1-5(1).doc

1.                Omów usytuowanie psychologii rozwojowej wśród innych działów psychologii. (wykład 1)

PSYCHOLOGIA

Psychologia teoretycznaà zajmuje się poznawaniem i wyjaśnianiem ogólnych prawidłowości funkcjonowania człowieka

Psychologia stosowana à wykorzystuje prawidłowości wykryte przez psychologię teoretyczną do rozwiązywania zagadnień praktycznych we wszystkich dziedzinach ludzkiego życia i działalności

Działy psychologii stosowanej:

·         Wychowawcza- zajmuje się problemem wych. człowieka, nauczaniem, samokształceniem i rozwijaniem osobowości.

·         Pracy- analizuje przebieg działalności zawodowej w przemyśle, komunikacji, wojsku, handlu itp.

·         Kliniczna- bada zaburzenia w zachowaniu oraz sposoby ich usuwania.

·         Sądowa- bada przyczyny zachowania kolidującego z prawem, niektóre aspekty przewodu sądowego i sposoby reedukacji przestępców.

·         Rehabilitacyjna- zajmuje się przywracaniem sprawności czynnościowej i psychicznej ludziom niepełnosprawnym.

·         Kulturowa- bada warunki działalności w okresie literatury, sztuki, teatru, filmu, muzyki oraz czynniki jej rozpowszechnienia.

·         Propagandy- bada warunki i środki kształtowania opinii publicznej i postaw ludzi.

Działy psychologii teoretycznej:

·         Ogólna- zwana eksperymentalną- bada i ustala ogólne prawidłowości funkcjonowania człowieka dorosłego.

·         Społeczna- zajmuje ię funkcjonowaniem jednostki w grupie i zachowaniem grup społecznych.

·         Genetyczna- bada początki życia psychicznego.

·         ROZWOJOWA- bada zmiany następujące w miarę rozwoju w zachowaniu i umiejętnościach.

·         Różnicowa- ustala różnice indywidualne pomiędzy poszczególnymi jednostkami i ich uwarunkowanie.

·         Porównawcza- bada różnice międzygatunkowe.

·         Psychopatologia- bada zaburzenia funkcjonowania człowieka.

2.                Przedstaw przedmiot, i zadania psychologii  rozwojowej (wykład 1)

Psychologia rozwojowa

Jeden z najszerszych z działów psychologii, aktualnie bada zmiany rozwojowe zachodzące w trakcie całego cyklu człowieka: od poczęcia do śmierci:

·        opisuje zachowania ludzi w poszczególnych okresach rozwoju

·        poszukuje przyczyn i procesów powodujących określone zmiany w zachowaniu

• • Tradycyjna psychologia rozwojowa obejmowała dzieciństwo i okres dorastania (adolescencja- wzrastanie ku dorosłości).

3.                Określ główne problemy, jakimi zajmuje się psychologia rozwojowa. (wykład 2)

1) Natura a wychowanie.

Czy źródłem zmian rozwojowych są:

- czynniki biologiczne (natura)

- czy też środowisko i doświadczenia (wychowanie)

Natywizm (XIX/XXw.)- rozwój następuje poprzez stopniowe ujawnianie właściwości genetycznie zaprogramowanych. Zmiany w zachowaniu zachodzą wraz z wiekiem w drodze dojrzewania. Nie wymagają ćwiczenia, są w znacznym stopniu niezależne od doświadczenia.

Jan Jakub Rousseau (1712- 1778)

Genetyka a dziedziczenie:

- Genetyka- odnosi się do źródła pochodzenia, bądź początków. Jest to naukowe studiowanie tego jak działa dziedziczenie.

- Dziedziczenie- dotyczy przekazywania cech rodzicielskich potomstwu.

- Erwirontalizm (albo erwiromentalizm, nie byłam na tym wykładzie i z ksero od Ani jest enwirontalizm a w necie ta druga nazwa, sprawdzić u siebie to wykład 2)- początek lat 20’ wieku XXà decydująca rola środowiska w determinowaniu zachowania. Jesteśmy kształtowani przez wszelkie doświadczenia, które były naszym udziałem po urodzeniu.

John Locke (1632- 1704)

Procesy dojrzewania i uczenia współuczestniczą w rozwoju. Wciąż jednak dyskutowana jest kwestia czy:

- rola czynników środowiskowych powiększa się, a zmniejsza się rola dziedziczności, w miarę wzrastania i stopnia złożoności zachowania

- czynniki genetyczne wraz z wiekiem zyskują na znaczeniu

2) Ciągłość czy brak ciągłości.

   Czy rozwój jest:

- stały- równomierny, stabilny, stopniowy, w jednolitym tempie

- powiązany- kolejne zachowania budowane są jedne na drugkich, rozwój wcześniejszy powiązany z rozwojem w późniejszych okresach

   Czy też:

- skokowy- po sobie następują okresy niewielkich oraz szybkich zmian

- niepowiązany- niektóre osiągnięcia pojawiają się niezależnie od wcześniejszych

3)  Rozwój normatywny czy ideograficzny.

Normatywny- badanie ogólnych prawidłowości rozwoju człowieka (Piaget)

Ideograficzny- badanie przyczyn różnic indywidualnych.

4.                Co stanowi istotę psychologii dziecka i jakie są jej cele? (rozdział 1, str. 22)

Istota

Psychologia dziecka- dziedzina nauki, która ma za zadanie znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące dzieci, ich zachowań i rozwoju. Psychologia dziecka to ogromny zbiór faktów zgromadzonych nie tylko w laboratoriach, lecz też w normalnych warunkach, w jakich żyją dzieci, np. na placu zabaw, w dyskotece, podczas rodzinnego obiadu przy stole itp.

Cele psychologii dziecka:

à Opracowanie bazy danych, na podstawie których będzie można zgłębić istotę dzieciństwa oraz wyłonić swoiste cechy poszczególnych dzieci.

5.                Omów sposoby i metody badania stosowane w psychologii rozwojowej. (rozdział 1, str. 24-26, 28-33)

METODY:

Psychologowie uzyskują dane z 3 głównych źródeł: obserwacji, wywiadu, eksperymentu.

OBSERWACJA:

- trzeba ustalić co, kogo, kiedy i gdzie chce się obserwować

-  należy wybrać technikę obserwacyjną

- obserwacja może mieć charakter: uczestniczący lub nieuczestniczący

- może mieć formę: ciągłego relacjonowania lub odnosić się tylko do pewnych epizodów

- może: skupiać się na zbiorowych przypadkach lub na jednym konkretnym przypadku w danym czasie

- ponieważ obserwator nie jest całkowicie bezstronny, konieczne jest przeprowadzenie testów rzetelności, opartych na jednomyślności kilku obserwatorów

WYWIADà dwa sposoby jego przeprowadzania:

- bezpośrednia rozmowa

- wypełnianie kwestionariusza

W bezpośredniej rozmowie można uzyskać więcej bardzo użytecznych informacji.

W przypadku dzieci starszych, rodziców, nauczycieli kwestionariusze i rozmowa mogą mieć różne formy: usystematyzowane, nieusystematyzowane, formalne i nieformalne, pytania zamknięte i otwarte.

EKSPERYMENT:

à Przy tej metodzie mamy możliwość dochodzenia do wniosków przyczynowo- skutkowych, co rzadko uadje się w przypadku stosowania innych metod.

à Aby przeprowadzić tę metodę prawidłowo, należy:

- zadbać o to, by warunki dla wszystkich badanych dzieci były jednakowe

- celowo zmieniać niektóre z tych warunków, by zaobserwować zmiany w zachowaniu dzieci

SPOSOBY:

W reakcji na zarzut, iż psychologia dziecka nie jest właściwie potrzebna, bo każdy intuicyjnie i na podstawie własnych doświadczeń wie, jak opiekować się i jak wychowywać dzieci, porównano ze sobą 2 sposoby podejścia do uzyskania na ten temat informacji:

Podejście subiektywne i obiektywne.

A) Sposób subiektywny opiera się na:

o       Intuicji- nie zawsze intuicja jest wystarczająca w rozwiązywaniu problemów z dziećmi. Głęboko zakorzenione uprzedzenia i z góry przyjęte opinie czasami utrudniają w obiektywnej ocenie sytuacji, np. uprzedzenia do osób o innej orientacji seksualnej, wolnych związków, itp.

o       Własnym doświadczeniu- doświadczenia z własnego dzieciństwa wpływają na naszą zdolność oceniania, np. chcemy, by nasze dzieci były wykształcone, osiągały sukcesy, bo my w dzieciństwie mieliśmy podobne cele. Wiemy, na jakie trudności napotykaliśmy, więc łatwiej nam dziecko zrozumieć. Pozytywne w tym jest to, że mobilizuje to dziecko do osiągania obranych przez nie celów. Negatywne- to pragnienie uchronienia dzieci za wszelką cenę przed tym, przez co sami przeszliśmy. Bywa też, że naśladujemy swoich rodziców, np. w stosowaniu kar cielesnych i wymuszamy na dziecku posłuszeństwo przy pomocy pasa.

