UKŁAD ODDECHOWY 1.Leki rolinne w pulmonologii a) leki znoszšce bšd zmniejszajšce skurcz oskrzeli (broncholytica) b) leki zmniejszajšce obrzęk zmienionej zapalnie błony luzowej (anthiphlogistica) c) leki zapewniajšce właciwe usuwanie wydzieliny oskrzelowej (secretomotoric, expectorantia) d)leki przeciwkaszlowe (antibechica) e) leki pobudzajšce orodek oddechowy (analeptica) f) leki p/grzybicze i p/bakteryjne (antimycotica, antibacterica) 2. Klasyfikacja chemiczna surowców rolinnych w chorobach ukł. oddechowego: a) luzy b) saponiny c) olejki eteryczne 3. Klasyfikacja chemiczna surowców rolinnych w chorobach ukł. oddechowego: A) alkaloidy grupa zwišzków o zróżnicowanej budowie (rzadko wykorzystywane) a) protoalkaloidy efedryna (Herba Ephedrae), zmniejsza napięcie mięni gładkich oskrzeli, zwęża drobne naczynia krwionone, działajšc jednoczenie anemizujšco na błony luzowe. b) alkaloidy tropanowe antropina (Antropa Belladonna, Datura Stramonium z rodz. Solanaceae), rozkurczajšce, znoszšce skurcz drzewa oskrzelowego i hamujšce nadmierny wyciek z nosa w katarze siennym (ipratropina składnik Atroventu, syntetyczna pochodna atropiny) c) izochinolinowe kodeina (Chelidonium majus, Papaver somniferum) , rozkurczajšce i wykrztune, p/kaszlowo; alkaloid lobelina (Lobelia inflata), pobudza orodek oddechowy, analeptyk SUROWCE LUZOWE 4. luzy produkty kondensacji cukrów z kwasami uronowymi (secretolityca), efekt powlekajšcy i ochronny na zmienionš chorobowo luzówkę. Rezultat hamowanie odruchu kaszlowego (jama ustna, gardło), działanie miejscowe, p/zapalne, p/kaszlowe. Surowce: lić i korzeń prawolazu (Altheae Folium et Radix), lić podbiału (Farfarae Folium), porost islandzki (Lichen Islandicus), kwiatostan lipy (Tiliae Inflorescentia). 5. Prawolaz lekarski-Althaeae folium et radix-Althaea officinalis-Malvaceae-lazowe- SKŁAD: luz od 5-10%, flawonoidy, fenolokwasy; DZIAŁ. I ZAST.: osłaniajšce i łagodzšce podrażnienia. Wycišg z korzenia hamuje ruch rzęskowy błon luzowych, bo zawierajš pewna frakcje polisacharydów w luzach, której nie zawierajš licie, dlatego należy go stosować, gdy zalega wydzielina w drogach oddechowych. Podrażnienia gardła oraz jamy ustnej i towarzyszšcy im suchy kaszel odruchowy. Wycišgi wodne oraz preparaty galenowe do użytku zewnętrznego. MIESZ. & PREP.: miód prawolazowy (Mel Althaeae); rubinal (Rubinal compositum), pektosy, bronchial-fix, neopectosan. 6. laz dziki-Malvae sylvestris flos/fol.-Malva sylvestris- Malvaceae-- SKŁAD: luz 8%; DZIAŁ. I ZAST.: napary oraz przetwory galenowe do użytku wewnętrznego; łagodzšce podrażnienia błony luzowej gardła i jamy ustnej oraz zwišzany z tym suchy kaszel odruchowy. Działanie napotne, p/ goršczkowe, luz przechodzi do ekstraktu wodnego. 7. Podbiał pospolity-Farfarae fol.-Tussilago farfara-Compositae-- SKŁAD: 8% luzu, garbniki (działanie p/zapalne w stanach zapalnych błony luzowej gardła, cišgajšce); DZIAŁ. I ZAST.: łagodzšco na błony luzowe gardła, mukulitycznie, wykrztunie, p/ zapalnie i p/bakteryjnie. Przeciwwskazania: nie wolno stosować u dzieci poniżej 6 roku życia (alkaloidy pirolizydynowe działanie hapatotoksyczne), u dorosłych nie dłużej niż 4-6 tygodni w roku. MIESZ & PREP: Succus farfaeae, Mel farfarae, pulmosan, neopectosan. 