§ Francuska ścieżka - Waldemar Łysiak.pdf - Łysiak Waldemar - Kontradycja

Waldemar ŁYSIAK



FRANCUSKA ŚCIEŻKA

Księgozbiór DiGG



2012

Matce mojej

z miłością i podziękowaniem

dedykuję



WSTĘP

siążka ta jest owocem kilku pobytów we Francji, a narysowana w niej

ścieżka tworem artystycznym, złożonym z kilku ścieżek teraz dopiero

zespolonych w ciągłą linię na mapie. Jest to wszakże bez znaczenia. Każdemu

pamięć układa małe i duże ścieżki będące żyłami tego samego obszaru

geograficznego w jedną nić wywodzącą się z wielkiego mitu podróży. Należy

on do najpiękniejszych literackich tradycji człowieka, od Eneasza i Odysa

poprzez Don Kichota i Toma Jonesa aż po Huckleberry Finna, kapitana Ahaba

i Mermoza. Jego istotą jest nadrzędność samej drogi nad celem, który -

zgodnie z prawami perspektywy - zawsze jest odległy i nieosiągalny. Droga i

czas materializują fenomen dojrzewania człowieka i ucząc odpowiedzialności

za każdy krok nie zwalniają od odpowiedzialności za utopijny cel.

Czego ja szukałem we Francji? Tak jak wielu innych przede mną - źródeł

samego siebie. Nie mam na myśli więzów rodzinnych, które będą gnać do

Francji moje dzieci, latorośle - po matce - familii Poisel, lecz więzy dużo

silniejsze, łączące oba kraje od Walezjuszów poprzez Napoleona i Wielką

Emigrację do Chopina, małżonków Curie i tłumaczeń Boya. Wychowując się

na przykładach z tego salonu europejskiej kultury, jest się jak góralskie

dziecko, które - usłyszawszy w szkole o morzu - pragnie zobaczyć fale.

Czyni się błąd, gdy wyrusza się ku plaży bez tego marzenia. Ścieżka winna

być zaprogramowana w człowieku nim on rozpocznie podróż; jeżeli nie jest -

będzie jałowa. Niczego nie spotka się na ścieżce, a już zwłaszcza samego

siebie, jeśli niczego się od niej nie oczekuje. I tak zostanie wiele miejsca na

przypadek rodzący sekrety zaczarowanych wysp, ale nie wolno zdawać się na

niespodziankę totalną - trzeba odkrywać to, czego przedsmak nosi się już we

wnętrzu. Gdy szukasz wzruszeń architekturą - odnajdziesz setki kamieni;

miłością - napotkasz piękne kobiety; malarstwem - pokochasz uśmiech

„Giocondy”. Kolumb płynąc na zachód nosił w sobie całą Amerykę.

Nosił pożądanie. Francuski pisarz, Paul Valéry, jest autorem motta ze

złotych liter, którymi został ozdobiony fronton pałacu Chaillot (zbudowanego

A.D. 1937 na miejscu głośnego paryskiego Trocadéro):

Od ciebie, przechodniu, zależy,

Czy będę grobem, czy skarbem;

Czy będę milczał lub mówił;

Od ciebie to zależy, przyjacielu:

Nie wchodź tu bez pożądania.

Właśnie. Prawdziwa ścieżka to tworzenie rzeźby z bryły posiadanego

marmuru; jeśli go nie ma - nawet znakomite dłuto uderzy w pustkę...

To, co najsilniej tkwiło we mnie i czego gorliwie szukałem na francuskiej

ścieżce, to nie dzieła, ale ich ojcowie. Ludzie, po których zostały pamiątki.

Żądza wcielania się w ich ciała i dusze mocą wstecznej reinkarnacji. Nawet

jeśli żyli tylko w legendzie i fanatyczny racjonalizm wydziedziczył ich. Tym

bardziej wtedy. Jak bowiem twierdził mądry racjonalista Einstein:

„Najpiękniejszym przeżyciem, którego możemy doświadczyć, jest przeżycie

mistyczne. Zaglądając w głąb rzeczy największych, nie tracimy poczucia

obcowania z tajemnicą”.

Nie pamiętam tamtego dnia. Pamiętam tylko mój pośpiech (...) Pamiętam także, że szedłem

z oczyma utkwionymi w ziemię (...) Nie wiem już nic więcej. Wspomnienia moje odżywają

dopiero wraz z chłodem wieczoru (...) Teraz idę dalej swoją drogą i czuję już, że wraz ze

zmęczeniem coś się we mnie przeobraża. Jeśli nie ma miraży, zmyślam je (...) I wszystko staje się

nagle książką z obrazkami, trochę okrutną czarodziejską bajką...

Antoine de Saint-Exupéry, Ziemia planeta ludzi



IMPERIUM MONTE CHRISTO



Jeśli wybierzecie się do Marsylii, pokażą wam dom Morrela, dom Mercedes, oraz cele Dantèsa

i Farii. Kiedy przerabiałem »Monte Christo« na scenę, dekorator wymagał dokładnego

wizerunku If. Napisałem w tej sprawie do Marsylii, a rysownik, który wykonał dla nas szkic, z

całą naiwnością podpisał go: »Widok zamku If, gdzie więziono Dantèsa« (...) Dowiedziałem się

też, że jakiś młody cicerone po zamku robi świetny interes sprzedając autentyczne pióra z ości

ryb wykonane przez Farię.

Aleksander Dumas-ojciec w przedmowie do jednej ze swych powieści

erytorialne imperium Monte Christo obejmuje najpierw małą wysepkę

Archipelagu Toskańskiego, później stary marsylski zamek, którego mury

zdrowo nadgryzł czas, i wreszcie podparyską rezydencję pałacowo-parkową.

W takiej kolejności dotykała tych trzech enklaw moja ścieżka, płynąłem

bowiem ku Francji z Neapolu via Morze Tyrreńskie, Genuę i Morze

Liguryjskie do Marsylii. Faktycznie imperium to rozciąga się na powierzchni

milionów młodzieńczych wzruszeń i marzeń, które wyrzeźbiła - także

ludziom starym - literacka bajka.

Świat ziemskich legend byłby kaleki, gdyby w XIX wieku nie pojawił się na

skale Méditerranée straszliwy anioł zemsty, o imieniu wyrażającym ciągoty

epoki, dźwięcznym jak zaklęcia z Korsyki i Sycylii, tajemniczym jak hasła

masonów, barwnym jak azjatycki kobierzec, pochodzącym z owej krainy

romantycznych widziadeł -

l’empire des ombres mystérieuses

- po której snuły

się echa ludzkich tęsknot XIX wieku. Czy tylko XIX wieku?

Urodził się w latach 1844-1846. Jego matką była historia, macochą moda, a

ojcem Alexandre Dumas-

, cudowny samouk, który nie odebrał w

młodości żadnej edukacji, a wychował pokolenia wiecznie młodych. Dumas

ochrzcił swe dziecko imieniem Edmund i nazwiskiem Dantès, dodając

zgodnie z życzeniem macochy tytuł i imię: hrabia Monte Christo. Co prawda

matka, którą ojciec wykorzystał i porzucił, twierdziła, że chłopiec zwie się

père

§ Francuska ścieżka - Waldemar Łysiak.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: