Historia_wychowania-na_egzamin.doc

Historia wychowania

Temat: Wychowanie ludów pierwotnych.

W etnologii rozróżniane są na ogół:

· Okres pierwotnej hordy

· Okres ustroju rodowego

· Okres demokracji wojskowej

CECHY WŁAŚCIWE WYCHOWANIA W SPOŁECZEŃSTWIE PIERWOTNYM:

· Jednolite wychowanie wszystkich dzieci

· Wszechstronne wychowanie

· Krótkotrwałość wychowania

· Spontaniczność

Dziecko od pierwszych lat towarzyszy matce w jej pracach.

WYCHOWAWCY – możemy ustalić trzy kategorie, których zadania są częściowo odrębne, częściowo zaś się zazębiają, uzupełniają. Są to:

· Krewni – matka i ojciec, rodzeństwo, brat matki, dziadkowie

· Związki młodzieży – zespoły dzieci i osób niedorosłych

· Sam szczep, grupa lub zespół wojskowy

INICJACJA:

Pierwsze urządzenie wychowawcze w celu dopuszczenia młodzieży do praw, służb i obowiązków wieku dojrzałości płciowej.

Temat: Wychowanie w starożytnym Rzymie.

Poglądy Cycerona na wychowanie (106-43 r p.n.e.)

· Pragnął zapewnić młodzieży jak najlepsze warunki do nauki, wykształcić młodzież przygotowaną do ofiarnej służby społeczeństwu, przestrzegającą przepisów państwowych i podporządkowującą własne interesy wspólnym potrzebom ogółu.

· Odrzucał koncepcję kształcenia przyszłych mówców wyłącznie w szczegółach technicznych retoryki, domagając się, aby chłopcom arystokracji zapewnić wszechstronne wychowanie przynajmniej w zakresie nauk społecznych.

· W swoim traktacie „De oratore” wyznaczył minimum wiedzy działaczy politycznych tzw. 7 sztuk wyzwolonych: gramatyka, retoryka, dialektyka = logika, arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka.

· Ci, którzy chcieli osiągnąć w życiu najwyższe godności powinni znać: psychologię, prawo państwowe, prywatne, narodów, wojny, pokoju, zagadnienia związane z dowodzeniem na wojnie, życie ekonomiczne, geografię, filozofię (zagadnienia związane z życiem społecznym i moralnością)

· Kładł nacisk na wychowanie moralne

· Był zwolennikiem wiedzy encyklopedycznej

DOBRZE MÓWIĆ, TO PIĘKNIE ŻYĆ.

Poglądy pedagogiczne Marka Fabiusza Kwintyliana: (32-100 r. n. e)

Napisał dzieło w 12 księgach „O kształceniu mówcy”, zawierające nie tylko teorię wymowy, ale i uwagi o wychowaniu oraz ideał nauczyciela. Jedyne dzieło rzymskie w całości poświęcone sprawom wychowania.

Według Kwintyliana mowa powinna uczyć, bawić i motywować. Aby poprawnie zbudować mowę należy uwzględnić następujące elementy:

)          inventio – zebranie materiału

)          disputatio – skomponowanie materiału

)          elocutio – nadanie odpowiedniej formy stylistycznej.

Kwintylian nie odłączał pisania od czytania, uważając za błędną dawną praktykę, która uczyła nazw liter i całego alfabetu, nie pokazując liter. Szczególny nacisk kładł na pisanie, zamiast prowadzenia ręki piszącego radzi pisać wzory na woskowej tabliczce i kazać uczniom wodzić rylcem po gotowych zagłębieniach. Doradza też, aby nauka pisania nie była całkiem mechaniczna, łączyć z nią objaśnienie nieznanych dziecku wyrażeń, wzory pisma nie powinny zawierać bezmyślnych zwrotów, ale zdania o etycznej wartości. Dla wprawy w wymawianiu radzi kazać wymawiać zdania o trudnych brzmieniach.

