umowy-zabezpieczenie.pdf

Umowy o roboty

stora kwoty do maksymalnej wysoko-

„ci okre„lonej w gwarancji. Dla uru-

chomienia gwarancji bankowej za-

zwyczaj niezb‚dne jest zło€enie przez

inwestora o„wiadczenia, podpisane-

go przez osoby uprawnione do repre-

zentowania, stwierdzaj•cego, €e wy-

konawca nie wywi•zał si‚ z postano-

wieƒ kontraktu. Podnie„# nale€y, i€ ze

wzgl‚du na bezwarunkowy charak-

ter gwarancji bank nie bada zasadno-

„ci i prawdziwo„ci o„wiadczenia in-

westora.

Z przedstawionych zasad odpowie-

dzialno„ci wynikaj•cych z Kodeksu cy-

wilnego, a tak€e z postanowieƒ umów

wi•€•cych strony jednoznacznie wy-

nika, i€ roszczenia dochodzone przez

inwestora powinny by# uzasadnio-

ne oraz skonkretyzowane do okre„lo-

nej kwoty, gdy€ zarówno kaucja gwa-

rancyjna, jak i gwarancja bankowa nie

stanowi• formy ryczałtowego odszko-

dowania, s• one natomiast zabezpie-

czeniem roszczeƒ inwestora do mak-

symalnie okre„lonej kwoty. W €ad-

nym za„ przypadku inwestor nie jest

uprawniony do przej‚cia cało„ci kau-

cji gwarancyjnej lub zrealizowania ca-

łej gwarancji bankowej, niezale€nie od

warto„ci poniesionych szkód.

Wprawdzie z istoty gwarancji ban-

kowej lub kaucji gwarancyjnej wynika,

€e poprzez jednostronn• czynno„# in-

westor mo€e zrealizowa# te zabezpie-

czenia, jednak€e w relacji z wykonaw-

c• powinien dokona# odpowiedniego

wyliczenia, uzasadniaj•c i udowad-

niaj•c wysoko„# dochodzonych rosz-

czeƒ. Zgodnie bowiem z postanowie-

niami art. 6 Kodeksu cywilnego, ci… � ar

udowodnienia faktu spoczywa na oso-

bie, która z faktu tego wywodzi skut-

ki prawne.

W przypadku za„ gdyby inwestor

zrealizował kaucj‚ lub gwarancj‚,

nie wyliczaj•c si‚ wobec wykonawcy

z zasadno„ci przej‚tych kwot zabez-

pieczeƒ, wtedy zobowi•zany b‚dzie

do ich zwrotu, jako bezpodstawnego

wzbogacenia. Stosownie bowiem do

przepisów art. 405 k.c., kto bez pod-

stawy prawnej uzyskał korzy†„ maj€t-

kow€ kosztem innej osoby, obowi€za-

ny jest do wydania korzy†ci w naturze,

a gdyby to nie było mo � liwe, do zwrotu

jej warto†ci.

W poprzednich numerach „IB” przedstawili&my przykładowy wzór

umowy o roboty budowlane i omówili&my postanowienia umowy

dotycz•ce przedmiotu umowy oraz praw i obowi•zków stron.

W bie'•cym numerze opisujemy zagadnienia zabezpiecze( umów,

kar umownych oraz mo'liwo&ci odst•pienia od umowy.

Zabezpieczenie realizacji

umowy o roboty budowlane

W umowach o roboty budowlane stro-

ny zazwyczaj zastrzegaj• zabezpie-

czenie płatno„ci roszczeƒ inwestora

z tytułu nieprawidłowego realizowania

umowy przez wykonawc‚. Najcz‚„ciej

spotykanymi rodzajami zabezpieczeƒ

s•: kaucja gwarancyjna oraz gwarancja

bankowa lub ubezpieczeniowa.

Gwarancja bankowa lub ubezpie-

czeniowa mo€e stanowi# zabezpie-

czenie roszczeƒ z tytułu realizacji

umowy o roboty budowlane przysłu-

guj•cych zarówno inwestorowi (gwa-

rancja prawidłowej realizacji robót

oraz usuwania usterek w okresie r‚-

kojmi), jak i wykonawcy (gwarancja

zapłaty wynagrodzenia za zrealizo-

wane roboty).

Zgodnie z ustaw• o gwarancji za-

płaty za roboty budowlane z dnia 9 lip-

ca 2003 r., gwarancji zapłaty za roboty

budowlane udziela si‚ w celu zabezpie-

czenia terminowej zapłaty za wykona-

nie robót budowlanych.