o       Rada ekspertów- nie zawsze zdają one egzamin w życiu codziennym. Eksperci opierają swoje teorie w oparciu o badania w warunkach klinicznych, mogą odnosić się do ogółu, lecz nie zawsze pokrywają się z przypadkami indywidualnymi, gdy są to tylko hipotezy. Np. pediatra Truby King w latach 30’ XXw. Radziła matkom karmienie co 3 godziny. Okazało się, że nie ta metoda skutkuje. W latach 50’ obalono jej teorię i zaczęto preferować „karmienie na żądanie”.

B) Sposób obiektywny:

Zakłada przeprowadzenie badań naukowych, opartych na szczegółowym opisie metod, jakimi pozyskuje się dane, szczegółowej analizie danych. Jej główne zalety to:

o       Precyzyjny opis badanej grupy.

Badanie musi być przejrzyste, zawierać wszystkie cechy danej próbki, bo tylko wtedy będzie można ustalić, w jakim zakresie będzie można korzystać z tych danych, np. rodzina biedna, matka pracuje zawodowo i nie może w pełni zapewnić opieki dziecku. Rodzina zamożna, rodziców stać na wynajęcie opiekunki. Ujawnione dane o tych dzieciach i ich rodzinach wpływają znacznie na wyniki badań nad np. rozwojem dziecka.

o       Trafne i rzetelne metody:

trafność- badany zakres, w jakim dane narzędzie mierzy cechy; do tego potrzebne są różne wskaźniki, np. badamy w jakim zakresie szcześciolatki osiągają poziom czytania, narzędzie- szcześciolatki. Wyszczególniamy cechy 6-latków- na ile są inteligentne, zdolność skupienia się, zdolność zapamiętywania itp. Na podstawie tych danych możemy ustalić zakres opanowania nauki czytania, że np. 6-latki potrafią już czytać pojedyncze słowa, krótkie proste zdania, poznały już wszystkie literki. Rzetelność- trzeba mieć zaufanie do narzędzia pomiarowego. Zaufanie ocenia się zwykle poprzez porównanie wyników uzyskanych w różnym czasie lub przez różnych badających, np. wpływ pracy zawodowej matki na stan emocjonalny dziecka. Badania opierają się na pomiarach, którym można ufać. Nie możemy ich opierać na konkretach, bo wykraczają one poza bliżej nieokreślone wrażenia, na których polegamy w życiu codziennym.

o       Precyzyjne opisy wszystkich aspektów metodologicznych:

Dane uzyskane w wyniku badań zależą od zastosowanych metod. Nie zawsze różne metody dają takie same wyniki. Ważne są więc tutaj wyczerpujące informacje o zastosowanych metodach. Np. badamy stan emocjonalny dziecka na podstawie wywiadu z matką i z opiekunką. Możemy też przeprowadzić badania na podstawie wypełnionych przez nie kwestionariuszy lub poprzez obserwację. Aby badanie powiedziało nam jak najwięcej o dziecku musimy wybrać metodę najbardziej dokładną. Aby to zrobić, musimy mieć jak najwięcej informacji na jej temat.

o       Wykorzystywanie grup kontrolnych.

Do zbadania jakiegoś zjawiska możemy wykorzystać jako narzędzie grupę kontrolną. Grupa taka musi mieć właściwy: wiek, płeć, klasę społeczną, strukturę rodziny, relacje w rodzinie, cechy osobowości. Dopiero wtedy porównanie przyniesie sensowne wyniki.

o       Środki ostrożności chroniące przed brakiem obiektywizmu:

- poddaje się wyniki badań analizie statystycznej w celu sprawdzenia ich rzetelności

- inni badacze powtarzają te same badania, aby nie opierać się na wnioskach tylko jednej próby

Oba sposoby (subiektywny i obiektywny) nie różnią się jednak od siebie w 100%, na prace badawcze mogą też wpłynąć względy osobiste, mimo wysiłków, by się przed nimi zabezpieczyć, bo nie wszyscy badacze są dobrymi badaczami. Gdy coś zostaje opublikowane, to nie znaczy, że trzeba w to ślepo wierzyć.