Praca wychowawcza Katona: (Katon Stary 234-149 r. p. n. e.)

Był reprezentantem arystokratycznej myśli politycznej. Pełnił urząd cenzora.

Postanowił sam kształcić swego syna i starał się być dla niego najlepszym wzorem do naśladowania. Uczył chłopca pisania, czytania oraz prawa rzymskiego i religii, obyczajów historii. Ułożył dla niego całą encyklopedię wiedzy ówczesnej, a wśród niej wyraźnymi i wielkimi literami spisał dzieje ojczyste, aby mu ułatwić ich czytanie. Doglądał także rozwoju fizycznego syna (rzucanie dzidą, posługiwanie się tarczą, walka wręcz, jazda konna, pływanie, hartowanie organizmu).

Uczył syna praktycznej pracy w gospodarstwie wiejskim (jak uprawiać rośliny, ćwiczył w kierowaniu niewolnikami, uczył elementarnej medycyny w celu orientacji w stanie zdrowotnym niewolników, leczenie chorób). Wiązał uczciwość tylko z grupą ludzi zajmujących się rolnictwem, ponieważ ten zawód predysponuje do uczciwych zachowań. Był przeciwnikiem daleko oddziaływującej na Rzym w tamtym okresie kultury greckiej, jednak nie do końca uchronił się przed jej wpływem. Świadczy o tym fakt, że sam zalecał synowi opanowanie zasad retoryki; uważał bowiem, że znajomość wymowy może dać duże zasługi w życiu politycznym.

Kształcenie kobiet:

W Rzymie kobiety nie były tak wykluczone od kształcenia się w naukach jak w Grecji.

Uboższe dziewczęta uczęszczały do szkół elementarnych często wspólnie z chłopcami. Córki rodzin zamężnych uczyły się mówić po grecku. Wiele kobiet doszło w Rzymie do wyższego wykształcenia.

Wychowanie domowe:

Obyczaj wymagał, aby to ojciec przygotowywał syna do pełnienia przyszłych ról społecznych na zasadzie żywych przykładów. Początkowo kształcenie nie wychodziło poza zakres elementarny.

Dziewczęta także otrzymywały skąpe wykształcenie elementarne. Matki uczyły je robót kobiecych (przędzenie, tkanie), śpiewu, tańca i muzyki.

Instytucje pedagogów:

W Rzymie pedagogów wybierano spośród niewolników, zwracając dokładną uwagę na ich wykształcenie, poziom umysłowy i moralny, wiek, sprawność fizyczną. Do ich obowiązków należało noszenie za dzieci przyborów szkolnych, opieka poza lekcjami oraz wpajanie im języka greckiego poprzez rozmowę z dziećmi w tym języku.

Aby przygotować niewolników do tak odpowiedzialnej funkcji, zaczęto organizować w końcowym okresie republiki w bogatych arystokratycznych domach, a następnie także w dworach cesarskich specjalne szkoły dla niewolników zwane pedagogiami. Uczono w nich wytwornych manier, czytania, pisania, deklamacji, czasami pisania listów oraz pięknego czytania utworów literackich. Za wzorowe spełnianie swoich funkcji, niewolnicy nierzadko w nagrodę zyskiwali wolność.

Szkoły średnie i ich program:

Do szkół średnich młodzież rodzin zamożnych udawała się po ukończeniu 12 roku życia, natomiast dzieci uboższych rodzin po ukończeniu szkoły elementarnej.

Organizowane one były na wzór hellenistyczny i uczyły jedynie języka greckiego i literatury greckiej. W szkołach tych gramatyści zwracali główną uwagę na reguły gramatyczne i sztukę poprawnego wyrażania się po grecku. Używano w tym celu podręcznika gramatyki greckiej opracowanego przez Dionizosa z Tracji.