Gwarancj• zapłaty jest gwarancja

bankowa lub ubezpieczeniowa, a tak-

€e akredytywa bankowa lub por‚cze-

nie banku udzielone wykonawcy robót

budowlanych na zlecenie zamawiaj•-

cego wykonanie tych robót.

Nie mo€na przez czynno„# praw-

n• wył•czy# ani ograniczy# pra-

wa do €•dania gwarancji zapłaty.

Wypowiedzenie za„ umowy spowodo-

wane €•daniem gwarancji zapłaty jest

bezskuteczne.

Wykonawca robót budowlanych

mo€e w ka€dym czasie €•da# od za-

mawiaj•cego gwarancji zapłaty do

wysoko„ci ewentualnego roszczenia

z tytułu wynagrodzenia, wynikaj•cego

z umowy oraz ze zleceƒ dodatkowych.

Je€eli wykonawca nie uzyska wystar-

czaj•cej gwarancji zapłaty w odpo-

wiednim, wyznaczonym przez siebie

terminie, uprawniony jest do wstrzy-

mania si‚ od wykonywania robót i od-

dania obiektu zamawiaj•cemu. Po wy-

znaczeniu na pi„mie dodatkowego ter-

minu do udzielenia gwarancji zapłaty

i jego bezskutecznym upływie wyko-

nawca uprawniony jest do odst•pienia

od umowy z winy zamawiaj•cego.

Kaucja gwarancyjna mo€e stanowi#

okre„lony w umowie odsetek warto„ci

kontraktu (np. 5%), który najcz‚„ciej

potr•cany jest z faktur wystawianych

przez wykonawc‚ i zatrzymywany

przez inwestora. Kaucja ta jest cz‚-

sto zabezpieczeniem nale€ytego wy-

konania kontraktu zarówno podczas

jego realizacji, jak i w okresie r‚kojmi

i gwarancji. Roszczenia inwestora s•

realizowane poprzez dokonanie potr•-

cenia nale€no„ci z tytułu nienale€yte-

go wykonania umowy z kaucj• zatrzy-

man• przez inwestora. O„wiadczenie

o potr•ceniu powinno by# zło€one

przez inwestora na pi„mie.

Z kolei w gwarancji bankowej,

podlegaj•cej przepisom prawa banko-

wego, bank wykonawcy zobowi•zuje

si‚ nieodwołalnie i bezwarunkowo do

zapłacenia na pierwsze €•danie inwe-

In ynier budownictwa

budowlane

Kary umowne

Zagadnienia dotycz•ce kar umow-

nych uregulowane s• w przepisach art.

483–484 k.c.

Zgodnie z postanowieniami art. 483

§ 1 k.c., mo � na zastrzec w umowie, � e

naprawienie szkody wynikłej z niewy-

konania lub nienale � ytego wykonania

zobowi€zania niepieni… � nego nast€pi

przez zapłat… okre†lonej sumy (kara

umowna).

Z tre„ci cytowanego przepisu (art.

483 § 1 k.c.) wynika, i€ kara umow-

na mo€e by# zastrze€ona wył•cznie na

wypadek niewykonania lub nienale€y-

tego wykonania zobowi#zania niepie-

ni!%nego . Zapisy umowy okre„laj•ce

konieczno„# zapłacenia kar umownych

na wypadek zaistnienia jakiegokolwiek

zdarzenia nale€y ocenia# zgodnie z po-

stanowieniami Kodeksu cywilnego do-

tycz•cymi skutków niewykonania zo-

bowi•zaƒ.

Z cytowanych przepisów Kodeksu

cywilnego wynika, i€ do dokonania

oceny zasadno„ci €•dania zapłaty kary

umownej b‚d• miały zastosowanie

przepisy art. 471 k.c. Stanowisko po-

wy€sze dotycz•ce zasad płacenia kar

umownych potwierdzało dotychcza-

sowe orzecznictwo S•du Najwy€szego,

w tym:

wyrok SN z 29 grudnia 1978 r.

(sygn. akt IV CR 440/78) stwierdza-

j•cy, €e w †wietle obowi€zuj€cego

prawa cywilnego brak jednak pod-

staw do przyj…cia, by zastrze � ona

kara umowna (art. 483 i 484) elimi-

nowała w ogóle zastosowanie ogól-

nych przepisów kodeksu cywilnego

o skutkach niewykonania zobowi€-

za•, a zwłaszcza maj€cego podsta-

wowe znaczenie art. 471 k.c.;

wyrok SN z 20 marca 1968 r. (sygn.

akt II CR 419/67), zgodnie z któ-

rym kara umowna przewidziana

w art. 483 k.c. stanowi odszkodowa-

nie umowne i jak ka � de odszkodo-

wanie przysługuje na zasadzie winy.

