Pedagogika pragmatyczna.doc

PEDAGOGIKA PRAGMATYZMU

Pragmatyzm to kierunek filozoficzny XX w. Mający swe korzenie w USA. Tam też pragmatyczne myślenie o edukacji stało się częścią codziennej praktyki szkolnej.

Był on filozoficzną reakcją na doświadczenia amerykańskich osadników, którzy podbijając nowe tereny i przesuwając się na zachód przystosowywali podbite ziemie na własne potrzeby, wtedy też zdobyli oni duże doświadczenie
w podporządkowywaniu sobie natury na własne potrzeby.

Ich ekspansywność w podejściu do natury szybko rozszerzyła się na cały świat, który odtąd ludzie pojmowali jako miejsce ciągłych nieustannych zmian i ruchu. Jednocześnie stanowisko takie podpierane było dynamicznym rozwojem nauki, przemysłu i technologii na przełomie XIX i XX w. czyli w okresie rozwoju pragmatyzmu.

Pragmatyzm wpisywał się również w ideologię progresywizmu – ruchu znaczących reform społecznych, politycznych, i edukacyjnych które miały miejsce w Stanach Zjednoczonych w okresie do końca lat 80 XIX w.

Podejście pragmatyczne opierało się na założeniu że jeśli problem można zdefiniować to można go również rozwiązać.

PRAGMATYZM JOHNA DEWEYA

John Dewey (1859-1952), amerykański filozof, psycholog i pedagog. Nazywany ojcem pragmatyzmu. 1894-1904 profesor uniwersytetu w Chicago, a później wielu innych uniwersytetów amerykańskich. Głosił zasadę: uczenia się przez działanie. Główne prace: Moje pedagogiczne credo (1897), Szkoła a społeczeństwo (1899), Jak myślimy (1910), Demokracja i wychowanie (1916), Problems of Men (1946). 

1.             FILOZOFICZNE PODSTAWY PEDAGOGIKI PRAGMATYZMU

W swych rozważaniach na temat pragmatyzmu nawiązuje do wybitnych poprzedzających go przedstawicieli pragmatyzmu takich jak:

·                Charles Pierce który uważał wiedza godna zaufania to taka, która potrafi przewidzieć skutki podejmowanych działań

·                Wiliam James chciał aby pragmatyzm pozwolił ludziom myśleć i działać zgodnie z ich potrzebami.

Filozofia powinna:

·                zrezygnować z dążenia do odkrycia prawdy

·                skoncentrować się na moralnych i edukacyjnych problemach społeczeństwa

·                służyć konkretnym potrzebom i celom społecznym

·                ukazywać całą prawdę o sobie i o stanie swojej wiedzy a nie kreować się na wszystkowiedzącą w dziedzinie interpretowania rzeczywistości

Człowiek:

·                istota ludzka – integralna część natury

·                zdolność myślenia kształtuje ewolucja

·                myślenie związane ze środowiskiem, a nie z metafizyczną siłą

·                umysł – przystosowany do ułatwiania człowiekowi adaptacji w środowisku

·                świat – cechuje się permanentną zmianą, jest pluralistyczny i nie posiada zakończonej postaci, ciągle staje się, ma niezdecydowany charakter

·                interakcja człowieka ze światem niesie przekształcanie, rekonstruowanie

·                człowiek posiada wolną wolę. Znajduje się w zamkniętym kręgu interakcji. Z jednej strony nie jest ofiarą okoliczności, potrafi wybierać, kierować, zmieniać ale z drugiej strony nie potrafi całkowicie zapanować nad światem

Rzeczywistość:

·                kontekstualna koncepcja rzeczywistości – rzeczywistością jest to, co jest za rzeczywistość uznawane w danym, szczególnym kontekście historycznym

Prawda i wiedza:

·                żadna prawda nie jest absolutna, niezmienna

·                prawda to coś posiadające użyteczność lub zastosowanie w praktyce

·                prawda – dynamiczna seria procesów, za pomocą których można osiągnąć cele życiowe (instrumentalizm)

·                należy być gotowym na poddawanie własnych założeń i przekonań stałej weryfikacji która może przynieść również rezultat negatywny

·                wiedza – proces, a nie gotowy towar do podania

·                wiedza może być gromadna, dociekana, badana, szukana

·                nigdy nie można stwierdzić że posiada się wiedzę

·                wiedza to sposób działania i zastosowania

Źródło wartości:

·                nie ma najwyższej wartości

·                teoria wartości – rozpoznawanie wartości w trakcie działania ludzkiego

·                ocenianie wartości i to co ma wartość poprzez doświadczenia

·                wszystkie wartości konstytuowane są tak samo jak wiedza i prawda, tzn. w zależności od czasu, miejsca i okoliczności

·                wartości definiują idee – idea prawdziwa sprawdza się w działaniu

·                pragmatyzm ma charakter świecki

2.             POGLĄDY NA EDUKACJĘ

Dewey krytykuje tradycyjną edukację. Swoją krytykę wyraża w pracy Education and Experience. Wymienia on trzy najważniejsze cechy które determinowały cele i metody kształcenia:

1.             przedmiot tworzony przez układ informacji wypracowanych w przeszłości

2.             kształcenie moralne polegało na kształtowaniu sposobów postępowania rozwiniętych w przeszłości

3.             ogólny wzór organizacji szkolnictwa znacznie odbiegał od innych instytucji społecznych z którymi miał styczność uczeń (np. Rodzina)

Szkoła tradycyjna cechowała się:

·                przekazywanie gotowej suchej wiedzy

·                rygorem – uczniowie ulegli i posłuszni

·                traktowaniem podręczników jako mądrości przeszłości

·                nauczycielami uważanymi za organy łączenia uczniów z materiałem

·                poglądem, że uczniowie jedynie powoli dorastają ku dojrzałości

·                edukacją oderwaną od codziennej rzeczywistości ucznia

·                założeniem, że przyszłość będzie taka sama jak przeszłość

Dewey uważa, że zdolności młodych ludzi są ogromne. Dużą wagę przywiązuje do doświadczenia uczniów już zdobytego oraz na tym aby uczniowie tego doświadczenia zdobyli jeszcze więcej. Krytyczne poglądy na szkołę tradycyjną doprowadziły Deweya do sformułowania własnej propozycji systemu edukacji, a głównymi jej założeniami było:

UCZENE SIĘ PRZEZ DOŚWIADCZENIE I DZIAŁANIE

·                nauczyciele powinni odwoływać się do życia codziennego uczniów i ich doświadczenia: „Całe życie jest edukacyjne, a cała edukacja jest życiem”

·                szkoła powinna współdziałać i z innymi doświadczeniami jednostki oraz innymi instytucjami życia człowieka

·                nauka w szkole powinna zapewniać ciągłość i jednorodność z tym, co uczeń przyswaja sobie poza szkołą: „Gram doświadczenia więcej warty niż tona wiedzy teoretycznej”

·                szkoła – miejsce wymiany doświadczeń

·                nauczyciele – przewodnicy po świecie, nośniki doświadczenia, powinni rozszerzać doświadczenie uczniów oraz opierać się na nim

·                doświadczenie dziecka powinno być refleksyjne, powinno zmuszać do zrozumienia konsekwencji tego, czego aktualnie dziecko doświadcza

·                nie można dopuścić do tego aby nauczyciel narzucał się swoim uczniom, powinien on być przyjacielem cichym ale stale obecnym: „Bezpośrednie doświadczenie jest zawsze lepsze niż pośrednie”

·                edukacja to proces doświadczania, który nie posiada swojego końca. Świat się zmienia, dlatego też rozwój ucznia nie może zostać przerwany

·                program szkolny musi akceptować zainteresowania i potrzeby ucznia, gdyż tylko wtedy możliwe jest nabywanie i odkrywanie nowej wiedzy oraz wykorzystywanie jej w praktyce

·                przedmioty – to impulsy do rozwoju zainteresowań oraz źródło problemów stawianych przed zainteresowanym uczniem.

·                człowiek stale się rozwija, jego działanie nastawione jest na poznawanie świata oraz na jego zmienianie. Dokonuje się to za pomocą rozwiązywania problemów, które człowiek napotyka.

INDYWIDUALIZM PEDAGOGICZNY

Dla paradygnatystów punktem wyjścia uczenia się jest szacunek dla indywidualnych różnic każdego człowieka. Należy skupić się na tym, co jest niepowtarzalne w jednostce oraz podtrzymywaniu zmienności ludzkiej wyrażającej się poprzez indywidualne różnice.

Dewey chce aby człowiek poprzez taki sposób uczenia się stał się:

·                świadomym współtwórcą przemian w świecie

·                swobodnym i odpowiedzialnym

·                zdolnym do inicjatywy i samodzielnego rozwijania się

·                umiejącym przystosować się do nowych warunków

Taka koncepcja wymaga aby środowisko uczenia się było czułe na różnorodne odpowiedzi i interakcje uczniów.

EDUKACJA I DEMOKRACJA

·                nie istnieją jednostki wyodrębnione od całości

·                wspólnota podejmowania środków i celów działania stanowi jądro społecznego kierowania młodymi

·                naturalny fakt współdziałania, współistniejący z orientacją na rozwój jednostki stanowi podstawę syntezy wychowania

·                demokracja jest formą wspólnoty życia, wzajemnej wymiany doświadczeń, jest totalnym sposobem życia społecznego, którego najważniejszym czynnikiem jest demokratyczna edukacja

·                demokracja i edukacja to dwa najważniejsze, pozostające w sprzężeniu zwrotnym elementy życia społecznego

·                demokracja łączy się tutaj z dążeniem do osiągnięcia równości społecznej

Według Deweya:

„Misją szkoły było zachować marzenie, że Ameryka była krajem nieograniczonych możliwości i sprawiedliwości społecznej”.