Po zrealizowaniu tego punktu gramatysta czytał fragment uczniom, po czym oni go powtarzali. Gdy każdy już umiał poprawnie wypowiedzieć każde słowo, gramatysta wyjaśniał fragment pod względem gramatycznym, etymologicznym, historycznym, mitologicznym, filozoficznym i porównywał go z innymi znanymi już uczniom dziełami literackimi. Na zakończenie uczniowie opowiadali treść fragmentu własnymi słowami. Takie metody wpajały młodzieży wiedzę encyklopedyczną.

W końcowym okresie republikańskiego Rzymu rzymianie dążyli do rozszerzenia programu nauczania szkół średnich. Zrealizowano w tym celu wysunięty przez kulturę hellenistyczną program „Siedmiu sztuk wyzwolonych”, czyli: gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii i muzyki. Szybko okazało się, że jest to program zbyt obszerny. Zrezygnowano z dialektyki jako nauki abstrakcyjnej, arytmetykę i geometrię okrojono do potrzeb życia codziennego, astronomię ograniczono do sztuki obliczania kalendarza. Z programu szkół średnich usunięto wychowanie fizyczne i artystyczno - muzyczne jako dowód oryginalności i niezależności rzymskiej myśli pedagogicznej. W głównej mierze był to efekt poważnego rozluźnienia moralnego, jaki nastąpił w końcu III w. p. n. e.

Z muzyki, którą uważano za przejaw luksusu i zniewieściałości, dopuszczalnej w życiu kobiet, a nie surowych wojowników i poważnych działaczy politycznych, pozostawiono jedynie naukę o długości tonów, pomocną w nauce poetyki i retoryki. Uroczyste greckie tańce potępiano jako dobre dla błaznów i niewolników.

Szkoły elementarne:

Szkoły elementarne (ludis) były zakładami prywatnymi. Mieściły się na rynkach lub przy innych placach. Często osłonięte były tylko przez żarem słonecznym bez ścian ani żadnych przyrządów. Prowadzone były przez nauczycieli (literatorów) najczęściej nieznanego pochodzenia, nierzadko niewolników lub wyzwoleńców o niskich kwalifikacjach i wynagrodzeniu. Freski odkopane w Pompejach i Herkulanum wskazują, iż dzieci siedziały na ziemi trzymając na kolanach kamienne tabliczki.

Szkoły zajmowały się tylko nauczaniem, wychowanie pozostawiając rodzinie. W programie nauczania zawierały się naucza czytania, pisania, działania arytmetyczne, opowiadania z dziejów Rzymu, deklamacja ballad, nauka pieśni patriotycznych oraz znajomość prawa XII tablic. Program rozpoczynał się nauczeniem na pamięć alfabetu, gdy uczniowie opanowali tę sztukę dowiadywali się jak wyglądały deklamowane przez nich litery. Następnie uczyli się składać je w wyrazy.

Początkowo na tabliczkach woskowych, lecz w trakcie zdobywania wprawy używali do pisania skrawków pergaminu. Działań arytmetycznych uczył lektor przy pomocy kamyków lub palców (lewa ręka jednostki i dziesiątki; prawa – setki i tysiące). W połowie III wieku p.n.e. pojawili się specjalni nauczyciele arytmetyki zwani kalkulatorami, którzy uczyli rachunków na wyższym poziomie.

Nie należy się dziwić, że nauczanie metodą pamięciową wiązało się ze stosowaniem takich środków pedagogicznych jak rózgi i rzemienie. W szkole elementarnej lekcje trwały od rana do wieczora z przerwą na obiad. Charakterystyczną cechą tych szkół był fakt, że zarówno chłopcy, jak i dziewczęta mogły do nich uczęszczać.

OŚWIATA W OKRESIE CESARSTWA:

Szkoła elementarna:

Do nauki elementarnej państwo się nie mieszało, zostawiając rodzicom swobodę: u bogatszych niewolnik wprowadzał dzieci w czytanie i pisanie – dla spoufalenia dawano im do rąk litery rzeźbione w drewnie lub kości słoniowej – w używanie języka ojczystego i greckiego; ubożsi uczęszczali do szkółki. Los nauczycieli elementarnych utrzymujących się ze szkółek był mizerny, państwo traktowało ich jak rzemieślników. W okresie cesarstwa bardzo dużo ludzi umiało pisać i czytać; w wojsku rzymskim rozkazy wydawane były na piśmie.

Szkoła gramatykalna:

Publiczną opieką cieszyło się dopiero kształcenie dalsze, rozdzielone między gramatyka i retora. Kosztowność tej nauki szybko uniemożliwiła nabywanie jej prywatnie w domu. Nauczyciele z chęci zarobku woleli skupiać większe ilości uczniów, otwierali więc szkoły. Już w I wieku po Chrystusie zwyciężyło kształcenie publiczne, a cesarze to popierali i najpierw zwolnili gramatyków i retorów od uciążliwych świadczeń na rzecz państwa, od służby wojskowej, sądowej, od kwaterunku, od wszelkich danin i kosztownych funkcji publicznych, potem starali się poddać naukę pod bezpośredni wpływ państwa.

Wespazjan wyznaczył pensję dla profesora retoryki w Rzymie. Hadrian wystawił w Rzymie tzw. Ateneum, gmach na publiczne odczyty i wykłady oraz wspomagał szkoły w wielkich ośrodkach na prowincji, nakazując rządom miast opłacanie mistrzów retoryki i filozofii.

Marek Aureliusz ufundował szereg tzw. cesarskich katedr filozofii i retoryki w Atenach oraz prawdopodobnie w rzymskim Ateneum. Większość szkół średnich i wyższych, pozostających pod opieką cesarzy, utrzymywała się z budżetu miejskiego. Dopiero pod koniec cesarstwa zaczęto tworzyć szkolnictwo państwowe.

Początkowo gramatyka i retoryka stanowiły jedną szkołę, potem zaczęły się rozdzielać, ąz retoryka zajęła wobec gramatyki, jako stopnia średniego, stanowisko stopnia wyższego.

Gramatykę przechodził chłopiec między 12 a 15 rokiem życia, zarówno gramatykę grecką jak i łacińską.

Kształcenie językowo – literackie u gramatyka zajmowało od 3 do 4 lat. Szkoła rzymska prawie nie uczyła realiów, nie było na nie czasu. Z autorów czytano u gramatyka jedynie poetów, proza nie należała do tego stopnia.

Z autorów wypisywano kolejne ciekawsze zwroty i słówka w osobnych zeszytach przygotowując sobie zasób słownictwa, tzw. COPIA VERBORUM. Ćwiczono się przy tym także w poprawnym wymawianiu przy pomocy wygłaszania ustępów, tzw. dzisiaj deklamacji.

Około 15-16 roku życia kończyło się wykształcenie ogólne; młodzież uboższa szła do pracy zawodowej swych ojców, zamożna do retorów.

Szkoła retoryczna:

Czas nauki w szkole retorycznej nie był ściśle określony, najmniej wynosił 2 do 3 lat, a wielu młodzieńców pozostawało u swych mistrzów długie lata.

Pozornie wydawałoby się, że wyuczenie się reguł dobrego przemawiania nie powinno zajmować tyle czasu. Ale sposób nauki był drobiazgowy i subtelny, że wymagał wieloletnich wysiłków.

Profesorowie zaczynali od lektury historyków – rozbierano podręczniki krasomówczych prawideł. Uczeń miał opowiedzieć odczytany pięknie ustęp, napisać jego treść, a kiedy już nabrał biegłości w wyrażaniu się, przystępowano do układania mów.

Obmyślało się jak najdoskonalszy rozkład treści, dobór argumentów, olśniewające wstępy i zakończenia.

Treść mów to tylko jedna strona nauki. Po ułożeniu i spisaniu mowy przychodziło jej wygłoszenie; pojawiał się szereg zadań dla ucznia retoryki: kształtowanie głosu, akcentowanie pewnych zgłosek, przybieranie właściwej postawy ciała, ruchy głową, ustawienie nóg.

