Historia literatury polskiej w 10ciu tomach – Tom VII Młoda Polska część pierwsza pod redakcją Anny Skoczek wyd. SMS
Dekadentyzm – (fr. Decadence – upadek, schyłek) – postawa wobec świata inspirowana pesymistycznymi filozofiami XIX w. (A. Shopenhauer, F. Nieatzsche, Eduardo von Hatrmann) oraz rozczarowaniem rezultatami badań nauk przyrodniczych oraz obserwacją nowych zjawisk społeczno-psychologicznych.
Europa:
-Guy de Maupassant – opowiadania np. (Horla 1886)
- Paul Bourget (Szkice z psychologii współczesnej 1883)
-Karl Jons Huysmans (Na wspak 1884) – biblia europejskich dekadentów
-Paul Verlaine Decadence – Niemoc (1776-1788) – życie podmiotu lirycznego toczy się w wyobraźni. Przesadna konsumpcja i życie pełne zabaw przy jednoczesnej pustce wewnętrznej powoduje uczucie marazmu i bezruchu, powoduje przymus destrukcji.
-Edward Bulwer – Lytton Ostatnie dni Pompei 1834
-Lew Wallace Ben Hur 1880
Polska:
-powieść Bez dogmatu 1890 Henryka Sienkiewicza
-J.I. Kraszewski Rzym za Nerona
-E. Orzeszkowa Mirtala 1886, Cziciel 1891
-Teodor Jeske-Choiński Gasnące słońce 1895
Cechy:
-światopoglądowy nihilizm
- ludzie wykształceni filozoficznie dokonują psychicznej wiwisekcji
- przesyt świadomością
-epidemia niemocy i melancholii, pesymizm i neuroza
-nierównowaga psychiczna
-pasja autoanalityczna, nawyk filozofowania, mania samobójcza
Kazimierz Przerwa Tetmajer (Poezje Seria II 1894) – wyczerpanie poetyki dawnych wiar, melancholia, tęsknota, smutek, zniechęcenie wraz z nudą, szyderstwem, wstrętem i przeczeniem tworzą autoportret „młodego starca”, słabego i zblazowanego nihilisty.
Podobne cechy poezji: Antoni Lange, Zenon Miriam Przesmycki, S. i W. Korab Brzozowscy, S. Przybyszewski, Komornicka, J. Żuławski.
Stanisław Przybyszewski Requiem aeternam – samotność pośród ludzi, niezrozumienie, brak świata zewnętrznego, kontrast: gorliwa wiara przy jednoczesnym wyszydzaniu świętości, ekstaza przy jednoczesnej analizie, niemoc.
W literaturze kreuje się arystokracja ducha – artystów, którzy szukając natchnienia ignorują konwenanse i atakują społeczne tabu. Do nieznanych prawd dążą poprzez perwersje seksualne, narkotyki, alkohol, eksperymenty ze złem i okrucieństwem.
Świadomość artystów charakteryzuje się:
-onieśmielenie wobec tradycji kulturowej
-sprzeczność między dogmatami wiary objawionej a przyziemnymi stwierdzeniami nauk przyrodniczych
-świadomość osamotnienia w społeczeństwie
-pewność osobistej wyjątkowości (genialności)
-portret jednostki twórczej – „chorego nerwowca”
-przeciwstawienie się ludziom pracującym, uspołecznionym, zdrowym
-wyjątkowość to jednocześnie piętno poety
Osobnicy wysubtelnieni pod względem nerwowym w zastanych warunkach skazani są na zagładę. Pojawili się za wcześnie, wskazując ludzkości kierunek rewolucyjnych przemian. Indywidua te często uchodzą za „społecznych idiotów”, nieudaczników. Kończą śmiercią samobójczą, odrzuceni przez środowisko.
mcfly9