PODSTAWY ZDROWIA PUBLICZNEGO
WYKŁAD 1 (06.10.09)
Podejście do problematyki zdrowia publicznego prezentowane w Wielkiej Brytanii przez Donalda Achesona wydaje się być najbardziej związane i trafne: „zdrowie publiczne jest to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia, promowanie zdrowia poprzez organizację zbiorowych wysiłków społeczeństwa”.
1935r. → C. Winslow: Zdrowia publiczne jest wiedzą i sztuką służącą zapobieganiu chorobom, poprawie i przedłużaniu życia, zdrowia, witalności fizycznej oraz psychicznej jednostek poprzez zbiorowe działania ukierunkowane na:
- Poprawę stanu zdrowia środowiska
- Walkę z chorobami stanowiącymi największe zagrożenie
- Edukację jednostek w zakresie zasad higieny osobistej
- Organizowanie świadczeń i usług medycznych w tym pielęgniarskich mając na uwadze wczesną diagnostykę i leczenie ukierunkowane zapobiegawczo
- Wdrażanie środków i rozwiązań socjalnych, zabezpieczałyby każdej jednostce w zbiorowości poziom życia warunkujący utrzymanie zdrowia
WHO w 1973r. rozszerzyła zakres pojęcia „Zdrowie Publiczne” rozszerzając definicję o:
- Problemy dotyczące zdrowia populacji
- Stanu zdrowotnego zbiorowości
- Ogólny kształt systemu świadczeń zdrowotnych
- Administrowanie opieką zdrowotną
Współczesne zdrowie publiczne obejmuje problemy zdrowotne zbiorowości w różnych aspektach (nowoczesne zdrowie publiczne)
WYKŁAD 2 (20.10.09)
Jakość w opiece zdrowotnej
- Pojęcie poprawy jakości zrodziło się w działach gospodarki zajmujących się produkcją i usługami
- W opiece zdrowotnej działania zmierzające do systematycznej poprawy jakości świadczeń pojawiły się XIX/XX w. i zapoczątkowane zostały w USA przez chirurgów.
W 1919 przyjęto 5 standardów dotyczących udzielania opieki („standardy minimum”):
1. Lekarze wraz z personelem białym formują zespól medyczny
2. Lekarze i chirurdzy muszą posiadać pełne wykształcenie lekarskie i licencje (prawo wykonywania zawodu) być dobrymi ludźmi i postępować etycznie
3. Personel medyczny wspólnie spotyka się przynajmniej 1 raz w miesiącu na zebraniu poświęconym analizie dokumentacji medycznej (cel – poprawa wyników leczenia)
4. Personel skrupulatnie prowadzi dokładną dokumentację wszystkich pacjentów
5. Szpital dysponuje pracownikami diagnostyczno – terapeutycznymi: patologii, radiologii, laboratorium analitycznym
Do wzrostu znaczenia jakości usług zdrowotnych w Polsce przyczyniła się wprowadzona w 1999r. reforma opieki zdrowotnej. Wówczas to placówki medyczne musiały odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Rozpoczęła się na rynku usług zdrowotnych rywalizacja między świadczeniodawcami (…)
Reforma spowodowała wzrost efektywności działania zakładów opieki zdrowotnej, która zaczęła być zależna od jakości.
Zmienił się sposób finansowania świadczeniodawców (kontrolowanie usług)
Wzrosła rola pacjentów (prawo do swobodnego wyboru świadczeniodawców)
Jakość stała się istotnym zagadnieniem i zaczęła odgrywać ważną rolę
Obecnie stała się podstawą skutecznego działania organizacji. Jest wyznacznikiem kultury organizacji, czynników jej sukcesu rynkowego oraz wynikiem utrzymania się na rynku.
Trudno jest precyzyjnie określić, jaka powinna być jakość świadczonych usług.
To czy produkt końcowy jest odpowiedniej jakości i spełnia wymagania klientów jest uzależnione od wielu czynników. Aby efekt końcowy działań organizacji był właściwy to musi być ona uporządkowana, a jej celem we wszystkich obszarach działania musi być jakość.
Narzędziem, który pomoże w stworzeniu organizacyjnego ładu w jednostce jest dobrze zaprojektowany i wdrożony system zarządzania jakością.
System ten usprawni funkcjonowanie jednostki przez ustandaryzowanie pracy personelu, co zmniejszy ryzyko popełnienia błędów w trakcie wykonywania codziennych obowiązków.