Od odszkodowania sensu stricto

kara umowna ró � ni si… tylko tym, � e

nale � y si… bez wzgl…du na wysoko†„

szkody (art. 484 § 1 k.c.), je � eli cho-

dzi natomiast o podstawy odpowie-

dzialno†ci, ustawodawca nie wpro-

wadził w tym zakresie zasad odr…b-

nych. Zobowi€zany do zapłaty kary

umownej mo � e wi…c broni„ si… za-

rzutem – podobnie jak ka � dy dłu � -

nik zobowi€zany do naprawienia

szkody wynikłej z niewykonania lub

nienale � ytego wykonania zobowi€-

zania – � e niewykonanie lub niena-

le � yte wykonanie jest nast…pstwem

okoliczno†ci, za które dłu � nik odpo-

wiedzialno†ci nie ponosi (art. 471

k.c.);

wyrok SN z 8 lipca 2004 r. (sygn.

akt IV CK 583/03) stwierdzaj•cy, i€

przy karze umownej, w razie braku

rozszerzenia odpowiedzialno†ci na

podstawie art. 471 k.c., wina w nie-

wykonaniu zobowi€zania jest pod-

stawow€ przesłank€ roszczenia na

podstawie art. 483 k.c.

Zgodnie jednak z wyrokiem S•du

Najwy€szego z 4 grudnia 2003 r. (sygn.

akt II CK 160/02), zastrze � enie kary

umownej na wypadek niewykonania

lub nienale � ytego wykonania zobowi€-

zania nie zwalnia dłu � nika z obowi€z-

ku jej zapłaty w razie wykazania, � e

wierzyciel nie poniósł szkody.

;•danie za„ odszkodowania prze-

nosz•cego wysoko„# zastrze€onej kary

nie jest dopuszczalne, chyba €e strony

inaczej postanowiły.

W kontraktach budowlanych stro-

ny ustalaj• zazwyczaj kary umowne na

wypadek zwłoki w terminowym wy-

konaniu i oddaniu inwestorowi budo-

wanego obiektu oraz zwłoki w termi-

nowym usuwaniu usterek w ramach

r‚kojmi. Wysoko„# kary umownej

ustalana jest najcz‚„ciej w formie płat-

nych za ka€dy dzieƒ zwłoki odsetek od

umówionej ceny kontraktu.

Wskaza# jednak nale€y, €e kara

umowna mo€e by# obni€ana w sytua-

cji, gdy zobowi•zanie zostało w znacz-

nym stopniu wykonane lub te€ gdy

kara umowna jest zbyt wygórowana.

Przyj•# bowiem nale€y, €e kara umow-

na nie powinna odbiega# kwotowo

w znaczny sposób od wysoko„ci po-

niesionej szkody. Zgodnie z art. 484

k.c., w razie niewykonania lub nienale-

� ytego wykonania zobowi€zania kara

umowna nale � y si… wierzycielowi w za-

strze � onej na ten wypadek wysoko†ci

bez wzgl…du na wysoko†„ poniesionej

szkody. (...) Je � eli zobowi€zanie zosta-

ło w znacznej cz…†ci wykonane, dłu � nik

mo � e � €da„ zmniejszenia kary umow-

nej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara

umowna jest ra � €co wygórowana.

Stanowisko to potwierdza wyrok

S•du Najwy€szego z 17 marca 1988 r.

(sygn. akt IV CR 58/88), zgodnie z któ-

rym kara umowna – jako ra � €co wygó-

rowana – powinna ulec zmniejszeniu

w stopniu dostosowanym do tej dys-

proporcji. W przeciwnym razie kara

umowna – trac€c charakter suroga-

tu odszkodowania (art. 483 § 1 k.c.)

– prowadziłaby do nieuzasadnionego

wzbogacania wierzyciela.

Przerwanie realizacji robót

budowlanych

W celu zabezpieczenia interesów stron

umowy o roboty budowlane b•d<

zmniejszenia strat wykonawcy na wy-

padek niewypłacalno„ci inwestora stro-

ny cz‚sto przewiduj• w umowach mo€-

liwo„# przerwania robót. Najcz‚„ciej

spotykanymi umownymi przyczynami

przerwania robót jest zaleganie przez

inwestora z płatno„ci• faktur wysta-

wionych przez wykonawc‚.