8. Babka lancetowata - Plantaginis lanceolatae fol-Plantago lanceolata - Plantaginaceae- SKŁAD: 6% luz (arabinogalaktan, glukomannan), garbniki, glikozydy irydoidowe (aukubozyd, katalpol), kwasy fenolowe (kawowy), flawonoidy (werbaskozyd) ; DZIAŁ. I ZAST.: działanie łagodzšce podrażnienia w obrębie dróg oddechowych i gardła, cišgajšce i p/bakteryjne, rozkurczowy i bakteriostatyczny, MIESZ & PREP: syropy Planiford, Plantagen Sponarex Echinasal, Babicum, Pulmosan, Bronchial-fix. 9. Dziewanna wielkokwiatowa - Verbasci flos-Verbascum densiflorum - Scrophulariaceae-trędownikowate- SKŁAD: polisacharydy luzowe 3%, saponiny (przez nie surowiec wykazuje silniejszy efekt wykrztuny, zwiększa czynnoć wydzielniczš błony luzowej) ; DZIAŁ. I ZAST.: łagodzšcy podrażnienia, wykrztuny. Napary z rozdrobnionego surowca oraz inne przetwory galenowe do użytku wewnętrznego. MIESZ & PREP: Sirupus Verbasci, Pulmosan. 10. Porost islandzki Lichen islandicus Cetraria islandica Parmeliace tarczownicowate SKŁAD: zwišzki luzowe 50%, zw. goryczkowe (kwasy porostowe) ; DZIAŁ. I ZAST.: podrażnienia gardła oraz zwišzany z tym suchy kaszel odruchowy, pobudza apatyty (kwasy porostowe), p/drobnoustrojowe. Napary, maceraty i przetwory galenowe doustnie. MIESZ & PREP: Pestosol, Isla Moos, Isla Mint, Pulmosan. *** Do łagodzenia kaszlu suchego i nawilżania luzówek dróg oddechowych, szczególnie w pierwszej fazie infekcji (podrażniona i często wysuszona luzówka), wykorzystuje się mieszkanki osłaniajšce na bazie surowców luzowych, np. Fitmix V, Pectosan, Neopectosan, Bronchial, Pulmosan, syrop prawolazowy, Verbasci, Plantaginis, Babicum, natomiast w póniejszej fazie infekcji luzowo -wykrztusne: Fitomix II, Pectovit, Tussiflos, Expecflos, Tussiten i zioła wykrztune. Mieszanki te, obok surowców o charakterze luzowym zawierajš składniki pobudzajšce wydzielanie luzu w drogach oddechowych, o działaniu rozkurczajšcym i inne. SURWCE SAPONINOWE Saponiny zwišzki wielkoczšsteczkowe o charakterze glikozydowym, głównie saponiny triterpenowe; zwiększajš czynnoć wydzielniczš oskrzeli, działajš wykrztunie (Ciliomotoricum) przypieszajš ruch rzęsek nabłonka migawkowego, powodujšc oczyszczenie dróg oddechowych z zalegajšcej tam wydzieliny. Na drodze odruchowej, poprzez drażnienie błony luzowej żołšdka wzrost sekrecji luzu. Surowce: korzeń mydlnicy (radix Saponariae), korzeń pierwiosnka (radix Primulae), korzeń krzyżownicy (radix Senegae), korzeń lukrecji (Glycyrrhizae radix). 11. Lukrecja gładka-Glycyrrhizae rad.-Glycyrrhiza glabra-Leguminosae-stršczkowe- SKŁAD: gilyryzyna (poch.triterpenowa hydrolizuje na duże czšstki kwasu glukuronowego i kwas glicyrytenowy) ; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztune oraz zwiększajšce wydzielanie błon luzowych górnych dróg oddechowych, p/zapalnie, ciliomotoricum; MIESZ&PREP: Bronchicum, Hedelicum. 12. Mydlnica lekarska-Saponariae rad.-Saponaria officinalis-Caryophyllaceae-godzikowate- SKŁAD: 15% saponin poch.gipsogeniny; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztune oraz zwiększajšce wydzielanie błon luzowych górnych dróg oddechowych, p/zapalnie, ciliomotoricum; MIESZ&PREP: Pectosol. 13. Krzyżownica-Senegae rad.