BIAŁY KAPELUSZ to neutralna informacja. Żadne argumenty czy propozycje. Myślenie „białokapeluszowe" koncentruje się wyłącznie na danych, jakie mamy do dyspozycji.
CZERWONY KAPELUSZ. Skojarzmy ten kolor z ogniem i ciepłem. Czerwony kapelusz oznacza emocje, odczucia, przeczucia i intuicję [...]. Zadaniem czerwonego kapelusza jest umożliwić nam wyeksponowanie naszych uczuć, tak aby mogły zostać włączone w proces myślenia.
CZARNY KAPELUSZ. Skojarz go z surowym sędzią w czarnej todze [...]. Chroni nas przed popełnianiem błędów i robieniem głupstw.
ŻÓŁTY KAPELUSZ. Pomyśl o słońcu i optymizmie. Żółty kapelusz to kapelusz pełen nadziei.
ZIELONY KAPELUSZ. Pomyśl o trawie, drzewach, bujnie rozrastającej się roślinności. Zielony kapelusz to kapelusz oznaczający aktywność [...]. W zielonym kapeluszu możemy proponować i wysuwać sugestie każdego rodzaju. Niekoniecznie muszą być nowatorskie [...]. W zielonym kapeluszu można przedstawiać pomysły niedokończone, dyskusyjne, „balony próbne".
NIEBIESKI KAPELUSZ. Niebieski kojarzy się z niebem. Niebo jest ponad wszystkim. Z nieba można patrzeć na wszystko z góry. W niebieskim kapeluszu wznosimy się ponad. Obserwujemy z góry nasz proces myślenia. Myślimy o myśleniu
Teraz na polonistyczna konkretyzacja sposobu przybliżania się do rozstrzygnięć trudnych spraw opisanych w literaturze. Myślenie ma być sześcioetapowe:
§ powinniśmy zacząć od suchej informacji (BIAŁY KAPELUSZ),
§ potem ocenić problem, kierując się wyłącznie emocjami (CZERWONY KAPELUSZ),
§ następnie wskazać na wątpliwości, błędy, pomyłki, niejasności sugerowanej decyzji (CZARNY KAPELUSZ),
§ później podkreślić dobre strony zamierzonego postępowania, korzyści, które niesie (ŻÓŁTY KAPELUSZ),
§ wreszcie zaproponować pomysły innych rozwiązań, niekoniecznie słusznych, niekoniecznie realnych, ale pozwalających na inne spojrzenie (ZIELONY KAPELUSZ),
§ by na końcu dokonać rekapitulacji, czyli podsumowania dyskusji: „W jakim punkcie się znajdujemy? Co udało nam się ustalić? [...]. Takie podsumowanie może dać poczucie sukcesu, ale także może wskazać, że rezultaty obrad są więcej niż skromne" ( NIEBIESKI KAPELUSZ).
Czy doktor Judym postąpił słusznie, porzucając Joasię?
q Włóż KAPELUSZ BIAŁY. Pamiętaj, że interesują Cię tylko fakty, które potwierdzisz cytatami. Zbadaj, kiedy i w jakich okolicznościach narodziło się uczucie miłości Judyma do Joasi. Jaki ono miało charakter? Bardziej racjonalny czy emocjonalny? Ustal, czy po wyjeździe z Cisów Judym myśli o Joasi i potwierdza swoje uczucie miłości? Zapisz w punktach wszystkie argumenty, które doktor wysuwa w rozmowie z narzeczoną jako uzasadnienie swojej decyzji.
q Włóż KAPELUSZ CZERWONY. Pamiętaj, że interesują Cię tylko emocje. W jednym lub kilku krótkich zdaniach wyraź swoją emocjonalną opinię na temat decyzji Judyma. Przeprowadź na ten temat błyskawiczną ankietę wśród koleżanek i kolegów, którzy znają Ludzi bezdomnych. Następnie spróbuj „stać się Joasią" po to, by określić jej uczucia po odejściu Judyma. Przedstaw także, jak przeżywa rozstanie doktor Judym (krótkie notatki z cytatami).
q Włóż KAPELUSZ CZARNY. Pamiętaj, że będziesz podważać decyzję Judyma. Zbierz w formie tez wszystkie argumenty podające w wątpliwość racje Judyma. Uczyń to najpierw w imieniu Joasi, potem we własnym imieniu.
q Włóż KAPELUSZ ŻÓŁTY. Pamiętaj, że będziesz zgadzać się z Judymem. Wzmocnij jego decyzję, najpierw zbijając kontrargumenty Joasi, następnie wskazując we własnym imieniu na pozytywne konsekwencje decyzji lekarza-społecznika tak dla jego psychiki, jak też dla działalności.
q Włóż KAPELUSZ ZIELONY. Pamiętaj, że będziesz szukać innych rozwiązań problemu. Przedstaw warianty decyzji Judyma, ewentualnie zachowań Joasi. Każdy z nich opatrz krótkim komentarzem.
q Włóż KAPELUSZ NIEBIESKI. Pamiętaj, że będziesz podsumowywać dyskusję dopiero po wysłuchaniu relacji poprzednich pięciu grup. Przygotuj się zatem do notowania spostrzeżeń, przejrzyj także opinie historyków literatury na temat zakończenia powieści i decyzji Judyma, ciekawsze zanotuj, może Ci się przydadzą.
Warianty (dłuższe prace pisemne lub scenki dramowe w różnych kapeluszach):
• Kartka z pamiętnika Joasi po rozstaniu z Judymem.
• Dialog między doktorem Judymem a wyimaginowanym przyjacielem, który wskazuje słabe strony jego argumentacji.
• Dialog między doktorem Judymem a wyimaginowanym przyjacielem,który radzi mu postąpić inaczej wobec Joasi i przedstawia kilka różnychpropozycji.
• Monolog wewnętrzny Judyma w kilka lat po rozstaniu.
• Spotkali się przypadkowo. To było w... Fragment ciągu dalszego powieści.
wikki87