Czym jest autyzm?
Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które najczęściej ujawnia się w ciągu pierwszych trzech lat życia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje pracy mózgu. Autyzm i jego pochodne częściej u chłopców niż dziewczynek. Dochody, stopa życiowa, czy wykształcenie rodziny nie mają żadnego wpływu na występowanie autyzmu.
Autyzm ma wpływ na rozwój mózgu w sferach rozumowania, kontaktów socjalnych i porozumiewania się.
Dzieci i dorośli z autyzmem najczęściej mają kłopoty z komunikacją w grupie i wspólnych czynnościach. Zaburzenia utrudniają im porozumienie z innymi i stosunek do świata zewnętrznego. Chorzy mogą wykonywać te same ruchy ciała (np. machanie ręką, kołysanie się), nietypowe reakcje wobec ludzi lub przywiązanie do przedmiotów, czy sprzeciwianie się jakimkolwiek zmianom w rutynie. W niektórych przypadkach może występować agresja i/lub samookaleczanie się.
Jak zachowują się osoby z autyzmem?
Dzieci autystyczne rozwijają się w zasadzie normalnie aż do 24-30 miesiąca. Autyzm może się objawiać w następujących sferach:
· mowa rozwija się słabo lub wcale, używanie słów bez znaczenia, porozumiewanie się gestami zamiast słów, słaba możliwość skupienia uwagi,
· dziecko woli spędzać czas samo niż z innym, nie interesuje się zawieraniem przyjaźni, słaby kontakt wzrokowy, mało się uśmiecha,
· nadwrażliwość na dotyk lub brak reakcji na ból, wzrok, słuch, dotyk, ból, węch, smak mogą być mniej lub bardziej upośledzone,
· brak spontaniczności lub pomysłowości w zabawach, nie proponuje czynności, nie wymyśla zabaw,
· nadpobudliwość lub otępienie, częste wybuchy złego humoru bez powodu, uparte przywiązanie do jednego przedmiotu lub osoby, może okazywać agresję lub autoagresję.
Czy istnieje lekarstwo na autyzm?
W medycznym sensie nie ma leku na wyleczenie zmian w mózgu, które są czynnikiem autyzmu. Aczkolwiek ciągle znajdujemy lepsze sposoby rozumienia choroby i pomocy chorym w przystosowaniu się. Niektóre symptomy mogą z czasem zelżeć, inne mogą zniknąć. Przy właściwej opiece wiele zachowań autystycznych może być zmienionych na lepsze, nawet do momentu, gdzie mogą one ustąpić.
Niestety, większość dzieci i dorosłych będzie okazywała pewne stopnie autyzmu przez całe życie. Możliwe są różne rodzaje terapii w zakresie mowy, zachowania, wzroku, słuchu, terapie muzyczne, a także leki i zalecenia dietetyczne. Terapie powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb chorego.
Co to jest Zespół Aspergera
Zespół Aspergera to zaburzenie rozwojowe, znajdujące się w spektrum autyzmu. Czasami nazywa się go wysoko funkcjonującym autyzmem, tzn. że dziecko zachowuje się bardzo podobnie do autystycznego, tyle że potrafi się komunikować dość swobodnie, a inne sfery, które są zaburzone, nie dezorganizują jego życia i funkcjonowania tak bardzo, jak ma to miejsce w autyzmie. Często jednak twierdzi się, że są to dwie różne jednostki.
Zespół Aspergera łączy objawy w kilku podstawowych sferach:
1. Kontaktów społecznych
2. Komunikacji
3. Zachowań i zainteresowań
4. Wyobraźni (np. wyobrażania sobie, co myślą inni)
5. Nadwrażliwości sensorycznej na różnego rodzaju bodźce (np. na jasne światło, hałas, fakturę przedmiotów, smaki, dotyk, zapachy).
Nieprawidłowości te dotyczą wszystkich obszarów życia, choć ich nasilenie może być różne.
Aktualnie zaburzenie to nie jest farmakologicznie uleczalne, jest chorobą trwającą całe życie, z nie do końca wyjaśnioną etiologią.
Charakterystyka dziecka z Zespołem Aspergera
Uczniowie dotknięci Zespołem Aspergera są osobami w normie intelektualnej, o normalnym rozwoju poznawczym i prawidłowym rozwoju mowy.
Rozwój poznawczy ucznia dotkniętego tym zaburzeniem, który trafi do grupy przedszkolnej lub szkolnej, nie będzie odbiegał od normy.
Może się nawet okazać, że w obszarach, którymi się szczególnie interesuje wyprzedza znacząco swoich rówieśników – ale zainteresowania nie służą uczniowi z ZA w nawiązywaniu lepszego kontaktu z rówieśnikami, lecz stanowią fascynację „samą w sobie”.
Nietypowe zainteresowanie dziecka określonym tematem jest jednym z objawów ZA. Najczęściej dotyczy środków transportu, komputerów, dinozaurów, map, astronomii, przyrody, zwierząt, matematyki, historii. Może to prowadzić do ograniczenia aktywności dziecka w innych dziedzinach życia
Jednym z pierwszych symptomów najbardziej widocznych i budzących niepokój wśród rodziców i nauczycieli jest opóźniający się u dziecka rozwój mowy czynnej. Mowa rozwija się prawidłowo, lecz nieharmonijnie. Wynika to m. in. z:
¨ braku rozumienia różnych znaczeń słów – w tym też znaczeń przenośnych
¨ nieumiejętności odnoszenia wypowiedzi do kontekstu społecznego – np. brak wyczucia dystansu do rozmówcy. Staje zbyt blisko lub zbyt daleko, stosuje nieadekwatne zwroty. Cechuje go zbytnia bezpośredniość – mówi rzeczy prawdziwe, ale przykre.
Wypowiedzi dziecka z ZA mają niejednokrotnie specyficzną melodykę – nieadekwatny rytm, modulację, akcentowanie, intonację – np. dziecko krzyczy do kolegi stojącego obok. Dziecko posługuje się językiem literackim, kwiecistym, nawet w momentach zwykłej rozmowy z kolegą na przerwie w szkole. Może pojawiać się echolalia. Nierzadko używa neologizmów. Może posługiwać się językiem mówionym, w celu przemawiania, pewnego rodzaju słowotoku. Nie zwraca uwagi, czy ktoś go w danym momencie słucha – mówi to, co musi powiedzieć bez względu na kontekst społeczny. To może powodować dystans ze strony rówieśników.
Nadmiernie konkretne rozumienie języka – gdy kolega zapyta „czy masz zegarek?” w podtekście myśląc „powiedz, która godzina”, dziecko odpowie „tak, mam” zajmując się nadal swoimi czynnościami, nie zdając sobie sprawy, że kolega czeka na podanie godziny. Do dziecka z tym zaburzeniem należy mówić dokładnie precyzując, o co chodzi. Pytanie powinno brzmieć: „powiedz proszę, która jest godzina”.
Zaburzenia kompetencji dialogowych – dziecko nie rozumie sygnałów płynących z mowy pozajęzykowej. Nie odczytuje mimiki twarzy, gestów ciała rozmówcy. Może bez końca opowiadać o swoich potrzebach, zainteresowaniach nawet, gdy rozmówca chce zmienić temat. Dziecko z ZA nie lubi też słuchać innych.
Podczas rozmowy, nawet gdy słucha, może siedzieć tyłem do rozmówcy lub wykonywać inne czynności. Ale może być odwrotnie, - może być osobą małomówną, zamkniętą w sobie. Nie można liczyć na wsparcie czy radę osoby z ZA, gdyż sprawy emocjonalne, związane z empatią nie są dla niej zrozumiałe.
Występują też sztywne wzorce zachowań – każde działanie, plan dnia musi być z nim wcześniej ustalony, omówiony, gdyż tylko wówczas będzie czuć się komfortowo. Musi wiedzieć dokładnie gdzie teraz idzie, na jak długo, po co i co się z nim będzie działo.
Dziecko z ZA ma też skłonności do zmuszania siebie i otoczenia do stosowania sztywnych reguł.
Dotyczą one tego, co będzie robione, w jaki sposób i w jakiej kolejności. Może to być trudne dla nauczyciela i klasy.
W miarę dorastania trochę łatwiej namówić jest dziecko na jakieś zmiany.
W kontaktach społecznych same nie potrafią rozpoznać, co wypada, a co nie. Muszą się stopniowo uczyć zasad zachowania społecznego, a zasady te trzeba im pokazywać i tłumaczyć wielokrotnie, w różnych sytuacjach, gdyż dzieci te mają mała umiejętność uogólniania ich na sytuacje podobne.
Brak elastyczności uzewnętrznia się też kłopotami w myśleniu twórczym i konkretnym.
Dziecko wymaga wykonywania niektórych rzeczy w ten sam sposób, bez zmian.
Dziecko z ZA nie przywiązuje wagi do wyglądu zewnętrznego.
Dlatego bywa, że ubiera się nieelegancko, nawet niechlujnie. To związane jest z zaburzeniami integracji sensorycznej, ponieważ tylko znoszone ubrania są dla niego komfortowe i wygodne.
Zaburzenia integracji sensorycznej przejawia niemal 100 % dzieci z ZA.
Na ZA cierpią przeważnie chłopcy, dziewczynek dotkniętych tym zaburzeniem jest stosunkowo mało.
O pozycji dziecka z ZA w grupie rówieśniczej decydować może też taki czynnik, jak zmniejszona sprawność fizyczna. Przejawia się ona w niepewności i niezdarności ruchowej.
Dlatego dzieci traktowane są najczęściej jako ekscentrycy, odludki i mogą być zagrożone odrzuceniem przez rówieśników.
Mając to wszystko na uwadze, warto, aby nauczyciele i specjaliści przygotowywali innych uczniów w klasie do przyjęcia takiego kolegi, a nie tylko indywidualizowali pracę z dzieckiem.
Jak planować pracę z dzieckiem z Zespołem Aspergera
IPET powinien mieć określone cele:
¨ ogólne - zarys wizji długoterminowej pracy z dzieckiem
¨ szczegółowe (operacyjne) – konkretna mierzalna wskazówka do czego dążymy, zawierająca termin realizacji oraz wskazująca co nam pokaże, że cel został osiągnięty.
Dodatkowo ważne jest, aby oba rodzaje celów uwzględniały aspekt edukacyjny i aspekt terapeutyczny.
Im bardziej precyzyjnie zostaną określone cele szczegółowe, tym łatwiej nauczycielowi będzie określić zadania, które z nich wynikają. Łatwiej też będzie monitorować pracę i dokonać oceny efektywności podejmowanych działań.
Ważnym punktem , który zawiera IPET, jest zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych.
Należy pamiętać, że jego zadaniem nie jest realizacja podręcznika, lecz podstawy programowej.
Indywidualny Plan Edukacyjno – Terapeutyczny
IPET
(Metryczka wg rozporządzenia:)
Imię i nazwisko ucznia:
Klasa:
Podstawa opracowania planu – nr i data wydania orzeczenia;
Informacje wynikające z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego:
Diagnoza:
Uczeń z Zespołem Aspergera. Poziom rozwoju intelektualnego w granicach normy dla wieku. Ujawniono zaburzenia spostrzegania wzrokowego, pamięci wzrokowej, nadwrażliwość dotykową, sztywność zachowania, manieryzmy ruchowe, nadwrażliwość emocjonalną oraz trudności w odczytywaniu przekazów pozawerbalnych
Zalecenia:
¨ kształcenie w szkole ogólnodostępnej lub oddziale integracyjnym
¨ indywidualizowanie form i metod pracy
¨ dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości rozwojowych ucznia
¨ zajęcia korekcyjno – kompensacyjne i socjoterapeutyczne.
Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia
informacje z orzeczenia oraz wynikające z obserwacji czynionych przez nauczycieli bądź uzyskiwane w rozmowach z rodzicami dziecka.
Mocne strony:
¨ sprawność intelektualna w normie
¨ podejmuje próbę nawiązania kontaktu z rówieśnikami i nauczycielami
¨ dobrze pracuje w krótkich okresach
¨ ma bardzo dobrą pamięć
¨ przejawia uzdolnienia lingwistyczne – znajomość języka niemieckiego wykracza poza materiał programowy
¨ pasjonuje się komiksami.
Słabe strony:
¨ zaburzenia spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej
¨ nadwrażliwość dotykowa
¨ łatwo się dekoncentruje
¨ sztywność zachowania
¨ nie lubi matematyki, chemii
¨ nie lubi zmian w klasie
¨ nie lubi odrabiać prac domowych
¨ nie lubi zajęć sportowych, gier zespołowych
¨ nieadekwatnie reaguje na zachowania kolegów.
Rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem :
Cele edukacyjne
¨ kształtowanie umiejętności komunikowania się z ludźmi
¨ kształtowanie umiejętności współdziałania i współżycia z ludźmi
¨ usprawnianie umiejętności wymaganych programem szkolnym, takich jak czytanie, pisanie, liczenie, mówienie, rozumienie tekstu czytanego głośno.
Cele terapeutyczne:
¨ doskonalenie analizatora wzrokowego
¨ wspomaganie rozwoju społecznego
...
sylunia_boc