Publiczność, przed którą popisywali się profesorowie i uczniowie umiała ocenić wszystkie finezje, każdy nowy efekt przyjmowany był oklaskami; deklamacja uczniów wybitnego retora była dla miasta głównym wydarzeniem dnia.

Temat: Wychowanie w państwach starożytnych.

Wychowanie w starożytnych Chinach:

Pierwsze szkoły publiczne powstały za czasów cesarza Ti – ku (2432-2363 r. p.n.e.)

Ideał wychowania za panowania dynastii Czon postulował opanowanie:

· 6 cnót (mądrość, uczynność, dobroć, sprawiedliwość, wierność, zgoda)

· 6 godnych szacunku czynności: (szacunek dla rodziców, przyjacielski stosunek do braci, szacunek dla żony, przyjaźń z sąsiadami, zaufanie do otoczenia, serdeczność wobec krewnych, współczucie wobec krzywdy)

· 6 sztuk (znajomość ceremoniału dworskiego, muzyki, sztuki, strzelania z łuku, umiejętność kierowania wozem, pisania, matematyki)

Łucznictwo stanowiło obok nauki moralności główny przedmiot nauczania w najdawniejszych szkołach zwanych „hsu” i ściśle wiązało się z kierowaniem wozem.

Nauka muzyki związana była z nauką tańca. Tańce miały charakter religijny lub wojenny. Filozofia tańca stworzona przez Chińczyków dowodziła, iż dźwięki przyczyniają się do utrzymania harmonii duszy.

Muzyka wraz z tańcem stanowiła ważny czynnik w utrzymaniu porządku jedności narodowych i dobrych rządów.

Cel szkół:

· przygotowanie kandydatów do pracy administracyjnej i dla potrzeb życia wojskowego

· przygotowanie młodzieży do służby cesarzowi

Szkoły dzieliły się na:

· wyższe – zakładane w stolicach

· niższe – zakładane w mniejszych miastach

· miejskie i wiejskie – dla biedniejszych dzieci.

Młodzież warstw wyższych kształciła się głównie w kierunku wojskowym, a warstw niższych w kierunku filozoficzno-literackim. Uważano, że jeśli młodzież zaniedba szkołę, stanie się czymś niższym od owadów.

Metody nauczania:

· pamięciowe i przez krzyk – dzieci czytały tyle razy aż się nauczyły i zapamiętały

· kary fizyczne – jeśli dziecko brzydko pisało to musiało np. wypić atrament, stać na rozgrzanym węglu.

Nauczyciel wzorowy to ten, co dobrze krzyczy.

Wyposażenie szkoły:

Wyposażeniem szkoły było to, co przynieśli uczniowie. Jeżeli przynieśli sobie coś do siedzenia to było na czym siedzieć, a jeśli nie przynieśli to siedzieli na ziemi.

Głównym zadaniem szkół było przygotowanie kandydatów do egzaminu państwowego.

System egzaminacyjny przewidywał 3 stopnie:

· najniższy – dawał tytuł „kwitnącego talentu” (zdawała 1 na 35 osób)

· średni – tytuł „promowanego uczonego” (zdawała 1 na 120 osób)

· najwyższy – tytuł „zdolnego do urzędu” (odbywał się w Pekinie, trwał 13 dni, zdawali nieliczni)

Ideologia społeczno polityczna:

· ojciec jest głową rodziny i reprezentuje władzę absolutną

· cesarz powinien być uważany za ojca narodu, każdy obywatel winien mu posłuszeństwo; cześć dla ludzi starszych wiekiem, jak i statusem społecznym

· wielbić przodków niemal jak bogów

· aby każdy zajmował do końca życia tę pozycję społeczną, którą mu wyznaczyło pochodzenie

· cnota pracowitości

Wychowanie w starożytnym Egipcie:

Społeczeństwo dzieliło się na 7 grup:

· kapłanów

· wojowników

· hodowców świń

· hodowców krów

· ...