FINANSE PUBLICZNE - wykład 1 (30.09.12)
Egzamin po 20-stym stycznia
Literatura:
*Finanse Publiczne (po 1998r)
*Ustawa o finansach publicznych
Finanse obejmują problematykę związaną z różnymi zjawiskami pieniężnymi, które związane są z ruchem realnie istniejących zasobów pienięznych, ale także z zaciąganiem zobowiązań do uruchomienia zasobów pieniężnych w przyszłości.
Wszystkie zjawiska pieniężne włączone są do pojęcia finansów i jeśli chodzi o przeszłość, uwzględnione są w ewidencji księgowej i w statystyce.
Natomiast, gdy chodzi o przyszłość ujęte są przede wszystkim w planach finansowych oraz w prognozach.
W nauce finansów publicznych istotne znaczenie ma kryterium własności według, którego działalność gospodarcza i społeczna dzieli się na prywatną i społeczną, a ze względów organizacyjnych wyróżnia się odpowiednie sektory: prywatny i publiczny. Kryterium własności pozwala stwierdzić, że przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska i procesy związane z powstawaniem i rozdysponowaniem pieniężnych środków publicznych, które zapewniają funkcjonowanie sektora publicznego.
Nauka o finansach publicznych bada zarówno przyczyny dla których tworzone sa fundusze publiczne, ale także skutki jakie wywołuje tworzenie funduszy publicznych.
Kategorie potrzeb zbiorowych występują w finansach publicznych i we własmości publicznej, co powoduje, że zadawać należy sobie następujące pytania:
1. Co jest przedmiotem własności publicznej?
2. Jakie są przyczyny powstawania własności publicznej?
3. Jakie funkcje pełni własność publiczna?
Dla wyjaśnienia tych zagadnień niezbędne jest rozpatrzenie różnych kwestii dotyczących potrzeb społecznych. Działalność gospodarcza człowieka ma na celu zaspokajanie różnych potrzeb człowieka, a te potrzeby są w kręgu zainteresowania różnych dyscyplin naukowych, w tym takie jak socjologia prawa cywilnego, prawa pracy, i wielu innych. Potrzeby ludzkie mają charakter nie ograniczony, co oznacza, że jest na coraz to wyższym poziomie rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturowego. Powstają nowe rodzaje potrzeb, co wynika z rozwoju techniki, nauki i twórczości.
Potrzeby są nie ograniczone, natomiast możliwość ich zaspokojenia podlegają pewnym ograniczenią, co wynika z ograniczoności zasobów tj. ziemia, kapitał, praca,
Ograniczoność zasobów powoduje, że można wytwarzać tylko pewną ilość towarów.
Z punktu widzenia nauki o finansach publicznych należy określić pojęcie dobra publicznego. Istnienie tego dobra jest przyczyną gromadzenia funduszy publicznych niezbędnych do sfinansowania różnych dóbr publicznych.
Dobro publiczne oceniane jest:
1. Wg kryterium użyteczności, tzn. kryterium społeczne
2. Wg kryterium odpłatności i jest to tzn. kryterium ekonomiczne.
Kryterium użyteczności - oznacza, że korzyści z dobra prywatnego dotyczą zazwyczaj jednej lub kilku osób np. korzystania z prywatnego samochodu osobowego. Natomiast inaczej jest w przypadku transportu zbiorowego, gdy korzystanie z dobra przez 1 osobę nie ogranicz korzystania z tego dobra przez inne osoby.
Kryterium odpłatności- oznacza, że o tym czy dane dobro ma charakter publiczny czy prywatny decyduje źródło odpłatności. W związku z powyższym dobrami publicznymi są te dobra, które finansowane są z budżetu państwa, z budżetów samorządów terytorialnych albo z innych środków publicznych, a odbiorcy tych dóbr korzystają z nich na zasadach bezpłatnych lub częściowej odpłatności.
W literaturze często spotyka się używanie zamiennie określeń dobro publiczne i dobro społeczne.
W rzeczywistości występują 3 rodzaje następujących dóbr:
1. Dobra publicze
2. Dobra społeczne
3. Dobra prywatne
Dobra publiczne są zawsze finansowane ze środków publicznych.
Dobra społeczne mogą być finansowane w całości lub części ze środków publicznych.
Dobra prywatne finansowane są wyłącznie z funduszy prywatnych.
Finanse Publiczne to zespół zjawisk finansowych, związanych z przychodami i wydatkami pienięznymi związków publiczno-prawnyc, czyli państwa i jednostek samorządu terytorialneg, a także innych instytucji, które dysponują środkami publicznymi.
Istotną wspólną cechą jest to, że w gospodarce zachodzą określone transfery finansowe, do których zalicza się podatki, opłaty, wpłaty z zysku jednostek podległych władzy publicznej, a także z tytułu opłat i składek wnoszonych do różnych instytucji.
Budżet państwa to instytucja finansów publicznych, czyli plan finansowy uchwalany przez organ stanowiący, uprawniony do takiego zadania.
Budżet obejmuje plan dochodów i wydatków oraz plan przychodów i rozchodów.
W Polsce od 1999r oprócz budżetu państwa, uchwalane są budżety poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, czyli budżety gminy, powiatu, samorządu województwa.
W każdym przypadku budżety uchwalane są na okres 1 roku kalendarzowego od 01.01. do 31.12 danego roku.
Do 30.09.- uchwały w Sejmie
Do 15.11.- władze wykonawcze( wójt, burmistrz, prezydent) przekazuje projekt budżetu na następny rok budżetowy.
W budżecie obowięzują zasady budżetowania:
1. Roczność budżetu- oznacza, że budżet nie zależnie od datyjego uchwalenia obowiązuje zawsze w okresie od 01.01. do 31.12.
2. Zasada uprzedności budżetu - oznacza, że budżet powinien być uchwalony zawsze przed 01.01 danego roku budżetowego.
3. Zasada jedności budżetu - oznacza, że treść ustawy budżetowej w przypadku budżetu państwa i uchwały budżetowej w przypadku samorządów musi być zawarta w 1 dokumencie.
4. Zasada jawności budżetu - oznacza, że budżet państwa i finanse publiczne w tym takie budżety samorządów są dostępne dla każdej osoby zainteresowanej.
5. Zasada równowagi budżetu – polega na tym, że strona dochodów powinna równać się stronie wydatków.
AsiaZ166