Dodatkowo mo€liwo„# przerwa-

nia robót zastrzegana jest na wypadek

zaistnienia siły wy€szej, np. w postaci

kl‚sk €ywiołowych lub niekorzystnych

warunków atmosferycznych uniemo€-

liwiaj•cych realizacj‚ budowy.

Przewiduj•c w umowie mo€liwo„#

przerwania robót, strony powinny

okre„li# sposób rozliczenia kosztów

utrzymania i zabezpieczenia placu bu-

dowy na okres przerwy. Cz‚sto spoty-

kanym rozwi•zaniem jest tak€e umow-

ne prawo odst•pienia od umowy, je€eli

przerwa w realizacji budowy trwa po-

wy€ej ustalonego w umowie okresu,

np. przerwa dłu€sza ni€ 30 dni.

Niezale€nie od zapisów umownych,

przepisy art. 490 § 1 k.c. stanowi•, €e

je � eli jedna ze stron obowi€zana jest

spełni„ †wiadczenie wzajemne wcze†-

niej, a spełnienie †wiadczenia przez

drug€ stron… jest w€tpliwe ze wzgl…du

na jej stan maj€tkowy, strona zobowi€-

zana do wcze†niejszego †wiadczenia

mo � e powstrzyma„ si… z jego spełnie-

niem, dopóki druga strona nie zaofia-

ruje †wiadczenia wzajemnego lub nie

da zabezpieczenia. Zapisy cytowanego

przepisu upowa€niaj• wykonawc‚ do

przerwania robót, je€eli sytuacja finan-

sowa inwestora wskazuje, €e wykona-

In ynier budownictwa

nie przez niego zobowi•zaƒ jest w•tpli-

we, np. zło€ony został w s•dzie wnio-

sek o ogłoszenie upadło„ci inwestora.

stora, a tego współdziałania brak, wy-

konawca mo€e wyznaczy# inwestoro-

wi odpowiedni termin z zagro€eniem,

i€ po bezskutecznym upływie wyzna-

czonego terminu b‚dzie uprawniony

do odst•pienia od umowy.

Dopóki za„ roboty budowlane nie

zostały ukoƒczone, inwestor mo€e

w ka€dej chwili od umowy odst•-

pi#, płac•c umówione wynagrodze-

nie. Jednak€e w wypadku takim inwe-

stor mo€e odliczy# to, co wykonaw-

ca oszcz‚dził z powodu niewykonania

umowy.

Odst•pienie od umowy ma istotny

wpływ na mo€liwo„# dochodzenia kar

umownych.

Zgodnie z postanowieniami art. 483

§ 1 k.c., mo � na zastrzec w umowie, � e

naprawienie szkody wynikłej z niewy-

konania lub nienale � ytego wykonania

zobowi€zania niepieni… � nego nast€pi

przez zapłat… okre†lonej sumy (kara

umowna).

Jednak€e, zgodnie z postanowienia-

mi art. 395 § 2 k.c., w razie wykona-

nia prawa odst€pienia umowa uwa-

� ana jest za niezawart€. To, co strony

ju � †wiadczyły, ulega zwrotowi w sta-

nie niezmienionym, chyba � e zmiana

była konieczna w granicach zwykłego

zarz€du. Za †wiadczone usługi oraz za

korzystanie z rzeczy nale � y si… drugiej

stronie odpowiednie wynagrodzenie.

Ponadto, w my„l przepisów art. 494

k.c., dotycz•cego skutków odst•pienia

od umowy wzajemnej, strona, która

odst…puje od umowy wzajemnej, obo-

wi€zana jest zwróci„ drugiej stronie

wszystko, co otrzymała od niej na mocy

umowy; mo � e � €da„ nie tylko zwrotu

tego, co †wiadczyła, lecz równie � na-

prawienia szkody wynikłej z niewyko-

nania zobowi€zania.

Bezsprzeczne jest, €e dla dochodze-

nia kary umownej musi istnie#, zgod-

nie z postanowieniami art. 483 § 1

k.c., causa w postaci skutecznie wi•-

€•cej strony umowy. Powstanie za„

okoliczno„ci powoduj•cych, €e umo-

wa uwa€ana jest za niezawart•, odno-

si si‚ tak€e do zapisów dotycz•cych kar

umownych i skutkuje niemo€no„ci•

dochodzenia kar, gdy€ causa w takim

przypadku nie istnieje z moc• ex tunc.

Obowi•zuj•ce przepisy nie przewi-

duj• natomiast konieczno„ci zapłaty

kar umownych w razie odst•pienia od

umowy.

Tez‚ powy€sz• potwierdza wyrok

S•du Apelacyjnego w Poznaniu z 27

lutego 2001 r. (sygn. akt I Aca 981/00),

wydany w sprawie dotycz•cej umowy

o dzieło (maj•cy jednak tak€e zastoso-

wanie do robót budowlanych), stwier-

dzaj•cy, i€ przepisy umowy o dzieło nie

przewiduj€ wypowiedzenia tej umo-

wy, natomiast reguluj€ mo � liwo†„ od-

st€pienia od umowy, czyli zło � enia

o†wiadczenia woli, na skutek którego

stosunek prawny wygasa od momen-

tu zawarcia umowy (ex tunc). Wskutek

odst€pienia wygasa nie tylko zobowi€-

zanie główne, ale i akcesoryjne: zobo-

wi€zanie zapłaty kary umownej.

Ponadto w przypadku odst•pienia

od umowy wykonawca nie jest zobo-

wi•zany tak€e do usuwania zgłasza-

nych przez inwestora usterek na pod-

stawie r‚kojmi i gwarancji.

SŁAWOMIR %URAWSKI

radca prawny

Odst#pienie od umowy

W my„l postanowieƒ art. 656 § 1 k.c.,

do uprawnienia inwestora do odst•-

pienia od umowy przed ukoƒczeniem

obiektu stosuje si‚ odpowiednio prze-

pisy o umowie o dzieło. Uprawnienie

do odst•pienia od umowy przez wy-

konawc‚ lub przez inwestora mo€e

by# ograniczone lub wył•czone przez

przepisy szczególne, a tak€e modyfi-

kowane w zapisach umowy o roboty

budowlane.

Zgodnie z odpowiednio stosowa-

nymi postanowieniami art. 635 k.c.,

je€eli przyjmuj•cy zamówienie (wy-

konawca) opó<nia si‚ z rozpocz‚ciem

lub wykoƒczeniem robót tak dalece,

€e nie jest prawdopodobne, €eby zdo-

łał je ukoƒczy# w czasie umówionym,

zamawiaj•cy (inwestor) mo€e bez wy-

znaczenia terminu dodatkowego od

umowy odst•pi# jeszcze przed upły-

wem terminu do wykonania robót bu-

dowlanych.

Je€eli za„ wykonawca wykonuje ro-

boty w sposób wadliwy albo sprzeczny

z umow•, inwestor mo€e wezwa# go do

zmiany sposobu wykonania i wyzna-

czy# mu w tym celu odpowiedni ter-

min. Po bezskutecznym upływie wy-

znaczonego terminu inwestor mo€e od

umowy odst•pi# albo powierzy# po-

prawienie lub dalsze wykonanie robót

innej osobie na koszt i niebezpieczeƒ-

stwo przyjmuj•cego zamówienie.

Ponadto je€eli do wykonania robót

potrzebne jest współdziałanie inwe-

NOWO €

ATLAS TANGRES

ATLAS TANGRES jest specjalistyczn• zapraw• klej•c• przeznaczon• do przyklejania płytek podłogowych du'ego formatu oraz płytek o silnie profilowanej

powierzchni spodu. Zaprawa nie wywołuje efektu przebarwienia nasi•kliwych płytek kamiennych czy ceramicznych. Mo'e by5 stosowana na betonie,

jastrychach cementowych lub anhydrytowych oraz na podło'ach wykonanych w systemie ogrzewania podłogowego. Zaprawa doskonale sprawdza

si6 przy wykonywaniu podłogowych okładzin na balkonach, tarasach, w reprezentacyjnych salach itp. Mo'liwo&5 regulowania konsystencji roboczej

zaprawy (od upłynnionej do plastycznej) oraz szeroki zakres grubo&ci warstwy klej•cej (4 ÷ 20 mm) powoduj•, 'e ATLAS TANGRES ułatwia poziomowanie

wykonywanej okładziny, a tak'e pozwala na układanie jej z niewielkim spadkiem. Zaprawa umo'liwia przyklejanie płytek i jednoczesne korygowanie

nierówno&ci podło'a (w zakresie dopuszczalnej grubo&ci warstwy zaprawy) bez konieczno&ci wykonywania warstwy wyrównawczej. Mo'na jej u'ywa5

wewn•trz i na zewn•trz budynku.

ATLAS TANGRES oferowany jest w opakowaniach 25 kg, w cenie 46,50 zł netto.

In ynier budownictwa

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: