Teodoret z Cyru _ Listy.pdf

TEODORET Z CYRU

LISTY

Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl

Mail: historian@z.pl

MMIII ®

I. Do Bazylego, biskupa Izaurii. 1

Wysyłam wiele listów do Twojej Pobożności, lecz mało

ich od niej otrzymuję. Nie wiem, czemu mam to przypisać,

gdyż waham się posądzić ją o lenistwo. Co do mnie, to sta-

ram się przekazywać list przy każdej sposobności, gdy ktoś

stąd udaje się do was, 2 ponieważ uważam, że takie milcze-

nie przynosi szkodę i odczuwam gorącą chęć gromadzenia

bogactwa, na które składają się owoce miłości. O moich

uczuciach świadczy choćby to pismo, bo mimo że nie otrzy-

małem od Twojej Świątobliwości żadnego listu, jednak ko-

rzystając z pośrednictwa najmilszego Bogu biskupa Pawła, 3

piszę i ściskam najdroższą mi głowę oraz proszę o odwza-

jemnienie się w taki sam sposób listem i czymś więcej w

modlitwach. Pochlebiam bowiem sobie, że dostąpię wielkich

łask, jeżeli znajdzie się dla mnie miejsce w waszych prośbach

do Boga.

II. Do Euzebiusza, biskupa Ancyry 1

Prawdziwa tedy była obietnica Boga i Zbawiciela naszego,

który dał nam zapewnienie, że nauka o prawdziwym Bogu

1 List powstał prawdopodobnie po 435 r. Izauria była w starożyt

ności niewielką krainą, leżącą na północnych stokach gór Taurus.

Bazyli, metropolita j e j stolicy, Seleucji, występował na synodzie

w Konstantynopolu (448) przeciwko monofizytom, lecz na synodzie

„zbójeckim" w Efezie (449) potępił swego przyjaciela Teodoreta.

Jednakże na Soborze Chalcedońskim (451) podpisał list papieża

św. Leona Wielkiego potępiający monofizytów Eutychesa i Dio-

skura, patriarchę Aleksandrii. W liście do cesarza Leona I opowie-

dział się za postanowieniami tego soboru i depozycją Tymoteusza

(Ailurosa), patriarchy Aleksandrii. Był autorem homilii oraz trakta-

tu „O życiu i cudach św. Tekli". Na Wschodzie cieszył się pew-

nym autorytetem dzięki swej znajomości Pisma Świętego.

2 W czasach starożytnych musiano często korzystać z różnych

okazji, aby przekazać list do adresata.

3 Nie możemy go zidentyfikować, ponieważ w czasach Teodore-

ta było wielu biskupów o tym imieniu.

1 List powstał prawdopodobnie po 444 r. Euzebiusz od 444 r. me-

ogarnie całą ziemię zamieszkaną. 2 Obwieszczają to same fak-

ty dając świadectwo temu słowu. Nie tylko bowiem mie-

szkają wśród narodów, w miastach, miasteczkach i wioskach

synowie wiary i ci, co dostąpili godności kapłańskiej, lecz

nawet same oddziały wojskowe, stacjonujące w miastach

i miasteczkach mają wyświęconych pasterzy. Do nich należy

także najpobożniejszy diakon Agapit, 3 który szczyci się tym,

że jego miastem jest metropolia 4 naszej prowincji i otrzy-

mał misję urządzenia życia żołnierzy według zasad Bożych.

W tym celu także obecnie udał się do Tracji, gdzie, jak się

okazuje, przebywa znaczna ich liczba. Bojaźnią napełniło go

bowiem owo ostrzeżenie Pana, który głosi: ,,O pasterze, pa-

sterze [owcy] skaleczonej nie opatrywaliście, tej która upad-

ła, nie podnieśliście, zabłąkanej nie sprowadziliście z powro-

tem". 5 Toteż on, bojąc się, by go nie spotkał taki zarzut, opu-

ścił ten kraj, oddając przy tym i mnie przysługę w sprawie,

która szczególnie leży mi na sercu: napisanie bowiem do

Twojej Świętości jest dla mnie czymś bardzo drogim. A tym,

co wzbudza i podsyca moje uczucia miłości, są powszech-

nie głoszone pochwały Twojej Świątobliwości. Przeto modlę

się, aby one każdego dnia się pomnażały ku chwale Chrystu-

sa Pana i pożytkowi tak bardzo przez Niego umiłowanych na-

rodów. Dla mnie jako człowieka grzesznego największym

dobrem jest osiągnięcie zmiłowania Bożego, którego łatwiej

dostąpię, jeśli ty, panie, zechcesz modlić się w mojej in-

tencji.

tropolita Galacji jako następca Teodota pozostawał w dobrych sto-

sunkach z biskupem Cyru, który wymieniał z nim listy (II, 82,

109). Podobnie jak metropolita Seleucji, Bazyli, potępił na synodzie

w Konstantynopolu (448) Eutychesa, lecz na soborze w 449 r. po-

rzucił Teodoreta i złożył podpis pod decyzją o jego depozycji.

W Chalcedonie (451) jednak podpisał definicję wiary (ACO II, II,

s. 142, nr 11). Ancyra (dziś Ankara), była stolicą Frygii, później

Galacji i miejscem, w którym odbywały się liczne synody.

2 Mt 24, 14.

3 Jest to prawdopodobnie ta sama osoba, co kapłan o tym imie-

niu (który tymczasem został diakonem), mający dostarczyć list

XLVII trybunowi Eurycjanowi.

4 Hierapolis, metropolia w Syrii.

5 Swobodny cytat z Ez 34, 5. Cytaty z Pisma Świętego przyta-

czane są według przekładu: Pismo Święte Starego i Nowego Testa-

mentu, wyd. III; poprawione, Warszawa 1980 (Biblia Tysiąclecia).

Natomiast gdy teksty przytaczane przez Teodoreta różnią się od

wspomnianego przekładu, w tłumaczeniu zachowane są ich odręb-

ności w listach biskupa Cyru, przy czym wykorzystano, o ile to

było możliwe, inne polskie przekłady Pisma Świętego.

