Ergonomia - pielęgnirka.pdf - zachomikowane - juliano48

Ergonomia w pracy pielęgniarek, położnych (i nie tylko)

Ergonomia w pracy pielęgniarek i położnych

Schemat rozmieszczenia urządzeń kontrolnych i sterowniczych maszyny. Do tej maszyny

"doprojektowano" operatora, dla którego rozmieszczenie urządzeń byłoby wygodne.

Pojęcie ergonomii

Ergonomia zajmuje się głównie czynnikami egzogennymi, chociaż nie można wykluczyć ich synergizmu z

czynnikami endogennymi. Przykładowo, przy kwalifikowaniu pracownika do odpowiedniej pracy, lekarz

bierze pod uwagę jego aktualny stan zdrowia, a także przebyte wcześniej choroby. Ergonomia należy do

nauk stosowanych i interdyscyplinarnych, wiążących w jedną spójną całość:

Elementy składowe ergonomii

Nauki techniczno-organizacyjne

Nauki o człowieku

Technika i technologia

Fizjologia pracy

Naukowa organizacja pracy

Psychologia inżynieryjna

Analiza ekonomiczna pracy

Antropometria

Normowanie pracy

Higiena pracy

Zasadnicze znaczenie dla ergonomii mają takie nauki szczegółowe

z grupy nauk humanistycznych, jak:

1. psychologia społeczna,

2. antropologia społeczna,

3. demografia, socjologia,

4. pedagogika i prawo

zaś z grupy nauk przyrodniczych:

1. fizjologia pracy,

2. antropometria,

3. dyscypliny medyczne,

4. toksykologia,

5. ekologia,

6. biologia,

7. zoologia,

8. meteorologia (klimatologia i hydrologia).

Definicje ergonomii

Ergonomia, jako pojęcie, jest konsekwencją przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia definicji

zdrowia, z której zaczerpnęła ideę równowagi trzech dobrostanów (fizycznego, psychicznego i społecznego)

jako warunku utrzymania pełnego zdrowia. Określa się ją następująco:

"jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń,

technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do

wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka".

Nazwa tej dyscypliny naukowej wywodzi się z greckiego ergon - praca oraz nomos- prawo. Potrzebę

rozwijania tej stosunkowo młodej dyscypliny naukowej zauważono stosunkowo późno, bo dopiero w II

połowie XX wieku. Należy szczególnie podkreślić, że termin "ergonomia" został po raz pierwszy użyty przez

Polaka, prof. Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego (urodził się w 1799 roku w Gierwatach k. Mławy, zmarł

w 1882 roku w Warszawie), który w 1857 roku w nr. 19 i 30 wydawanego w Warszawie tygodnika Przyroda i

przemysł opublikował pracę pt. . Rys Ergonomii, czyli Nauki o Pracy, opartej na prawdach poczerpniętych z

Nauki Przyrody. Koncepcja ergonomii zaprezentowana przez prof.. W.B. Jastrzębowskiego, który wymieniał

cztery następujące rodzaje pracy:

. fizyczna, czyli ruchowa,

. estetyczna, czyli czuciowa,

. racjonalna, czyli umysłowa,

. moralna, czyli duchowa,

niewiele różni się od współczesnego spojrzenia na to zagadnienie.

W statucie Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego (IEA), opublikowanym w 1967 roku,

zawarto następujące określenie:

"Ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a jego zajęciem, sprzętem i

otoczeniem (materialnym) w najszerszym tego słowa znaczeniu, włączając w to pracę, wypoczynek i inne

sytuacje życiowe".

Komitet Ergonomii Polskiej Akademii Nauk w 1982 roku zaaprobował następujące sformułowanie:

,,zadaniem ergonomii jest optymalne dostosowanie wytworów materialnych człowieka i warunków ich

użytkowania do właściwości psychicznych i fizjologicznych człowieka, uwzględniając czynniki środowiska

materialnego oraz środowiska społecznego. Celem ergonomii jest zapewnienie dobrostanu człowieka

(zadowolenia, dobrego samopoczucia, satysfakcji, poczucia komfortu) w systemie człowiek-technika

zarówno w działalności zawodowej, jak i pozazawodowej''.

Rozwój ergonomii

Obecnie kraj nasz, przyjmując Dyrektywę Unii Europejskiej 89/392/EWG, zobowiązał się do wprowadzenia w

życie przepisów Unii w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wiąże się to z koniecznością stosowania w

produkcji procedur gwarantujących użytkownikowi wyrób spełniający wymogi ergonomii, a wytwórcy tego

wyrobu bezpieczne warunki pracy. Zasady te dotyczą również stanowisk pracy, w tym także tych związanych

z pracą personelu medycznego (lekarzy, stomatologów, pielęgniarek, niższego personelu

Cele ergonomii

Z definicji, ergonomia dąży do optymalnego przystosowania stanowisk, procesów i środowiska pracy do

naturalnych predyspozycji i potrzeb człowieka, głównie w zakresie jej uwarunkowań fizycznych i

psychicznych. Jednak współcześnie cele te są bardziej dalekosiężne i powinny prowadzić nie tylko do

ochrony życia i zdrowia człowieka, ale również zapewnić mu pełny i harmonijny rozwój, także w sferze

duchowej.

Podział ergonomii

Ergonomia korekcyjna zajmuje się analizą już istniejących stanowisk pracy lub narzędzi do niej

używanych. Uwzględnia ich dostosowanie do psychofizycznych możliwości pracowników. Formułuje

zalecenia mające na celu polepszenie warunków pracy i zmniejszenie występujących obciążeń oraz

poprawę wydajności i jakości pracy.

Właściwie dobrana metoda pracy pozwala na redukcję różnego rodzaju uciążliwości, np.:

1. eliminuje z procesu pracy zbędne ruchy fizjologiczne,

2. zmniejsza wydatek energetyczny,

3. zmniejsza obciążenia statyczne mięśni i hipokinezę (niedostatek ruchu),

4. zapewnia pracownikowi możliwie największą naturalność pozycji ciała i ruchów.

Ma to istotne znaczenie w praktyce pielęgniarskiej, gdzie często można zaobserwować czynności obciążone

nadmiernym wysiłkiem i wykonywane w wymuszonej pozycji ciała, np. na dyżurach nocnych przy łóżku

chorego.

Poznanie stanowiska pracy, występujących w nim zagrożeń dla zdrowia oraz stopnia ich natężenia, a

następnie korekta stwierdzonych nieprawidłowości stała się więc zadaniem pierwszoplanowym. Ten

pionierski okres powstawania i rozwoju ergonomii możemy również określić jako bilansująco - naprawczy.

Ergonomia koncepcyjna - można ją zdefiniować następująco:

"jest to zaprojektowanie układu człowiek-maszyna, który zapewniałby mu :maksimum niezawodności i

bezpieczeństwa, przy jednoczesnym zminimalizowaniu fizycznych, psychicznych i środowiskowych obciążeń

pracownika".

Ergonomia koncepcyjna to przede wszystkim ludzkie zespoły specjalistów, zajmujące się takim

projektowaniem stanowiska pracy bądź narzędzi i urządzeń stosowanych w czasie pracy, aby spełniały one

wymogi ergonomii.

Zespoły te grupują specjalistów:

1. z zakresu nauk o człowieku (fizjologia pracy, higiena pracy, antropometria i psychologia),

2. z zakresu nauk technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych (technologia, naukowa organizacja

pracy, normowanie pracy, analiza ekonomiczna pracy).

Ergonomia układów (zwana także ergonomią systemów) zajmuje się projektowaniem całościowych

rozwiązań układu, w którego skład wchodzi:

1. człowiek,

2. urządzenia (maszyny, narzędzia),

3. środowisko,

4. metody pracy,

w sposób wysoce zindywidualizowany. Pozwala to uzyskać efekt końcowy zapewniający wysoki stopień

komfortu, dużą wydajność i jakość wykonywanej przez pracownika pracy.

OBCIĄŻENIE UKŁADU RUCHU W PRACY PIELĘGNIAREK

Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z pracą,

powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w

wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Zgodnie z art. 226 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany informować pracownika o ryzyku

zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz zasadach ochrony przed zagrożeniem. Wśród

czynników szkodliwych, na których działanie są narażone pielęgniarki w swoim środowisku pracy

powszechnie wymienia się czynniki biologiczne (zakaźne), alergizujące, toksyczne (leki, środki

dezynfekujące), czynniki fizyczne (promieniowanie jonizujące, pola elektromagnetyczne), praca w porze

nocnej i praca zmianowa, a niejednokrotnie zapomina się lub pomija obciążenie pielęgniarki wysiłkiem

fizycznym. Badania prowadzone od kilku lat w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi jednoznacznie wskazują

na wysoką częstość występowania u pielęgniarek dolegliwości bólowych ze strony układu ruchu.

Główne przyczyny zmian przeciążeniowych w obrębie narządów ruchu wśród pielęgniarek i

położnych są następujące:

1. pielęgnowanie pacjentów lezących, zwłaszcza otyłych, z czym wiąże się w szczególności

przeciążanie kręgosłupa, prowadzące do zespołów bólowych kręgosłupa na tle zmian

zwyrodnieniowo-dyskopatycznych,

2. konieczność długotrwałego stania przez pielęgniarki-instrumentariuszki, co prowadzi zazwyczaj do

dolegliwości bólowych w dolnym odcinku kręgosłupa, bólów okolicy barku (kończyny podającej

narzędzia), dolegliwości w obrębie stóp (głównie pięt),

3. niestosowanie zasad ergonomii i istnienie barier architektonicznych w zakładach opieki zdrowotnej.

4. Przedstawiona sytuacja powoduje, że pielęgniarki często chorują na zespół bólowy kręgosłupa na tle

zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających i dyskopatii.

5. Najwięcej takich zachorowań jest wśród zatrudnionych na oddziałach neurologii, intensywnej terapii,

bloku operacyjnym, gdzie najczęściej konieczne jest dźwiganie pacjentów, nierzadko otyłych.

Niebezpieczeństwa związane z ręcznym podnoszeniem i przemieszczaniem pacjentów

Ręczne podnoszenie, a także przemieszczanie pacjentów (ciągnięcie, pchanie, dosięganie, obracanie)

stanowi istotne zagrożenie dla narządów ruchu, gdyż:

1. zazwyczaj ważą oni zbyt dużo i nie zawsze można przewidzieć nagłego ruchu pacjenta,

2. przyjęcie bezpiecznej pozycji do podnoszenia jest na ogół trudne lub wręcz niemożliwe.

3. Jeżeli ciężar jest zbyt duży dla jednej osoby, jego podniesienie może wymagać udziału dwóch lub

więcej osób.

4. Jednak bezpieczne rozłożenie obciążenia pomiędzy kilku ludzi jest niekiedy trudne - może zaistnieć

sytuacja, ze jedna z pielęgniarek będzie obciążona nadmiernie, co sprzyja powstaniu urazu.

5. Ponadto nieprawidłowe metody ręcznego podnoszenia i przemieszczania stwarzają ryzyko urazu

także u pacjenta.

Możliwości działań profilaktycznych

1. Wdrażanie zasad ergonomii

2. Unikanie chorób z przeciążeń fizycznych narządów ruchu wśród pielęgniarek położnych należy

realizować poprzezdostosowywanie stanowisk pracy do fizycznych możliwości człowieka.

3. Pielęgniarki przeprowadzające ocenę swoich stanowisk pracy powinny rozważyć następujące

zasady z zakresu ergonomii (ergonomiczna lista kontrolna)

ZADANIE

1. Czy sprzęt mógłby być lepiej zaprojektowany, tak aby jego używanie było łatwiejsze?

2. Czy sprzęt lub umeblowanie, dostosowane ergonomicznie do wykonywanych czynności, mogłyby

zmniejszyć konieczność wykonywania niewygodnych ruchów lub przyjmowania niewygodnej

pozycji?

3. Czy ciężar mógłby być przenoszony na krótszym dystansie, nawet jeśli oznaczałoby to zmianę w

rozkładzie miejsca pracy?

4. Czy ciężkie przedmioty mogą być przechowywane na dogodnej wysokości? Czy przy wykonywaniu

zadania można wprowadzić przerwy na odpoczynek lub okresy mniej męczące pracy?

5. Czy plan pracy może zostać zmieniony tak, aby zminimalizować przyjmowanie przez dłuższy czas

stałych pozycji i związanych z tym nadmiernych obciążeń statycznych narządu ruchu?

6. Czy plan pracy może zostać zmieniony tak, aby praca stała się mniej monotonna?

7. Czy wykonywane zadanie może zostać podzielone między większą liczbę personelu lub czy może

następować rotacja pracowników?

OBCIĄŻENIE

1. Czy część obciążenia może przejąć sprzęt mechaniczny, taki jak podnośniki, wózki itp.?

2. Czy ciężar może zostać zmniejszony poprzez stosowanie mniejszych pojemników?

3. Czy obciążenie mogą zmniejszyć uchwyty, koła lub kółka?

4. Czy zadanie może zostać zautomatyzowane lub zmechanizowane?

5. Czy ciężar przemieścić może zespół osób, a nie jeden pracownik?

OTOCZENIE

1. Czy można zamontować podjazdy tak, aby wózki i podnośniki można było łatwo przesuwać?

2. Czy wysokość powierzchni można ujednolicić tak, aby ograniczyć przenoszenie z różnych

wysokości?

PRACOWNIK

1. Czy można poprawić technikę pracy i ruchu pracownika?

2. Czy można przeszkolić pracownika w celu zmiany jego stosunku do pracy i postrzegania ryzyka?

3. Czy pracownicy mający skłonności do bólu pleców i innych dolegliwości powinni zostać odsunięci od

wykonywania danego zadania?

ZAKŁAD PRACY

1. Czy dostępne są odpowiednie pisemne procedury czynności?

2. Czy istnieje potrzeba dalszego wsparcia i nadzoru ze strony kierownictwa?

3. Czy istnieje potrzeba konsultacji z innymi działami, jak np. działem zaopatrzenia?

4. Czy konsultacje z kierownictwem, personelem technicznym lub projektantami ułatwiają zmiany?

5. Czy może być wiece] konsultacji z pracownikami odnośnie środków zmniejszających ryzyko?

6. Czy kierownictwo dokonało pisemnej analizy kosztów związanych z ryzykiem?

Dolegliwości ze strony układu ruchu odczuwane przez pielęgniarki w czasie pracy

Okolice ciała, w której odczuwane są dolegliwości

TAK w %

Głowa

33,33

Szyja, kark

24,36

Barki, ramiona

28,21

Kręgosłup - odcinek piersiowy

41,03

Łokcie

3,85

Okolica lędźwiowo - krzyżowa

61,54

Nadgarstki, ręce

14,10

Biodra, uda

10,26

26,92

Kolana

Kostki, stopy

48,72

Prowadzone na świecie, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, badania mające na celu identyfikację

czynników ryzyka w zawodzie pielęgniarki wskazują na następujące narażenia:

1. przenoszenie ręczne pacjentów

2. upadki

3. kontakt z obiektami i wyposażeniem

4. przemoc

5. ekspozycja na szkodliwe substancje

Rozwiązania przestrzeni pracy oraz procesu pracy, które nie uwzględniają ergonomii doprowadziły do

schorzeń określanych mianem WRMSD (work-related musculoskeletal disorders) lub MSD (musculosceletal

disorders) związanych z pracą uszkodzeń układu szkieletowo-mięśniowego. Zespół czynników ryzyka,

powodujących ich powstawanie określa się mianem ergonomicznych czynników ryzyka.

Obserwacje pracy pielęgniarek pozwoliły zidentyfikować potencjalne czynniki

ryzyka ergonomicznego w dwóch kategoriach:

1. aktywności fizycznej i warunków środowiskowych

2. przenoszenia ręcznego

Czynności wykonywane na stanowisku pielęgniarki i towarzyszące im potencjalne czynniki ryzyka

ergonomicznego

Aktywność fizyczna, ukształtowanie

przestrzeni pracy oraz czynniki

środowiska pracy

Potencjalny ergonomiczny

czynnik ryzyka

Ergonomia - pielęgnirka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: