Poszukiwania subkultury, z którą wiązałyby się jakieś moje emocje trwały niezwykle długo. Ale uważam, że ukończyłam je sukcesem. Najbliższa mi okazała się subkultura RASTAFARIAN. Praca na ten temat skłoniła mnie do wielu przemyśleń i rozważań.

Z czym kojarzy mi się kultura rasta? No jakże by mogło być inaczej z pokojem, miłością, tolerancją, samymi dobrymi cechami. Ale tak jak w każdym źle można dopatrzyć się dobra, tak również dobro nie jest nieskazitelnie białe...

Nie ma co się oszukiwać – podbudowę pod kulturę rasta stworzono na motywach i hasłach raczej dalekich od równości. Natchniony prorok Czarnych – Marcus Garvey – tak wysławiany przez braci rasta – głosił ideologię dosyć naciągniętą, jeśli się jej dzisiaj przyjrzeć. Rasta mięli być narodem wybranym spośród narodów, świętym poprzez swój ucisk. Nasuwa mi się tu pewna myśl. Polska w epoce romantyzmu była przecież „Mesjaszem narodów”. Tak to już jest, że słabi i uciskani potrzebują jakiegoś oparcia - !może być nim właśnie poczucie misji, bycia narodem wybranym. Pasuje to wszystko pięknie do terminu megalomani narodowej, która niczym dobrym nie jest. To jest właśnie ten zgrzyt, który zupełnie nie pasuje mi do całej ideologii rasta. Całe szczęście, że celem Garvey’a było zjednoczenie czarnych.

To co napisałam może mieć wydźwięk negatywny w stosunku do kultury rasta; to nie tak – jest ona dla mnie zdecydowanie wartościowa, a muzyka reggae nie ma sobie równych w świecie – lecz zauważam w niej także tą naciąganą ideologię, pod która się nie podpisuję.

RASTAFARIANIE – HISTORIA POWSTANIA

Rastafarianizm wyrósł z ruchu Powrót do Afryki (Back to Africa), który zapoczatkował Marcus Garvey (1887 –1940) z Jamajki. W początkach wieku założył on organizację, której celem było umożliwienie mieszkańcom Jamajki powrót do Afryki, ich prawdziwej ojczyzny. Głosił również, że w Afryce koronowany będzie czarny król, który wezwie Afrykańczyków do powrotu do domu.

Gdy w 1930 roku Ras Tafari (książę Tafari) (1892 – 1975) zostaje koronowany na cesarza Etiopii, Haile Selassie I, wierzono, że to wydarzenie zwiastuje przepowiadany powrót Czarnych do Afryki. Cesarz jako potomek króla Salomona został uznany za żyjącego Boga. Do dziś większość rastafarian uznaje jego boskość i pomimo śmierci Haile Selassie w 1975 roku, wierzy, że ten nadal żyje.

RASTAFARIANIZM – WIARA I KULTURA

Religia rastafarian jest niepowtarzalna – bynajmniej moim zdaniem, ze względu na zasady, do których stosują się jej wyznawcy i doktryny z którymi żyją. Jej afrykańskie korzenie uczą miłości i jedności. Instytucjonalny kościół rasta nie istnieje, jednak ruch ten posiada własną filozofię sakralną i najwyższe prawdy. Ludzie, którzy wierzą w to, iż Selassie był istotą o boskiej naturze lub tez uważają go za świętego, nazywani są rastafarianami. Ich religia obraca się wokół sprawiedliwości i wolności Czarnej rasy. Narodziła się ona z cierpienia, którego źródłem był ucisk. Religia ta mówi o wolności od psychicznego i fizycznego niewolnictwa we wszystkich dziedzinach. Filozofia rasta sprzeciwia się też gwałtowi i uczy pokojowego protestu, bez przemocy.

Wspólnota wyznaje kilka „prawd oczywistych”. Chociaż wierzenia poszczególnych członków mogą się różnić. Wszyscy zgadzają się jednak z tym, że Selassie był istotą boską. Uznają go za żywego Boga, który powrócił na ziemię. Selassie jest postacią historyczną. Był on cesarzem Etiopii, który już za życia postrzegany był jako święty prorok. To właśnie on dał olbrzymi wkład w rozwój afrykańskiej kultury.

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA

Rastafarianie czerpią swe ideały z komunikacji z Jah, ich Bogiem, a także poprzez wnikliwe studiowanie Biblii. Przez życie w zgodzie z naturą i wznoszenie pochwał ku Bogu każdym uczynkiem, Rasta dążą do zbawienia. Medytując sięgają natomiast prawd, które pozwalają im na zrozumienie Boga, co w Biblii zostało przeoczone. Biblia stanowi tylko opis przeszłości i wizję przyszłości, ale w pełni zrozumiała może być tylko poprzez osobiste doświadczenie czytelnika. Idea podążania za Jah ukazuje rastafariańskie pojmowanie niezależności. Tylko pod przewodnictwem Jaha można bowiem poznać prawdę. Rasta nie tylko wierzą w istnienie Jah, ale także zna go co prowadzi do lepszego zrozumienia samego siebie. Jah nie jest tylko Bogiem, ale także wszystkim, całym światem. Jah może być widoczny w każdej istocie i w każdym obiekcie. Idea dostrzegania i poznania Boga na innych płaszczyznach jest niezwykle fascynująca.

GENERALNIE RELIGIA RASTA OPIERA SIĘ NA SZŚCI ŚWIĘTYCH PRAWDACH.

.          Czarni są potomkami starożytnych Izraelitów i zostali zrzuceni na Jamajkę przez Białego człowieka;

.          Haile Selassie jest żywym Bogiem;

.          Bóg pomoże Afrykańczykom powrócić do Etiopii;

.          W przyszłości Czarni będą dominować na świecie;

.          Biały człowiek nie jest lepszy od Czarnego;

.          Etiopia jest niebem, Babilon piekłem;

Jedna z prawd głosi, iż Czarni są reinkarnacją starożytnych Izraelitów. Wywodzi się to z wierzeń w świętych narodzonych z ucisku. Rastafarianie widzą związek między Czarnymi niewolnikami a zniewolonym Narodem Wybranym w starożytności. Rastafarianie uważają się za podobnych do Hebrajczyków więzionych w Babilionie. Według nich ludzie, którzy tłumaczyli Biblię, wiele treści zafałszowali, przez co Czarni nie mogą się doszukać opisów ich relacji z Bogiem w tej księdze. Wiele tekstów w Biblii zostało zmienionych z oryginalnej wersji, co sprawiło, że Biblia musi być teraz czytana z większą uwagą. Rasta twierdzą, że Biali zmieniając sens pewnych treści, mieli nadzieję na zdobycie uprzywilejowanej pozycji w świecie.

Rasta wierzą w Jezusa, podobnie jak wiele innych religii, ale wierzą w Chrystusa Czarnego, który bardziej pasuje do ich kultury. Czarny Bóg jest dla Rastafarian niezwykle ważny, ponieważ dzięki niemu „Czarna rasa i świętość stają się synonimami”.

Chociaż według Rastafarian Biali są po części odpowiedzialni za ich problemy ekonomiczne i społeczne, ale nie są do nich wrogo nastawieni, wbrew temu o co się ich powszechnie posądza. Rasta postrzegają ludzi w zależności od tego, jaką postawę w tym „pojedynku” przyjmują. Akceptują także nie – Czarnych w swym ruchu. Jeśli wiesz czujesz „Czarność” i usiłujesz żyć w ten sposób, jesteś „duchowym” Afrykańczykiem – jesteś Rasta. Trzeba pamiętać, że nie każdy Biały chciał być opresorem.

Garvey pisał: „Szanuj ich, gdy oni ciebie szanują,

                  Lekceważ gdy oni tak postępują z tobą,

                 Oni wyrośli z tego samego drzewa niezrozumiałości co my,

                Ich historia jest tak samo szorstka jak nasza”.

CEREMONIAŁ

Religia Rasta w niewielkim tylko stopniu dotyczy uznawania doktryn, wyznacza raczej drogę, według której żyją jej wyznawcy. Kultowe rytuały są natomiast wyraźnie podzielone i dotyczą każdego z osobna. Spotkania organizowane przez Rastafarian mają na celu podniesienie ich poziomu duchowego i zdobycia nowych inspiracji. W zgromadzeniach tych jest czymś niepowszechnym wsłuchiwanie się w modlitwy innych.

Silny sens tego typu zgromadzeń odnaleźć można w cotygodniowych spotkaniach ich członków. Dyskusje o społeczności i indywidualnych problemach tworzących ją ludzi, a także dalszym rozwoju i praktykach, są ciągle powszechnym zjawiskiem. Ludzie mają wówczas sposobność do wygłaszania swych opinii w grupie. Debaty często prowadzą do wyciągania wniosków dotyczących demokracji. Popularne są także spotkania miesięczne, które będąc niezwykle mistycznymi, wprowadzają jednocześnie przyjazną atmosferę. Charakterystycznym urozmaiceniem tych zgromadzeń jest także gra na bębnach i wspólne posiłki.

Najważniejszym spotkaniem w tradycji Rasta jest Niyabingi, na które zjeżdżają członkowie ruchu z różnych części Jamajki. Przeznaczone jest ono tylko dla Rastafarian. Jego ekskluzywność, czyni zgromadzenie kultowym. Jest ono ceremonią, która przybliża Rasta do Jaha, a także społecznym zgromadzeniem umacniającym jedność. Dźwięk bębnów, odczyty poetyckie i palenie tworzą religijną atmosferę. Na spotkaniu obowiązują zasady, których jego uczestnicy ściśle przestrzegają. To właśnie dlatego ludzie spoza ruchu nie są tu chętnie przyjmowani. Niyabingi to czas, kiedy ludzkie czyny stają się zbiorowe, a ich duchowość i nadzieje wzrastają.

„Niyabing wznosi moc Ziemi ku  niebiosom

poprzez rytmiczne uderzenia ciężkiego basu możesz poczuć bicie serca Ziemi.

W dźwięku mniejszych bębnów usłyszysz Rastafariański płacz do wolności i godność

Przestwórz.

Rasta przybywają tu aby się zrelaksować i dzielić siłą w naturze.

Część gra na bębnach, inni tańczą wykonując falujące ruchy.

Każdy wykonuje swój własny taniec, lecz wszyscy poruszają się zgodnie z podstawowym

Rytmem.

Niyabingi... Każdy śpiewa własną pieśń, wszyscy śpiewają to samo „DBAJ O DOM RASTA”.

RELACJE Z NATURĄ

Natura i środowisko są jednym z ważniejszych tematów w rastafarianiźmie. Życie w harmonii z Ziemią i jej komponentami jest wyrażeniem szacunku dla Jaha. Życie w zgodzie z naturą oznacza organiczną produkcję jedzenia, rolnictwo, które nie niszczy lądu. Dieta Rasta ma określone reguły i jest ściśle przestrzegana. Alkohol i wieprzowina są zakazane i wielu Rastafarian prowadzi wegetariański tryb życia. Niektórzy jedzą tylko co narodziła Ziemia. Tylko rzeczy wytworzone na naturalnej bazie są do zaakceptowania w tej diecie, która nazywana jest I-TAI i przede wszystkim opiera się na wegetarianizmie.

Najbardziej preferowaną metoda zdobywania pożywienia jest uprawa ogrodu lub plantacji. Koncepcja ta jest najbardziej zgodną z prawami natury metodą wytwarzania pokarmu, a odejście od tego procesu jest dla Ziemi destruktywne. Celem Rastafarianizmu jest zdrowy styl życia, z wyeliminowaniem „nieświętego” jedzenia z diety. Często jednak ten sposób na życie nie do końca jest wykonalny. Zachodnie społeczeństwo całkowicie od niego odeszło, chociaż niektórzy zaczęli ostatnio dostrzegać wartość naturalnego rolnictwa. Jednak koncepcja „nieposkromionego lądu” wciąż przeraża tych, którzy są uzależnieni od produkcji multinacjonalnych korporacji.

MEDYTACJA

Stawanie się jednością z Bogiem jest jedną z najważniejszych i najpotrzebniejszych idei w religii Rastafarian. Jeśli poznasz Boga, zaczniesz rozumieć samego siebie. Jednym z najpopularniejszych sposobów na zbliżenie się do Boga jest palenie marihuany! – z tą opinią nie jestem w stanie się zgodzić. Uważana jest za naturalne zioło, które jest używane w religijnych rytuałach i spotkaniach. „Doniosłe znaczenie marihuany polega na tym, że wywołuje mistyczne przeżycia. Właściwości pewnych narkotyków do wywoływania stanów mistycznych jest udokumentowane” (NICHOLAS, „RASTAFARIANS AND GANJA”). Pomimo tego, iż na Jamajce roślina ta jest nielegalna, stanowi ona niezbędną część rytualnego nabożeństwa i codziennego życia wielu Rastafarian. Palą oni „gandzię” ponieważ tak mówi im Biblia. Fakt faktem, nie jest tam jasno napisane o tym, aby palić święte zioło, ale jest ono ludziom polecane:

„Każesz rosnąć trawie dla bydła,

i ziołu, by człowiekowi służyło” (PSALM 104,14)

Skoro o świętości zioła jest mowa nawet w Piśmie Świętym, wyłania się pytanie, dlaczego jest ono ciągle nielegalne w państwie, którego mieszkańcy używają go w obrzędach religijnych. Wiara Rasta jest jedną z najbardziej naturalnych form oddawania czci Bogu. Personalna konsumpcja dla celów religijnych jest zagwarantowana prawnie, więc marihuana powinna zostać zdekryminalizowana w społeczeństwie. Sprzedawanie zioła dla zysku słusznie uznane jest praktyką nielegalną, podobnie karani powinni być Ci, którzy sięgają po marihuanę z pobudek innych jak religijne. Prawo Jamajskie jest wymierzone przeciwko Rasta. Sądownictwo kieruje się tymi samymi pobudkami co cały Zachodni świat, dążąc do podporządkowania mas systemowi. Zamiast wyszukiwać same negatywne właściwości marihuany, powinno się wziąć pod uwagę jej znaczenie religijne oraz to w jaki sposób religia wpływa na jamajską kulturę i społeczeństwo.

SYMBOLIZM

Kiedy słyszy się słowo Rastafarianin, pierwszą myślą jaka się nasuwa są dreadlocki. Nie wszyscy Rasta je noszą, podobnie jak nie wszyscy ludzie, którzy je mają są Rastafarianami. Jest to tylko jedna charakterystyczna cecha dla Rasta, symbolizująca poświęcenie się i oddanie Bogu. Kultowanie dreadlocków również ma swoje źródło w Biblii i uznawane jest za motyw religijny. Fryzura ta ma symbolizować ideę życia naturalnego, obierającego naturalny kurs. Chociaż dreadlocki uważane są za symbol buntu, Rasta czują iż dają im one moc i głębsze poczucie własnej tożsamości. „Kultywowanie dreadów ma symbolizować historyczny okres przemierzania puszczy w drodze do Ziemi Obiecanej”. Dreadlocki mają w religii duże znaczenie. Obecnie są one modne wśród ludzi dzisiejszego społeczeństwa, lecz chciałabym wiedzieć jak wielu z nich zna naprawdę ich symbolizm i tradycję... . Stary Testament znaczenie dreadlocków pokazuje na przykładzie Samsona. Dready Rasta symbolizują również grzywę lwa – zwierzęcia posiadającego moc i autorytet. Historyczne tło i buntownicza natura tej fryzury uczyniła ją tradycyjna w kulturze Rastafarian.

Najważniejszym symbolem dla Rasta jest Lew, który jest z ich kulturą nierozerwalny. Prezentuje Haile Selassie, nawiązuje do zwycięskiego lwa Judy. Lew zawsze był przedstawiany jako zwierzę dominujące. Rasta często przedstawiają lwa z flagą Etiopii. Ma to związek z kontaktem z naturą poprzez  wybór lwa na reprezentanta grupy. Powtarzanie się tego motywu pokazuje jak ważny jest on dla religii, wbrew temu co sądzą inni.

Język Rastafarian również jest niezwykle specyficzny i nadaje charakter ich kulturze. Obfituje on w słowa o silnym znaczeniu, nadające siłę wyrażanym uczuciom. I tak na przykład „Babilon” oznacza instytucje takie jak sąd czy policja. To od czego ludzie starają się uciec. Podobnie często używane jest wyrażenie „I and I” (ja i ja). Oznacza ono ideę człowieka będącego częścią całości oraz człowieka jednocześnie stanowiącego jednostkę. „I and I” przypomina Rasta o ich własnej zasadzie jedności, kolejne, równie często używane, wyrażenie to „one love” (jedna miłość). Koncepcja kochania wszystkich ludzi, tak jak kocha się samego siebie. Miłość musi być okazywana wszystkim przez wszystkich.

Ubiór Rastafarian odzwierciedla styl życia, jaki prowadza i prace, której się podejmują. Najpopularniejszymi kolorami są czerwony, żółty i zielony. Wszystkie one są symbolami, stanowią tez barwy Etiopii. Czerwony oznacza krew przelewaną przez wszystkie lata istnienia niewolnictwa. Żółty (złoty) symbolizuje skradzione złoto. Zielony zaś jest symbolem Ziemi i wyraża nadzieję na lepsze życie w przyszłości.

Na subkulturę Rastafari zwróciłam uwagę dzięki muzyce. To właśnie muzyka reggae stała się nośnikiem ideologii rastafarian. Pozostała ona z połączenia muzyki jamajskiej z amerykańskim, murzyńskim soulem i elementami blusa. Piosenki reggae mówią o walce, miłości i nawiązują do początków biblijnych. Poprzez muzykę reggae idea ta nabrała nowych wymiarów. Muzykę, która nawiązywała po przez problemy społeczne i polityczne występowały coraz wyraźniej, jako tematy wielu pieśni, a muzycy reggae stawali się szamanami, komentatorami codzienności i prorokami. Ruch ten został rozpropagowany i zdobył ogromną rzeszę sympatyków m. in. za sprawą słynnego muzyka i poety reggae – Boba Marleya, nazywanego często prorokiem rasta.

Do Polski ruch przywędrował wraz z popularyzacja muzyki reggae w latach siedemdziesiątych. Ale dopiero początkiem lat osiemdziesiątych na ulicach zaczęli pojawiać się pierwsi rastamanie z charakterystycznie skręconymi włosami. Najczęściej wywodzili się z ruchu punk. Nie przykładali jednak większej uwagi do symboliki i ideologii prawdziwych rastafarian, skupiając się przede wszystkim na idei pacyfizmu. Toteż obok wizerunku twarzy Boba Marleya nosili oni tzw. „kurze stopki” czyli pacyfki. Wraz ze wzrostem popularności stylu Rastafari rosła także popularność używania marihuany. W rezultacie zwolenników tego ruchu zaczęto kojarzyć z osobami nadużywającymi haszysz czy marihuanę.

Obecnie muzykę reggae w Polsce grają m. in. zespoły: IZRAEL i bardzo popularny w latach osiemdziesiątych zespół DAAB. Rastafarianie głoszą równość wszystkich ludzi. Ich zdaniem powinny zostać zniesione wszelkie różnice klasowe czy rasowe. Protestują przeciwko wszelkim formom zniewolenia człowieka. Twierdzą, że człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boga, a więc powinien być wolny i niezależny. Pragną, aby ludzie żyli w poczuciu braterskiej wspólnoty.

Od innych subkultur młodzieżowych różnią się tym, iż nie przejawiają agresywnych form zachowania. Swoje poglądy próbują przeforsować poprzez oddziaływanie na świadomość, własne zachowania i rytuały. Ich celem jest poszukiwanie zagubionych wartości. Pozytywne nastawienie do ludzi, elementy religijne w swojej ideologii, styl życia oraz specyficzny ubiór przyciąga wielu młodych.

Okazało się, że sprawy, o których mówili ludzie z kręgu muzyki reggae i spod znaku Rasta mogą dotyczyć nie tylko Czarnych. Tak zwany „szary człowiek” w społeczeństwie Białych mogli również odnaleźć elementy własnego światopoglądu w filozofii Rasta. Redaktorzy czasopisma wychodzącego w Londynie pt. „The Voice of Rasta” („Głos Rasta”) piszą wprost, że rastamanem może być każdy, biały i czarny, kto tylko uznaje braterstwo ludzi oraz tworzy kulturę własną w ramach pewnej wspólnoty i kto doświadcza ucisku ze strony „babilońskiego” systemu. Każdy kto potrafi dostrzec to, o czym mówił Rass I: „dopóki społeczeństwa będą podzielone i dopóki niektórzy ludzie będą wiedzieli lepiej co jest dobra dla innych, będzie istniał ucisk i niesprawiedliwość. To jest główna siła „Babilonu” – dalej dzielić to, co już jest podzielone.

Ksiądz prof. Dr hab. Czesław Cekiera, znawca problematyki subkultur młodzieżowych twierdzi, że : „Rastafarianizm należy do tych ruchów młodzieżowych, które wnoszą pozytywne pierwiastki w życie społeczne i osobiste”. Przestrzega jednak przed uzależnieniem od branych środków odurzających, które są tolerowane w niektórych grupach rastafarian, elektroniczną muzyką rockową mającą ujemny wpływ na psychikę młodego człowieka oraz przed łączeniem brania narkotyków z piciem alkoholu.

„... Jose zapalił skręta. Podał ziele Ivanowi, który próbował palić je nonszalandzko, ale dym gryzł go w gardło i dusił. Powstrzymywał się od kaszlu, wciągając dym przez zęby – tak jak Jose. Po chwili ziele zaczęło działać: czuł się rozluźniony, ale jego wrażliwości się zwiększyła. Nie było pośpiechu, ani skrępowania, tylko wspaniała harmonia za wszystkim, co go otaczało. Ogarnęło go cudowne poczucie dobrobytu i ufności w siebie. Piwo nie było już takie gorzkie. Nie mógł powstrzymac się od tańca, kiedy zabrzmiała surowa ostra muzyka, a każde jej drgnienie czuł w kręgosłupie. – Kontakt – powiedział Jose z uśmiechem, widząc, ze Ivan jest naładowany. Ivan kiwnął głową i uśmiechnął się marzycielsko. Muzyka ogarnęła jego ciało jak przy obrzędzie Kumina. Słyszał ja całym sobą, jak nigdy przedtem...” (Z KSIĄŻKI THELEWELLA „The harder They Come”).

O używaniu ziół (marihuany) tak mówił w jednym z wywiadów Bob Marley: Rum (alkohol) tylko cię niszczy od środka i zabija, tak samo jak system. System jest przeciwko ziołu, bo ziele czyni cię niezłomnym. Kiedy palisz zioło – twoja świadomość staje przed tobą. I widzisz ja. Więc diabeł nie lubi, jak zawsze jesteś świadomy i robisz porządek ze swoim życiem. Diabeł wie, ze wtedy nie będziesz robić głupot.

Moim zdaniem jest to niezwykle barwna subkultura o bardzo niesamowitych korzeniach. Przyciągnęła mnie zapachem kadzideł i rytmem muzyki. Może nie wyznaje wszystkich jej zasad do samego końca, ale jest mi niezwykle bliska. Marzyłam o zielonych łąkach, o pokoju na świecie, bezproblemowym życiu. Znalazłam wszystko. Rastafarianie to ludzie niezwykle przyjaźnie nastawieni do  wszystkich żywych istot. Bardzo mi  to odpowiada. Pragnęłam całkowitej akceptacji i wyrozumiałości oni mi to wszystko dali. Muzyka, która dzięki nim odkryłam przyspiesza bicie mojego serca, w żyłach pulsuje mi gorąca krew....  Nie ubieram się w ogromne czapki, nie nosze dreadów, nie palę zioła, ale mimo wszystko czuję się bardzo blisko związana z tą właśnie subkulturą, którą opisałam wyżej. Zdobyłam wielu nowych bardzo wartościowych znajomych, którzy odkryli przede mną zupełnie nowe oblicze świata. Pomogli mi rozwiązać wiele problemów, zmienili moje szare spojrzenie na świat na optymistyczne poglądy. Z a to jestem im bardzo wdzięczna. Mam nadzieję, że będzie na świecie więcej takich osób, które będą popierały dobro, potępiały zło.

Zauważyłam, że Rasta jest z reguły postrzegane jest ruch głoszący zniszczenie i podbicie Białej rasy, a także nienawiść do Babilonu. Są to jednak puste słowa ludzi nie znających prawdziwego sensu ruchu. Od czasów niewolnictwa Czarna rasa była poniżana. Owa pogarda dla Czarnych na stałe wpisała się w historię. Zmuszanie Czarnych do życia według zasad wyznaczanych przez innych zrodziło gniew, lecz obecne uczucia Rastafarian  wyrażane są wyłącznie poprzez religię. Dziś wolność rasta ograniczana jest nadal, przez działania instytucji, dla których wiara się nie liczy.

Liczę, że udało mi się chociaż w niewielkim stopniu opisać moje emocje związane z ta subkulturą. Emocje te jest bardzo trudno ubrać w słowa, dlatego więcej słów poświęciłam na przybliżenie tej kultury, która wprowadziła wiele zmian w moim życiu.   

1