27

WSTĘP              2

Rozdział l ZASADY ORGANIZOWANIA I PROWADZENIA ZAJĘĆ ZE SZKOLENIA STRZELECKIEGO              2

Planowanie i organizowanie szkolenia strzeleckiego              2

Przygotowanie i prowadzenie zajęć              2

Zasady bezpieczeństwa w czasie zajęć              3

Wykorzystanie środków nauczania              4

Rozdział 2 NAUCZANIE BUDOWY I UŻYTKOWANIA BRONI STRZELECKIEJ              7

Organizowanie i prowadzenie zajęć              7

Rozkładanie i składanie broni strzeleckiej              7

Przygotowanie broni do strzelania              8

Przyczyny  powstawania  zacięć oraz  ich  usuwanie              8

Zasady i sposoby przystrzeliwania broni              9

Rozdział 3 NAUCZANIE  TEORII  I  ZASAD  STRZELANIA              9

Podstawowe wiadomości z balistyki wewnętrznej i zewnętrznej              9

Wpływ warunków strzelania na lot pocisku              10

Zjawisko rozrzutu i jego znaczenie              11

Celowanie i jego elementy              11

Praktyczne znaczenie kształtu toru lotu pocisku              12

Zasady strzelania do celów  naziemnych i powietrznych  w  dzień  i  w  nocy              12

Rozdział 4 NAUCZANIE  TECHNIKI STRZELANIA Z BRONI STRZELECKIEJ              13

Sposoby nauczania prowadzenia celnego ognia              13

Celowanie i danie strzału              14

Ładowanie i rozładowanie broni, nastawianie celownika              15

Przyjmowanie postawy strzeleckiej              16

Nauczanie  strzelania w  postawie  leżącej  z  wykorzystaniem  podpórki  i  bez oraz  w  postawie  klęczącej  i  stojącej              17

Nauczanie  strzelania  do  celów  nieruchomych,  ukazujących  się  i  ruchomych w  dzień  i  w  nocy  oraz   do  celów   powietrznych              18

Rozdział 5 NAUCZANIE RZUCANIA GRANATAMI RĘCZNYMI              19

Budowa granatów i sposoby obchodzenia się z nimi              19

Zasady bezpieczeństwa              20

Rzucanie granatami ręcznymi na odległość i celność z  różnych postaw              20

Rozdział 6 PROWADZENIE ĆWICZEŃ W OBSERWACJI, OKREŚLANIE ODLEGŁOŚCI I WSKAZYWANIE CELÓW              22

Prowadzenie obserwacji w różnych warunkach atmosferycznych i terenowych w dzień i w nocy              22

Określanie odległości na oko i według kątowych              23

Wymiarów przedmiotów terenowych              23

Wykrywanie, rozpoznawanie i wskazywanie celów              24

Wskazywanie i rozpoznawanie charakterystycznych oznak celów              24

Rozdział 7 ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE Z BRONI STRZELECKIEJ              24

Wskazówki metodyczne              24

WSTĘP

Metodyka jest przeznaczona dla dowódców pododdziałów i instrukto­rów szkolenia strzeleckiego jako pomoc w zakresie rozwiązywania pod­stawowych zagadnień szkolenia strzeleckiego w szkolnych i liniowych pododdziałach rodzajów wojsk i służb w siłach zbrojnych.

Zawarte w niej informacje są modelowym rozwiązaniem sposobów nauczania budowy, użytkowania broni strzeleckiej, teorii i zasad strze­lania, ćwiczeń przygotowawczych, w rzucaniu granatami ręcznymi oraz prowadzeniu obserwacji.

Znaczna liczba zagadnień utrudnia przyjęcie jednolitej konwencji i szczegółowości opracowania. Dlatego też zakres uszczegółowienia jest różny. Część tematów i zagadnień została przedstawiona kompleksowo, inne zaś opracowania są odpowiednio dostosowane do rodzajów uzbroje­nia.

Zagadnienia, które nie znalazły dotychczas swojego odbicia w dostęp­nych materiałach zostały w podręczniku potraktowane szerzej. Niektóre rozwiązania są nietypowe i mogą być realizowane w nowo powstałych warunkach, tak aby ze zmianą obowiązujących instrukcji nie uległy de­zaktualizacji prezentowane modele.

Niniejsza metodyka nie stanowi odrębnej zamkniętej całości, bowiem została powiązana z wydawnictwami obowiązującymi w szkoleniu strze­leckim pododdziałów rodzajów wojsk i służb. Jest główną wykładnią metodycznego działania, wskazującą na określone rozwiązania, które użytkownik (czytelnik) powinien doskonalić, korzystając z pozostałych wydawnictw, tj. instrukcji budowy i użytkowania uzbrojenia odpowiedniego rodzaju, zasad strzelania, programu strzelań itp.

Rozdział l

ZASADY ORGANIZOWANIA I PROWADZENIA ZAJĘĆ ZE SZKOLENIA STRZELECKIEGO

PLANOWANIE I ORGANIZOWANIE SZKOLENIA STRZELECKIEGO

Szkolenie strzeleckie należy planować zgodnie z ustaleniami progra­mów szkolenia i strzelań, wiążąc je z innymi przedmiotami szkolenia bo­jowego. Zajęcia teoretyczne trzeba planować jako lekcje jedno- lub dwu­godzinne, natomiast ćwiczenia i zajęcia praktyczne w terenie dwu- lub trzygodzinne. Podstawowym pododdziałem w planowaniu i organizowa­niu zajęć jest samodzielny pluton i kompania (bateria). Zajęcia prowadzi się w małych grupach specjalistycznych, np. kierowcy, operatorzy itp.

W pododdziałach szkolnych i na kursach przygotowawczych szkoli się wszystkich słuchaczy jednocześnie w grupach jednorodnych. Planując szkolenie strzeleckie, należy zachować odpowiednią częstotliwość zajęć (ćwiczeń przygotowawczych), bowiem zbyt długie przerwy sprzyjają za­pominaniu przerobionego materiału, osłabiają kształtowanie nawyków, a tym samym obniżają poziom nauczania. W czasie planowania należy kierować się następującymi wskazówkami:

1. Pierwsze tematy z budowy i użytkowania sprzętu uzbrojenia pla­nować w salach wykładowych i gabinetach specjalnie do tego celu przy­stosowanych, a niektóre na strzelnicach i placach ćwiczeń. Wiedzę i na­wyki z tej dziedziny utrwalać i pogłębiać w czasie ćwiczeń przygotowaw­czych, strzelań oraz treningów strzeleckich.

Szczególną uwagę podczas zajęć zwracać na opanowanie umiejętności przygotowania broni i przyrządów celowniczych do strzelania, dopro­wadzenie broni do odpowiedniej celności, zapobieganie niesprawnościom oraz szybkie ich wykrywanie i usuwanie w każdych warunkach, a także na umiejętną konserwację i pielęgnację broni.

2. Zajęcia z teorii i zasad strzelania planować i prowadzić w gabine­tach, salach wykładowych, na strzelnicach i placach ćwiczeń. Aby zwięk­szyć zainteresowanie i ułatwić zrozumienie, należy wykorzystywać wszel­kiego rodzaju środki nauczania: tablice poglądowe, modele, makiety, przeźrocza, filmy itp.

3. Ćwiczenia przygotowawcze, w rzucaniu granatami, w obserwacji planować w ośrodkach szkolenia strzeleckiego (ogniowego), na placach ćwiczeń, strzelnicach i poligonach. W każdych zajęciach kompleksowo łączyć zagadnienia ze wszystkich wymienionych działów.

Mając na uwadze potrzebę kształtowania umiejętności i nawyków oraz utrzymania sprawności strzeleckiej żołnierzy, zaleca się włączyć do za­jęć praktycznych zagadnienia doskonalące. Ustala je każdorazowo do­wódca pododdziału, uwzględniając bieżące potrzeby, poziom wyszkole­nia i wykryte niedociągnięcia.

Ucząc wykonania zadań ogniowych, nie można ograniczać się tylko do przygotowania szkolonych pod kątem najbliższych strzelań. Szczególną uwagę i wysiłek należy skupić na nauczaniu techniki strzelania w różnych warunkach oraz na przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa.

W czasie ćwiczeń i treningów szkoleni odbywają, utrwalają i doskonalą umiejętności oraz nawyki posługiwania się bronią, rzucania granatami ręcznymi, prowadzenia obserwacji, rozpoznania celów, określania odległości, wykonywania zadań ogniowych, prowadzenia ognia różnymi sposobami do celów naziemnych i powietrznych.

PRZYGOTOWANIE I PROWADZENIE ZAJĘĆ

Przygotowanie zajęć obejmuje: osobiste przygotowanie dowódcy, instruktorów oraz środków materiałowo-technicznych.

Osobiste przygotowanie się dowódcy (kierownika zajęć) polega na: zapoznaniu się z programem (przestudiowaniu tematu, celu zajęć i zagadnień przewidzianych do przerobienia oraz wskazówek organizacyjno - metodycznych zawartych w programie szkolenia); opracowaniu wstępnej koncepcji zajęć, uwzględniającej wymagania programowe, poziom wyszkolenia, zauważone niedociągnięcia oraz lokalne warunki; przestudiowaniu odpowiedniej literatury (instrukcje, podręczniki, artykuły), uściśleniu koncepcji zajęć i opracowaniu planu konspektu oraz przedstawienie go do zatwierdzenia.