-Polygala senega-Polygalaceae-krzyżownicowate- SKŁAD: 10% saponin senegina A; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztune oraz zwiększajšce wydzielanie błon luzowych górnych dróg oddechowych, p/zapalnie, ciliomotoricum. 14. Bluszcz - Hederae fol.-Hedera helix - Araliaceae-araliowate- SKŁAD: saponiny; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztune, spazmolityczne (rozkurcz w obrębie dróg oddechowych), nieżyty dróg oddechowych, przewlekłe choroby zapalne oskrzeli , przetwory galenowe do użytku wewnętrznego; MIESZ&PREP: syropy i krople Hedelix, Proposan, Hedelicum. 15. Pierwiosnek lekarski-Primulae rad.-Primula officinalis-Primulaceae-pierwiosnkowate- SKŁAD: 10 & kwanych saponin głownie primulasaponiny A; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztune, spazmolityczne (rozkurcz w obrębie dróg oddechowych), nieżyty dróg oddechowych, przewlekłe choroby zapalne oskrzeli, działania uboczne: nadwrażliwoć na saponiny pierwiosnka; MIESZ&PREP: Herbapect, Bronhicum elixir, Bronchosol, Pulmosan. Preparaty na bazie pierwiosnka i tymianku (Bronchosol, Bronchicum, hebrapect): a) wykrztune przez pobudzenia wydzielania luzu w drogach oddechowych b) ułatwiajšce oczyszczanie się dróg oddechowych, przez pobudzenie ruchu rzęsek nabłonka migawkowego c) rozkurczowe na mięniówkę gładka oskrzeli d) p/bakteryjne (efekt olejku eterycznego z ziela tymianku e) stany zapalne górnych dróg oddechowych i oskrzeli z objawami utrudnionego odkrztuszania, uporczywy kaszel towarzyszšcy infekcjom, przeziębieniu, wspomagajšco w bakteryjnych i wirusowych górnych dróg oddechowych Surowce i leki, zmniejszajšce skurcz mięni gładkich oskrzeli Remedia broncholityca zmniejszajš skurcz mięni gładkich oskrzeli oraz błony luzowej, udrożnienie dróg oddechowych, zmniejszenie oporów oddechowych i poprawa wentylacji pęcherzykowej. 16. Doględa wielka Grindeliae Herba Grindelia Robusta Compositae złożone SKŁAD: 20 % substancje żywicowate: kwasy diterpenowe (dział.p/drobnoustrojowe), olejek eteryczny (borneol), flawonoidy, niewielka iloć saponin; DZIAŁ. I ZAST.: rozkurczowo na mięsnie gładkie oskrzeli, zmniejszenie lepkoci zalegajšcego luzu, przywrócenie normalnych ruchów nabłonka rzęskowego, p/bakteryjne w obrębie gardła i oskrzeli (tez działanie p/reumatyczne); MIESZ&PREP: Kelastmin, Bronchicum paracelsus, Bronchicum elixir, Grindelin N. 17. Biedrzeniec mniejszy/wielki - Pimpinellae radixPimpinella saxifraga/major Apiaceae SKŁAD: saponiny, olejek eteryczny; DZIAŁ. I ZAST.: rozkurczowy (w obrębie dróg oddechowych), nieżyty górnych dróg oddechowych (wzmaga czynnoć wydzielniczš błony luzowych), rozdrobniony surowiec do naparów oraz inne przetwory galenowe; MIESZ&PREP: Bronchicum paracelsus, Kelastmin, Pulmosan. 18. Aminek egipski - Ammi visnagae fruc.-Ammi visnaga - Umbelliferae- SKŁAD: poch.furanochromonu: kelina, wisnagina, piranokumaryn, wisnadyna, samidyna, dihydrosamidyna; DZIAŁ. I ZAST.: wspomagajšce w lekkich obturacyjnych zaburzeniach oddechowych, poprzez działanie p/skurczowe na mięnie gładkie; MIESZ&PREP: Kelastmin (w dychawicy oskrzelowej, nieżyt oskrzeli, rozedma płuc). 19. Wierzbowiec Aspidosperma Quebracho Blanco Apocynaceae toinowate SKLAD: alkaloidy indolowi aspidospermina, johimbina, triterpeny,...
karsic