Patologia – logos (nauka), pathos (cierpienie)
Patologia ogólna – nauka o prawach jakim podlegają procesy chorobowe
lwyodrębniona jako osobna nauka w XVIII wieku kiedy stało się jasne, że aby poznać rozwój zmian chorobowych (patogenezę chorób) nie wystarczy stosowanie metod morfologicznych, ale trzeba użyć metod czynnościowych charakterystycznych dla fizjologii – narodziła się fizjologia patologiczna zwana obecnie patofizjologią
lOdnosi się tylko do żywej istoty
lDefinicja jednego z tych stanów jest nierozerwalnie związana z tym drugim
lNie istnieje jednoznaczna granica pomiędzy stanem zdrowia i choroby
lCzynność ustroju w warunkach zdrowia lub choroby należy rozpatrywać w aspekcie:
–biologicznym – dotyczącym struktury i funkcji ustroju w sensie somatycznym
–psychicznym – dotyczącym sfery psychicznej
–socjalnym – dotyczącym wpływu środowiska socjologicznego na jednostkę w nim żyjącą
W zamierzchłej przeszłości odpowiedź na pytanie o istotę choroby znajdowano w zabobonach, magii, prymitywnych wierzeniach religijnych
lPrzypisywanie chorobom przyczyn naturalnych zapoczątkowano w czasach Hipokratesa (460-377p.n.e.)
Nowoczesna koncepcja choroby pojawia się od czasów Rudolfa Virchowa który stwierdził, że choroba jest przejawem zjawisk życiowych przebiegających w warunkach nieprawidłowych
Klaudiusz Bernard (1812-1878)
Prawidłowy ustrój cechuje zachowanie stałości środowiska wewnętrznego co określamy mianem homeostazy
Walter Cannon (1871-1945)
Opisał mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy oraz ich funkcjonowanie w warunkach zdrowia i choroby
lW 1974 roku Światowa Organizacja Zdrowia podała definicję zdrowia mówiącą, że zdrowie to:
„ stan pełnego dobrego samopoczucia (dobrostanu) fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko nieobecność choroby czy niedomagania”
W potocznym znaczeniu chorobę rozumiemy jako zły stan zdrowia fizycznego i/lub psychicznego czemu towarzyszy konieczność pomocy lekarskiej lub społecznej
Przebiega i powstaje jako proces dynamiczny na który składa się działanie czynników patogennych zaburzających hemostazę oraz przeciwdziałających im mechanizmów wyrównawczych.
Homeostaza (gr. homoíos - podobny, równy i stásis - trwanie) stan równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne
Utrzymanie wewnętrznej równowagi wymaga regulowania i/lub kontrolowania wartości najważniejszych parametrów wewnętrznego środowiska organizmu.
Należą do nich głównie:
–temperatura ciała (u organizmów stałocieplnych),
–pH krwi i płynów ustrojowych,
–ciśnienie osmotyczne,
–objętość płynów ustrojowych (stan nawodnienia organizmu),
–stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych (np. glukozy w osoczu),
–ciśnienie tętnicze krwi,
–ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla w
Kontrola wymienionych parametrów odbywa się poprzez:
· receptory (np. chemoreceptory), które informacje o wartości określonego parametru przekazują do interpretatora (np. w przypadku temperatury ciała ssaków do podwzgórza), gdzie dokonuje się porównanie wartości wykrytej ze stałą wartością prawidłową (tzw. punktem nastawczym)
Jeśli aktualny stan parametru jest zbyt wysoki lub zbyt niski, centrum integrujące wymusza na efektorach odpowiedź odpowiednią do sytuacji .
Mechanizmy wytwarzania odpowiedzi i tym samym regulacji wartości parametru można podzielić na dwie grupy
· fizjologiczne (np. zwiększenie częstotliwości skurczów mięśni w celu podwyższenia temperatury) oraz
behawioralne (np. wyjście z cienia w tym samym celu).
Adaptacja – ogół odczynów czynnościowych i strukturalnych zmierzających do utrzymania szeroko pojętej homeostazy w warunkach długo trwającego działania niekorzystnych czynników środowiskowych
Mechanizmy adaptacyjne mogą działać na:
· Poziomie komórkowym
· Poziomie narządowym
· Poziomie układowym
Jeżeli określony parametr, mimo uruchomienia odczynów regulacyjnych, przekroczy granicę regulacji fizjologicznej, odczyny regulacyjne stają się wówczas odczynami patologicznymi.
Adaptacja – zdolność przystosowania się do zmiennych warunków otoczenia – umożliwia ona utrzymanie homeostazy
Neitiri