System jakości to szansa na:
- Obniżenie kosztów funkcjonowania firmy
- Narzędzie poprawy płynności
- Efektywność
- Samodzielności finansowej
Jest ważnym instrumentem budowania zaufania między organizacją a aktualnymi/przyszłymi klientami/pacjentami.
System zarządzania jakością pozwala na zorganizowanie działania całej instytucji wokół jednego celu – jakości.
Posiadanie certyfikatu jakości przez organizację staje się atutem. Zapewnia on, że dana organizacja spełnia szereg ustalonych norm jakościowych i że uzyskała oczekiwany poziom (kontrole zewnętrzne)
Dlaczego warto wdrażać standardy w ochronie zdrowia:
- Wdrożone standardy są ważnym instrumentem dla wszystkich dostarczycieli usług zdrowotnych
- Standardy mogą pokazać, jakie warunki należy spełnić, aby leczyć w sposób optymalny i efektywny
- Standardy powinny uchronić dostarczycieli przed żądaniami i pretensjami pacjentów
- Są wyznacznikiem usług, które są świadczone w systemie poz.
- Może pomóc w likwidowaniu tzw. szarej strefy
- Pacjenci nie będą mogli żądać świadczeń wychodzących poza standard lub będą musieli je opłacać z własnej kieszeni
- Wdrożenie standardów stanowi wyznaczenie produktu
- Tworzenie standardów wiąże się z określeniem koszyka świadczeń gwarantowanych (świadomość, za co płacimy i co powinniśmy wykupić)
- Pomoc przy zarządzaniu (świadomość, co warto wystawić na sprzedaż z usług swojego zakładu) oraz istotne dla organów założycielskich (ilość pieniędzy potrzebne na uruchomienie jednostki)
- Wiąże się z uporządkowaniem (wiedza personelu, różne wyposażenie, infrastruktura techniczna)
- Wymusza eliminację części dostarczycieli usług medycznych (świadczeniodawców „złych” jakości usług)
Reasumując:
- W obliczu gospodarki wolnorynkowej bardzo ważne staje się posiadanie przez zoz „karty przetargowej” – wdrożenie systemu jakości
- Pozwoli to utrzymać silną pozycję na rynku usług medycznych
- Przyczyni się do odbudowy jej wiarygodności oraz zaufania wśród pacjentów danej placówki
- Usługi medyczne stanowią specyficzną formę usług, których jakość wpływa bezpośrednio na zdrowie i życie pacjentów
- Należy uporządkować organizację pracy w jednostce (zadowolony pracownik = zadowolony pacjent)
- Dobrze zaprojektowany i wdrożony system zarządzania jakością wspomaga w tworzeniu ładu
- Każda jednostka medyczna powinna dążyć do tego, aby pacjent czuł się w pełni usatysfakcjonowany z jakości usług
- Świadczenie usług wysokiej jakości powinno być najważniejszym celem działania każdej organizacji medycznej
- Istnieje wiele metod zapewnienia jakości, w Polsce najbardziej rozpowszechniona jest akredytacja
- Rozwijanie jakości przyczynia się do atrakcyjności i konkurencyjności oraz podnosi prestiż jednostki
- Na poziom jakości wpływają kwalifikacje personelu (szkolenia)
- Wprowadzenie systemu poprawia opiekę nad pacjentem podnosi jego poziom satysfakcji z prowadzonych usług
- Jakościowa poprawa opieki prowadzi do oszczędności kosztów
Czynniki decydujące o jakości opieki:
- Kompetencje personelu
- Bezpieczeństwo procedur
- Dostępność usług bez względu na czas i miejsce (dostępne blisko zamieszkania)
- Ciągłość
- Dostosowanie opieki do potrzeb
- Skuteczność
- Wydajność
- Satysfakcja pacjenta
Jakość opieki w dużej mierze zależy od sposobu budowania systemu wewnątrz instytucji. Wyróżnia się 5 zasad planowania zapewnienia jakości:
- Zasada I (Motywacja)
· Zależne od pozytywnego nastawienia pracowników, pozytywne motywacje w większym stopniu mobilizują pracowników do podnoszenia jakości tego, co robią. Stworzenie pracownikom możliwości podnoszenia kwalifikacji stanowi czynnik pozytywnego motywowania.
- Zasada II (Administracja)
· Zależne od tego, w jaki sposób kadra zarządzająca rozdzieli środki, a także, w jakim stopniu załoga poczuje się odpowiedzialna za jakość usług
· Kadra zarządzająca musi promować jakość w zakładzie, wyasygnować fundusze i delegować pracowników do pracy nad podnoszeniem jakości
- Zasada III (Zakres oceny potrzeb pacjenta i realizowanych świadczeń)
· Zależne od całościowych potrzeb pacjenta i świadczeń rzeczywiście realizowanych
· Samopoczucie pacjenta w chorobie istotnie wpływa na proces zdrowienia
· Działania tzw. służby pomocniczych, administracji, diagnostycznych są równie ważne w utrzymaniu jakości opieki
- Zasada IV (Narzędzia)
· Zapewnienie jakości zależy od umiejętności posługiwania się pracowników technikami analizy i rozwiązywania problemów
- Zasada V (Zapewnienie jakości procesowi…)
· Zapewnienie jakości może być skuteczne wówczas, gdy samo podlega zasadom zapewnienia jakości tzn. zasadom ciągłej oceny i poprawy
· Zapewnienie jakości wymaga spełnienia wielu warunków i mądrze zaplanowanych systematycznych działań
BS EN ISO 9000
- System ISO posługuje się standardami w zapewnieniu jakości. Organizacje otrzymują certyfikat (po bardzo szczegółowej ocenie wewnętrznej procedur organizacji)
Obecne standardy JCAHS w USA we wszystkich jednostkach obejmują:
- Bezpośrednią opiekę medyczną nad pacjentem (badanie, leczenie, żywienie, pielęgnacji, edukacji, etyka i prawa pacjenta)
- Organizację i zarządzanie (kierowanie zakładem, zarządzanie zasobami ludzkimi, kontrola infekcji wewnętrznych
- Działalność dyrekcji i administracji
Program akredytacji szpitali:
- W Polsce w 1994r. zarządzeniem MZ i Opieki Społecznej powstało Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia (CMJ)
- Jedną z inicjatyw tej instytucji było opracowanie polskiej wersji systemu akredytacji dla szpitali.
Akredytację określa się jako:
„(…) zewnętrzny proces oceny, który dotyczy instytucji opieki zdrowotnej dobrowolnie poddających się ocenie opartej na określeniu stopnia zgodności z wcześniej znanymi Standarami akredytacyjnymi wykonywanej przez bezstronną i niezależną w decyzjach profesjonalną placówkę akredytacyjną, którzy przyznając akredytację wydają stosowne świadectwo”
Akredytacja:
- Jest to system dobrowolny
- Od 1998 do 2000r. oceniono ok. 80 szpitali
- Akredytację przeprowadzają profesjonaliści z określonej dziedziny: lekarze, pielęgniarki, menażerów z opieki zdrowotnej z CMJ, którzy na stałe są zatrudnieni w innych szpitalach
- Akredytacja uzyskiwana jest na okres 9 lat (pełna) na 1 rok (warunkowa)
Zestaw Standardów Programu Akredytacji Szpitali składa się z 15 rozdziałów, podzielonych na 3 grupy:
a. I Bezpośrednio dotyczy pacjenta:
· Prawa pacjenta
· Zagadnienia etyczne
· Badania/ocena pacjenta
· Opieka nad pacjentem
· Edukacja
· Ciągłość opieki
· Bezpieczeństwo pacjenta i personelu
b. II Oceniające organizację:
· Poprawa działalności organizacji
· Kierowanie
· Zarządzanie środowiskiem opieki
· Zarządzanie zasobami ludzkimi
· Zarządzanie informacją
· Zapobieganie infekcjom
· Środowisko opieki
c. III Oceniające struktury funkcjonalne:
· Zarząd
· Personel biały
· Służby pomocnicze
Zarządzanie jakością (TQM):
- Jest podejściem, którego celem jest zaangażowanie całej organizacji w proces poprawy jakości świadczonych usług. Kluczem jego powodzenia jest zaangażowanie wszystkich pracowników w stały proces recenzji i usprawnienia każdego działania (pełnego wachlarza świadczonych usług)
- Jakość powinna stać się obsesją całego personelu
TQM charakteryzuje się cechami:
- Orientacja na potrzeby klienta/pacjenta
- Pro aktywnym zarządzaniem
- Ciągłością starań o poprawę jakości usług
- Zarządzaniem opierającym się na faktach
- Planowanym p/działaniem niepowodzeniom
- Współdziałaniem z dostawcami
- Usuwanie barier organizacyjnych w przepływie informacji
- Niestosowanie sankcji wobec personelu
- Pracą zespołową i zaangażowaniem wszystkich pracowników
- Posiadaniem celu strategicznego i orientacji długoterminowej
...
kopytkotn