Muzeum Narodowe w Krakowie to najstarsze muzeum narodowe w Polsce. Zgromadzono w nim bogaty zbiór dzieł sztuki polskiej, europejskiej i pozaeuropejskiej, co stawia je w rzędzie najważniejszych - i najciekawszych zarazem - kolekcji nie tylko w Polsce, ale i w Europie.
Muzeum założono 7 października 1879 roku uchwałą Rady Miasta Krakowa, która przekazała na ten cel dwie ówcześnie wyremontowane sale, na pierwszym piętrze Sukiennic. Kolekcja muzealna, składająca się w swych początkach z kilkunastu obrazów, nieustannie powiększana licznymi donacjami, zapisami i darami, rozwijała się w olbrzymim tempie; należało bowiem do dobrego zwyczaju, rozumianego jako patriotyczny obowiązek, przekazywanie do Muzeum własnych, gromadzonych nieraz latami zbiorów malarstwa, rzeźby, dzieł rzemiosła artystycznego, grafik, numizmatów, starodruków, rękopisów i pamiątek rodowych. Dzięki tej hojności Polaków w kraju i poza nim, krakowskie Muzeum Narodowe stało się wkrótce posiadaczem najcenniejszej kolekcji dzieł sztuki i rzemiosła w Polsce. Wraz z jej rozwojem Muzeum otrzymywało od miasta, bądź prywatnych fundatorów, budynki z przeznaczeniem na cele wystawiennicze, dzięki czemu dzisiejsza struktura Muzeum opiera się nie tylko na Gmachu Głównym, lecz także na ośmiu oddziałach, mieszczących się w historycznych budynkach w centrum Krakowa.
Bogate i wspaniałe kolekcje tworzą dzieła sztuki i rzemiosła z różnych czasów i z różnych rejonów świata, jednak podstawą zbiorów Muzeum są dzieła sztuki polskiej lub z Polską związane. Specyfiką krakowskiego Muzeum jest istnienie w jego strukturze organizacyjnej muzeów biograficznych, upamiętniających najwybitniejszych, wybranych artystów Krakowa: Jana Matejkę, Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera, a także kompozytora - Karola Szymanowskiego.
Muzeum sprawuje zarząd i opiekę nad Muzeum i Biblioteką Czartoryskich, które są własnością Fundacji Książąt Czartoryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie
Początki tego najstarszego w Polsce muzeum wiążą się Puławami i osobą księżnej Izabeli Czartoryskiej, która kierując się zamiarem ocalenia pamiątek ojczystych przed grabieżą bądź zniszczeniem, zaczęła ściągać je do Puław z wielu miejsc (m.in. z Wawelu). Wspierana w swych działaniach przez licznych ofiarodawców zdołała w krótkim czasie zgromadzić pokaźny zbiór poloników, a także, cennych reliktów europejskiej historii i kultury. W celu pomieszczenia zbiorów zleciła Izabela Czartoryska zbudować w parku puławskim dwa pierwsze w Polsce budynki muzealne: Świątynię Sybilli i Dom Gotycki. Zaprojektował je wybitny architekt Chrystian Piotr Aigner. Dewizą muzeum puławskiego był umieszczony nad wejściem do Świątyni Sybilli napis: PRZESZŁOŚĆ PRZYSZŁOŚCI wyrażający nadzieję, że skupione w Puławach pamiątki przetrwają czasy niewoli i przejdą kiedyś w ręce wolnych Polaków. W Świątyni Sybilli (otwartej w r. 1801) znalazły miejsce przede wszystkim relikwie i pamiątki po królach polskich, hetmanach i współczesnych bohaterach walk wyzwoleńczych. W Domu Gotyckim (otwartym w 1809 r.) umieszczono osobliwą, sentymentalno - romantyczną kolekcję przedmiotów i obrazów przypominających wybitne osobistości europejskie (m.in. Petrarkę, Szekspira, Jana Jakuba Rousseau, Woltera, Napoleona). Znalazły się tam arcydzieła sztuki: obrazy Leonarda da Vinci, Rafaela, Rembrandta. Okres świetności Puław, których patriotyczny program odegrał znaczącą rolę w podtrzymaniu narodowej świadomości i budzeniu wolnościowych dążeń, dobiegł kresu w dniach zakończonego klęską powstania listopadowego. Adam Jerzy Czartoryski, syn Izabeli, piastujący urząd prezesa powstańczego Rządu Narodowego został skazany przez cara zaocznie na karę śmierci, a majątek Czartoryskich uległ konfiskacie. Zbiory zostały jednak uratowane. Najpierw przewieziono je do Sieniawy, a z czasem w większej części trafiły do Paryża, gdzie od 1849 r. przechowywano je w pałacu Hôtel Lambert na wyspie św. Ludwika, będącym wygnańczą siedzibą Czartoryskich i zarazem centrum polskiego życia emigracyjnego. Za sprawą wnuka Izabeli, Władysława Czartoryskiego, kolekcja uległa w tym czasie znacznemu powiększeniu poprzez systematyczne i oparte na znawstwie sztuki zakupy. Trafiły w tym okresie do zbiorów m.in. zabytki egipskie, greckie i rzymskie, zespoły średniowiecznych wyrobów z emalii i kości słoniowej, średniowieczne i wczesnorenesansowe obrazy szkół włoskich i niderlandzkich, włoska majolika i szkło, miśnieńska porcelana, renesansowe i barokowe srebra; kolekcja Czartoryskich zyskała dzięki tym nabytkom najwyższą artystyczną rangę. Z czasem podjęto decyzję o przeniesieniu zbiorów na powrót do Polski, by zgodnie z zamierzeniami Izabeli Czartoryskiej i wolą Adama Jerzego, służyły narodowi. Na siedzibę zbiorów obrano Kraków, którego władze ofiarowały na cele muzealne budynek starego Arsenału Miejskiego. Zakupiono nadto trzy kamienice i część dawnego klasztoru oo. Pijarów. Po adaptacji tych budynków, opracowanej przez francuskiego architekta Gabriela Ouradou, a realizowanej przez wiele lat, stworzony został zespół architektoniczny, składający się z trzech części: Pałacu, tzw. Klasztorka i Arsenału, połączonych ze sobą malowniczymi pomostami. Jako pierwszy otwarty został Klasztorek, którego data poświęcenia - rok 1876 - uważana jest za datę otwierającą nowy okres w historii muzeum, zwanego odtąd Muzeum Książąt Czartoryskich. Urządzanie ekspozycji w Pałacu ciągnęło się aż po koniec lat 90. XIX wieku i było związane z wykonaniem stosownego sprzętu wystawienniczego w postaci solidnych dębowych szaf, gablot, postumentów i półek, które stanowią dzisiaj wyjątkowo jednolity zespół, pozwalający na zachowanie w obecnej ekspozycji specyficznego klimatu dziewiętnastowiecznego wnętrza muzealnego. W czasie II wojny światowej muzeum doznało ciężkich strat - hitlerowcy zagrabili najcenniejsze obiekty - m.in. obrazy Leonarda da Vinci, Rafaela i Rembrandta. Bezpowrotnie zaginęły w czasie wojny zespoły złotej biżuterii i numizmatów antycznych, szereg tkanin i obrazów, pośród których znalazł się „Portret nieznanego młodzieńca” Rafaela. W 1950 r. muzeum zostało włączone do krakowskiego Muzeum Narodowego, jako jeden z jego oddziałów pod nazwą Zbiory Czartoryskich. W 1962 r. zbiory biblioteczne zajmujące dotychczas Arsenał zostały przeniesione do nowego budynku przy ul. Św. Marka 17. Zbiory Muzeum Książąt Czartoryskich składają się obecnie z pięciu działów: Dział XI - Sztuki Starożytnej Dział XII - Malarstwa Europejskiego Dział XIII - Europejskiego Rzemiosła Artystycznego Dział XIV - „Zbrojownia” Dział XV - Gabinet Graficzny Czartoryskich W 1991 roku Adam Karol Czartoryski utworzył Fundację Książąt Czartoryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie, która przejęła zbiory Muzeum i Biblioteki Książąt Czartoryskich oraz budynki Muzeum.
Ekspozycja mieści się domu rodzinnym Jana Matejki, najwybitniejszego polskiego malarza doby historyzmu, miłośnika zabytków i kolekcjonera. Wystawiono tu prace z okresu młodzieńczego ("Martwa natura", 1852), portrety rodziny, przyjaciół, osobistości życia krakowskiego 2 połowy XIX w., szkice i studia przygotowawcze do obrazów historycznych (m.in. „Mikołaj Kopernik” 1871, „Jan III Sobieski pod Wiedniem” 1880, „Śluby Jana Kazimierza” 1889) oraz pamiątki po artyście (nagrody, dyplomy, osobiste drobiazgi) . „Widok z wieży ratuszowej”, kartony projektowe do polichromii ściennych kościoła Mariackiego, eksponaty związane z obecnością Matejki przy komisyjnym otwarciu grobu Kazimierza Wielkiego w czerwcu 1869 r. (obraz olejny „Wnętrze grobu Kazimierza Wielkiego” 1869, kopie wydobytych regaliów) są świadectwem silnego związku artysty z Krakowem. Malarz zgromadził dużą kolekcję różnorodnych zabytkowych przedmiotów. Jego zamiłowania artystyczne, badawcze i kolekcjonerskie były ze sobą ściśle połączone. Kolekcja Matejki obejmuje krakowskie „starożytności” (tryptyk z przedstawieniem tzw. „Dużej św. Rodziny” 1510-1515, kapitele z kościoła mariackiego wykonane prawdopodobnie w warsztacie Wita Stwosza, kafle z pałacu biskupiego XVI - XVIII w.), judaica, złotnictwo, ceramikę, militaria, narzędzia tortur, tkaniny. Część eksponatów pochodzi z Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Zgromadzone przedmioty i stroje służyły jako rekwizyty malarskie. Wystawy czasowe, organizowane w Krakowie i innych miastach Polski, popularyzują nieznane szerzej aspekty życia i twórczości artysty, a także część bogatej kolekcji, która nie jest prezentowana na stałej ekspozycji. Celom badawczym służy biblioteka Matejki oraz wykonane w XIX w. fotografie obrazów mistrza. Niektóre z nich są szczególnie cenne, ponieważ przedstawiają obrazy uznane dzisiaj za zaginione. W Domu Jana Matejki prowadzona jest działalność edukacyjno-oświatowa: lekcje muzealne oraz cykl wykładów „Czwartki u Matejków”. Ekspozycja w Domu Jana Matejki jest częścią Działu IX - Zbiory Jana Matejki.
Barbakan zwany również rondlem, zaliczany jest do fenomenów europejskiej architektury średniowiecznej. Wzniesiony został w latach 1498 - 1499 w obawie przed inwazją turecką, po bukowińskiej klęsce króla Jana Olbrachta. Obiekt wzniesiono przy pomocy królewskiej, jego głównym zadaniem było umocnienie północnego odcinka fortyfikacji miasta.Krakowski Barbakan stanowi wycinek koła o średnicy wewnętrznej 24,40 m, grubość murów wykonanych z cegły sięga ponad 3 m. Jest gotycką budowlą z siedmioma wieżyczkami i otworami dla artylerii w dolnej części dla rażenia z flanki wojsk nieprzyjaciela. Dodatkowo mógł być broniony ogniem broni palnej z murów usytuowanych przy Bramie Floriańskiej, z którą łączyła go długa szyja. Barbakan otoczony był fosą o szerokości 24m. Praktycznie był obiektem nie do zdobycia aż do wprowadzenia zmian w sztuce oblężniczej w XIX wieku.Dziś Barbakan wraz z Bramą Floriańską i pozostałością murów obronnych należy do najwspanialszych zabytków architektury obronnej w Europie.
Agnes2808