III. Do Teodota, komesa 1

Nieustannie staram się dowiadywać od ludzi przybywają-

cych z tamtych stron o zdrowie Twojej Dostojności na du-

szy i na ciele, o co tak bardzo, a bardzo się niepokoję. Wszak

ciało nasze jest śmiertelne i kruche i nie ma w sobie niczego

trwałego: kwiat młodości bowiem przemija i więdnie, lata

życia przynoszą liczne zmiany bądź wskutek upływu cza-

su, bądź przebytych cierpień. Tak samo wyczerpują się i si-

ły, a po zdrowiu następuje choroba. Wszelako dobra duszy

pozostają nienaruszone. Jej piękność nie ulega starzeniu się,

a bogactwo nie staje się łupem ani oszustów, ani złoczyń-

ców, lecz omija wszelkie zasadzki i trwa po wieczne czasy. 2

Dlatego też przejęty troską przede wszystkim o tę duszę

cieszę się wiadomością, że Twoja Dostojność z troską myśli

o życiu przyszłym i owych tak utęsknionych obietnicach,

których nam udzielił nasz Pan, kiedy przyrzekł dać miłu-

jącym Go to, czego ,,ani oko nie widziało, ani ucho nie

słyszało, ani w serce człowieka nie wstąpiło", 3 pragnąc nas

w ten sposób pouczyć, że dobra, których oczekujemy, są

wyższe od tych, które oglądamy. Toteż ci, którzy jako lu-

dzie świątobliwi karmieni są owymi nadziejami, pogardzają

teraźniejszością i ze względu na inne życie porzucają prze-

ważną część swoich dóbr, aby w chwili odejścia mieć za-

opatrzenie na drogę. A ponieważ obawiają się owego stra-

szliwego sądu, niejako wynajmują sobie ubogich jako obroń-

ców, aby przez nich wzbudzić litość u sprawiedliwego Sę-

dziego i przez miłosierdzie okazane bliźniemu dostąpić do-

brodziejstwa Jego łaskawości. Ci bowiem, którzy opu-

szczają ten świat, mogą zabrać z sobą na drogę tylko te do-

bra, których jeszcze za życia wyzbywają się na rzecz ubo-

gich. Co do pozostałych dóbr, to inni stają się ich panami

i nie mogą one w niczym dopomóc odchodzącym. Jeżeli Two-

ja Dostojność dobrze uświadomi sobie tę prawdę, będzie na-

1 Nie znamy daty powstania listu ani adresata, ani pełnionej

przez niego funkcji. Komesi (comites) od czasów Konstantyna byli

wyższymi urzędnikami w służbie cywilnej i wojskowej. Dzielili się

na trzy stopnie (primi, secundi, tertii ordinis) o różnym zakresie

władzy. Należeli, zwłaszcza ci, którzy mieli najwyższą rangę, do

najbardziej wpływowych osobistości w państwie. Niekiedy tytuł

„comes" nie wiązał się z żadną funkcją (nadawano go np. osobom

zasłużonym).

2 Myśl ta stanowi locus communis w literaturze chrześcijańskiej.

3 1 Kor 2, 9.

leżycie gospodarzyć danym od Boga bogactwem, gdyż, jak

mówi Pismo Święte, „okupem bowiem człowieka jego wła-

sne bogactwo". 4

IV. Do Agatona, archimondryfy 1

Ludzie, którzy umieją korzystać z rzeczy, potrafią ze wszy-

stkiego odnieść pożytek niczym pszczoła, która nawet z gorz-

kich roślin pobiera słodziutki nektar dostarczając ludziom na-

der smakowitego miodu. Biorąc z niej wzór Twoja Pobożność

osiąga pożytek — jak utrzymuje — także z naszej osoby.

My wszakże nie wiemy, jaki może być pożytek z naszych

pism, ale chwalimy Twoją Pobożność za to, że wsządzie szu-

ka okazji do wzbogacenia się, 2 i życzymy wam, abyście w

tym wytrwali do końca swoich dni i osiągnęli nagrodę zwy-

cięstwa.

V. Do Florencjusza, prefekta 1

W innych okolicznościach w ogóle nie śmiałbym zwrócić

się listownie do Waszej Wysokości świadom swojej małości

i znając wielkość waszej władzy. Skoro jednak przyozdobieni

wiarą i oświeceni w sprawach Bożych raczyliście tak zni-

żyć się i uznaliście człowieka marnego i zgoła nie znanego 2

za godnego waszego listu, więc i ja odważyłem się — mó-

wiąc słowami proroka — „jako jagnię przebywać z lwem". 3

Przedziwnym sprawcą zaś tych niezwyczajnych zdarzeń jest

4 Prz 13, 8.

1 Nie znamy ani adresata, ani daty powstania listu.

2 Grecki wyraz „emporia", zwykle używany w sensie handlowym,

tu ma znaczenie duchowe.

1 Florencjusz, który jest także adresatem listu 89, był od 422 r.

prefektem miasta (praefectus urbi), w 428 r. został prefektem pre-

toriiim (praefectus praetorio), a w 450 r. funkcją tę pełnił po raz

siódmy. O urzędzie prefekta zob. Wstęp, s. 12.

2 Mimo uniżonego tonu listu można sądzić, że Teodoret był już

znaną osobistością (od 423 r. był już biskupem Cyru), skoro urzęd-

nik tak wysokiej rangi zwraca się do niego z prośbą.

3 Por. Iz 11, 6.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: