsa
- biochemiczna: zmniejszenie procesów utleniania i zaburzenie fosforylacji oksydacyjnej w neuronach mózgowych
- neurofizjologiczna: zaburzenia przewodnictwa w synapsach neuronów w OUN ® zmiany w EEG
Przebieg działania leków:
1. okres – oszołomienie (rausz) = stadium analgesiae
2. okres – pobudzenie = stadium excitationis
3. okres – znieczulenie chirurgiczne = stadium anaesthesiae chirurgicae
4. okres – asfiksja = stadium asphycticum (tu już działania niepożądane, zaburzenia oddychania, bezdech)
Wziewne środki anestetyczne:
1) Lotne ciecze anestetyczne:
o etery: eter dwuetylowy (historia!), desfluran, enfluran, izofluran, sewofluran
o węglowodory halogenowe: halotan
2) Gazy anestetyczne: podtlenek azotu (gaz rozweselający), O2, CO2 (w mieszankach)
1) układ oddechowy: nie drażni dróg oddechowych, utrata odruchów z krtani i gardła, obniża wydzielanie
ślinianek i gruczołów w drogach oskrzelowych
2) układ krążenia: inotropowo (-), hipotensja, wzrost ciśnienia w prawy przedsionku, częste arytmie
3) układ pokarmowy: zahamowanie motoryki
4) macica: zwiotczenie
5) mięśnie szkieletowe: zwiotczenie
Wady:
o słaba analgezja
o toksyczność:
§ depresja oddechowa
§ działanie depresyjne na serce (obniżenie kurczliwości i pojemności minutowej, zaburzenia rytmu)
§ wpływ na nerw błędny
§ ¯ kurczliwości naczyń
§ ¯ przepływu trzewnego
§ przepływu przez mięśnie szkieletowe i naczynia mózgowe
§ ¯ ciśnienia
§ krwawienia śródmiąższowe
§ ¯ perystaltyki przewodu pokarmowego
§ ¯ temperatury
§ hepatopatie
Dożylne środki anestetyczne:
1) Szybko działające (indukcyjne):
o barbiturany: (stary podział: barbiturany i nie-barbiturany)
§ metoheksytal
§ tiobarbiturany (zawierają siarkę, wpływ na kinetykę ® szybko i krótko): tiopental, tiamylal
o związki imidazolowe: etomidat
o alkilowe związki fenolowe: propofol
2) Wolno działające (podstawowe środki nasenne):
o ketamina
o benzodiazepiny: diazepam, flunitrazepam, midazolam
o opioidy stosowane w dużych dawkach: fentanyl, alfentanyl, sulfentanyl
o mieszanki neuroleptyczne: opioid + neuroleptyk (NLA = neuroleptoanalgezja)
Wziewne: Dożylne:
halotan (Halan, Narcotan) 1. barbiturany 2. inne
metoksyfluran (Penthrane) heksobarbital (Narcosan) ketamina (Ketalar)
enfluran (Enthrane) tiopental (Penthonal) propaminid (Epontol)
foran tiobutabarbital (Brevinarcon) altezyna
cyklopropan metoheksytal (Brietal)
- zmniejszenie przemiany materii
- zmniejszenie perystaltyki i tonusu przewodu pokarmowego
- regurgitatio (niebezpieczeństwo wystąpienia zespołu Mendelsona – zachłystowe zapalenie płuc)
- indukcja enzymów wątrobowych
- zmiany miejscowe
Działanie:
1) OUN: szybka anestezja, koszmary senne
2) układ krążenia: wzrost częstości skurczów mięśnia sercowego, wzrost ciśnienia, wzrost zużycia tlenu
3) układ oddechowy: po podaniu i.v. przemijający bezdech, raczej nie upośledza odruchów gardła i krtani
4) mięśnie szkieletowe: wzrost napięcia, ruchy mimowolne
5) układ pokarmowy: zwiększenie wydzielania gruczołów ślinowych
6) oko: wzrost ciśnienia śródgałkowego
Wskazania:
1) chorzy o wysokim ryzyku operacyjnym
2) anestezja pediatryczna
3) anestezja w wypadkach zbiorowych
4) analgezja i sedacja
5) kraje rozwijające się
Przeciwwskazania:
1) niedrożność dróg oddechowych
2) wzrost ciśnienia śródczaszkowego
Premedykacja to podanie leków na 1-2 godziny przed znieczuleniem. Ma na celu:
1) zmniejszenie niepokoju i lęku
2) zmniejszenie wydzielania w drogach oddechowych
3) nasilenie hipnotycznego działania środków anestetycznych
4) zahamowanie nudności i wymiotów pooperacyjnych
5) uzyskanie amnezji
6) zmniejszenie objętości i podwyższenie pH soku żołądkowego
7) osłabienie odruchów wagalnych
8) osłabienie odpowiedzi współczulno-nadnerczowej
Leki stosowane w premedykacji:
- benzodiazepiny, analgetyki opioidowe, butyrofenony (neuroleptyki), fenotiazyny (neuroleptyki), środki antycholinergiczne = cholinolityczne (skopolamina)
Neuroleptoanalgezja jest stanem osiągniętym przez zastosowanie środka neuroleptycznego w połączeniu z silnym narkotycznym lekiem przeciwbólowym; najczęściej Droperydol + Fentanyl (tzw. NLA)
Środki zwiotczające I rzędu: = alkaloidy kurary i syntetyczne kuraryny (środki pachykurarowe)
- naturalne:
o D-tubokuraryna
o Toksyferyna
- syntetyczne:
o galamina (tricuran, Flaxedil)
o alkuronium (alloferin)
o pancuronium
o benzkwinionum i inne
- mechanizm działania: kompetycyjny antagonizm z ACh – chwiejny blok polaryzacyjny
o działanie na płytkę daje:
§ porażenie wiotkie
§ zanik napięcia mięśni szkieletowych
§ zniesienie odruchów
§ zniesienie ruchów dowolnych
- zastosowanie:
o w chirurgii, w psychiatrii, w zatruciach truciznami drgawkowymi (strychnina, botulina)
- przeciwwskazania do stosowania środków I rzędu:
o miasthenia gravis
o choroby alergiczne (bo wzrasta poziom histaminy)
o choroby wątroby (bo metabolizowane w wątrobie)
- histaminemia odpowiedzialna za:
o pokrzywkę, ślinotok, zwiększenie wydzielania HCl w żołądku, nawet zapaść
Środki zwiotczające II rzędu: = środki leptokurarowe, pseudokuraryny
- suksametonium – bursztynian dwucholiny
- chlorosukcylina – scoline
- mechanizm działania: blok depolaryzacyjny płytki
o elektrowstrząsy
o nastawianie zwichnięć i złamań
- przeciwwskazania:
o schorzenia nerek
o choroby mięśni (nużliwość)
o genetycznie uwarunkowany niski poziom esterazy cholinowej (Ech) w osoczu
o choroby oczu ( ciśnienia śródgałkowego), jaskra
- przedawkowanie – porażenie mięśni szkieletowych
Środki zwiotczające III rzędu:
- zaburzenia przewodnictwa
- jad kiełbasiany
- pozajelitowe podanie jonów magnezu (podanie doustne daje efekt przeczyszczający)
- duże dawki antybiotyków
- dantrolen – działanie ośrodkowe i na mięśnie szkieletowe
...
karsic