Układ planu-konspektu może być różny, zależnie od tematu, doświad­czenia prowadzącego, jego umiejętności itp. Plan konspekt może zawie­rać skróconą treść zajęć lub tylko ważniejsze zagadnienia, a niekiedy odzwierciedlać jedynie stronę organizacyjną. Szczególną uwagę należy zwrócić na dokładne rozplanowanie zajęć. W każdym przypadku trzeba traktować go jako pomoc w prowadzeniu zajęć i dokument stwierdzają­cy przygotowanie prowadzącego. Przykłady planów - konspektów przed­stawiono w załącznikach.

Przygotowanie instruktorów obejmuje ich udział w instruktażu oraz osobiste przygotowanie się do zajęć. Instruktaż organizuje się 1 - 3 dni przed zajęciami w rejonie (pomieszczeniu), w którym będą prowadzone Celem jest poprzedzenie go zapoznaniem instruktorów z tematem, orga­nizacją i treścią zajęć, przez co unika się straty czasu w terenie. Na pod­stawie otrzymanych wskazówek instruktorzy przygotowują się do zajęć; studiując zalecone materiały. W czasie instruktażu sprawdza się ich wiadomości i umiejętności, wyznacza miejsce zajęć (ćwiczeń), omawia potrzeby materiałowo-techniczne, sposoby wykorzystania sprzętu i środ­ków nauczania. Następnie przerabia się fragmenty ćwiczeń.

Instruktaże można prowadzić w następujący sposób:

-           prowadzący pokazuje sposób nauczania danego zagadnienia lub czynności, a następnie wyznaczony instruktor powtarza pokazany frag­ment;

-           prowadzący kolejno wyznacza instruowanych i poleca im prowa­dzenie danego zagadnienia, sam natomiast obserwuje ich czynności i ko­ryguje popełniane błędy;

-           prowadzący łączy elementy tych dwóch sposobów.

W zakończeniu instruktażu prowadzący udziela wskazówek organiza­cyjno - metodycznych, omawia warunki bezpieczeństwa oraz wyznacza odpowiedzialnych za przygotowanie sprzętu i środków nauczania. Pod­czas instruktażu instruktorzy sporządzają notatki, które będą stanowić podstawę do opracowania ich planów pracy. W czasie osobistego przy­gotowania się do zajęć instruktorzy uzupełniają tę notatkę (plan) danymi wypisanymi z instrukcji i podręczników.

Prowadzenie zajęć. Każdy żołnierz zawodowy powinien umieć pro­wadzić zajęcia w odpowiedniej kolejności. Wiąże się to ściśle z przestrzeganiem zasad nauczania. Podstawowe zajęcia można prowadzić w nas­tępującej kolejności:

część wstępna:

-           czynności organizacyjne;

-           nawiązanie do poprzednio przerobionego materiału;

-           podanie tematu i celu zajęć;

-           organizacja zajęć;

część zasadnicza:

-           przekazanie nowego materiału;

-           powiązanie nowego materiału z poprzednio przerobionym;

-           doskonalenie nabytych wiadomości;

-           kontrola i ocena osiągniętych rezultatów;

część końcowa:

-           ocena osiągnięcia założonego celu;

-           omówienie przebiegu zajęć oraz podanie ocen;

-           omówienie pracy instruktorów;

-           czynności organizacyjne.

Część wstępna (10 – 15 % czasu zajęć) obejmuje czynności organiza­cyjne i przygotowawcze, a więc przejrzenie broni, amunicji, granatów, zapalników, omówienie warunków bezpieczeństwa, zapoznanie z tema­tem i organizacją oraz planem zajęć, wyjaśnienie celu i postawienie za­dań ćwiczącym.

Część zasadnicza (około 80 % czasu zajęć) jest przeznaczone do podania nowego materiału powiązanego z uprzednio przerobionym oraz kształto­wania umiejętności i nawyków zależnie od tematu, miejsca, celu i treści zajęć. Zajęcia w gabinecie lub sali wykładowej można prowadzić z całym plutonem (grupą), natomiast w terenie - w punktach nauczania. W obu przypadkach praca prowadzącego będzie przebiegać w odmiennych wa­runkach i znacznie różnić się. W pierwszym przypadku prowadzący zaję­cia przekazuje - w ustalony sposób - nowy materiał bezpośrednio szkolonym. W drugim jest on organizatorem i kierownikiem zajęć, a ma­teriał przewidziany w programie, przekazują instruktorzy w punktach nauczania. Kierownik zajęć nie może jednak przyjmować biernej po­stawy. Oprócz czynności organizacyjnych i kontroli pracy instruktorów, organizuje i prowadzi szkolenie oraz sprawdziany w punkcie kontrolnym, Niekiedy może prowadzić szkolenie w jednym z najważniejszych punk­tów nauczania.

Zakończenie (5 – 10 % czasu zajęć) obejmuje zebranie i sprawdzenie środków materiałowo - technicznych, przejrzenie broni i amunicji, omó­wienie przebiegu i rezultatów zajęć. W omówieniu należy podkreślić stopień osiągnięcia założonego celu, dodatnie i ujemne strony zajęć, a tak­że podać oceny.

Pytania kontrolne stawia się na początku lub w trakcie zajęć. Kieruje się je do wszystkich żołnierzy, pozostawiając kilka sekund do namysłu, a następnie wyznacza odpowiadającego. Taka forma mobilizuje szkolo­nych do umysłowego wysiłku. W początkowym okresie szkolenia należy stawiać proste pytania, by opracowanie odpowiedzi nie zajęło zbyt dużo czasu.

Wymagania zwiększa się wraz z zaawansowaniem szkolonych. Aby szkoleni szybko i dokładnie opanowali wykonywanie czynności, należy je odpowiednio pokazać i objaśnić, wykorzystując dostępne środki naucza­nia. Najważniejsze partie materiału (zagadnienia lub ich fragmenty) po­winno się wyraźnie akcentować, powtarzać, a niekiedy nawet podykto­wać do zapisania. Każde omówione zagadnienie trzeba krótko podsumo­wać oraz powiązać z praktyką. W czasie zajęć należy dążyć do aktywi­zacji szkolonych i pobudzać ich zainteresowania. W tym celu można zmieniać tonację głosu, metodę prowadzenia, sprawdzać stopień przyswo­jenia materiału. Istotną rolę odgrywa sposób mówienia prowadzącego; należy mówić głośno i wyraźnie, jednocześnie unikając monotonii, język powinien być prosty i poprawny. Nowo wprowadzone pojęcia, złożone nazwy, wyrazy mniej znane trzeba natychmiast wyjaśniać, a jeśli trze­ba - powtarzać. Bardzo istotne jest wnioskowanie w części końcowej za­jęć. W czasie zajęć praktycznych nauczanie wszystkich czynności należy poprzedzać pokazem. Ćwiczenia ze sprzętem bojowym powinno się po­przedzać ćwiczeniami z wykorzystaniem trenażerów.

Podczas prowadzenia zajęć praktycznych w punktach nauczania ważna jest dobrze zorganizowana praca instruktorów. W trakcie zajęć poświę­conych doskonaleniu i kontroli umiejętności strzeleckich można zajęcia odpowiednio zmodyfikować, Wówczas nie stosuje się pokazów i objaś­nień. Ćwiczenia należy prowadzić w szybkim tempie. Instruktor nie po­winien obawiać się, że częste wykonywanie ćwiczeń może stać się dla szkolonych uciążliwe. Jest ono uciążliwe wówczas, gdy szkoleni nie bę­dą rozumieli celu i potrzeby opanowania danej czynności. Każde ćwi­czenie można uczynić bardziej interesującym, np. pokazując co pewien czas nowy element przerabianej czynności, zwiększając tempo ćwiczenia organizując zawody sprawnościowe itp. W czasie wykonywania czynno­ści przez szkolonych instruktor powinien uważnie obserwować je, nie do­puszczając do popełnienia jakichkolwiek błędów. W przypadku stwier­dzenia nieścisłości bądź błędu należy natychmiast przerwać ćwiczenie ponownie pokazać właściwe wykonanie czynności i dopiero wówczas przystąpić do dalszego ćwiczenia.

Na zakończenie ćwiczenia instruktor powinien ocenić stopień opanowania danej czynności lub zagadnienia - oddzielnie przez każdego szkolonego.

ZASADY BEZPIECZEŃSTWA W CZASIE ZAJĘĆ

Prawie każde zajęcia ze szkolenia strzeleckiego łączą się z wykorzystaniem różnego rodzaju urządzeń technicznych, broni, amunicji i środków pozorowania. Jeśli będą nieprawidłowo obsługiwane, mogą zagraża~ zdrowiu, a nawet życiu człowieka. Dlatego też wymaga się, aby wszyscy szkoleni byli zapoznani ze sposobami postępowania i zachowania się w przewidywanych sytuacjach.

Przed rozpoczęciem każdych zajęć należy:

-           przejrzeć broń, tj. sprawdzić, czy nie ma uszkodzeń mechanicznych oraz czy nie jest załadowana;

-           sprawdzić liczbę naboi bojowych, ćwiczebnych, szkolnych, treningowych i ślepych oraz środków pozorowania, jeśli mają być użyte w ćwiczeniach;

...