B&W CM9 test Audio maj 2011.pdf

HI-FI Zespoły głośnikowe 9000 - 10 000 zł

Największy w serii CM model to konstrukcja zarazem nowoczesna, jak i bardzo klasyczna. Triumf

zdroworozsądkowego podejścia do sprawy. Sprawy, która nieraz ulega presji designu, niesprawdzo-

nych innowacji, udoskonaleń tylko pozornych, a co najmniej wyolbrzymianych. Dziewiątki, tak jak

i pozostałe modele serii CM , to jednocześnie sól tej ziemi… zbiór najważniejszych technik B&W,

poza tymi nielicznymi, które można spotkać już tylko w modelach serii 800 Diamond .

B&W CM9

Moc specjalizacji

O czywiście i tym razem w materiałach irmo-

wych nie obyło się bez dobitnych sformułowań

o wyższości wykorzystanych tutaj technologii nad

stosowanymi gdzie indziej, jednak w swoich pod-

stawach CM9 jest zaawansowaną i rzetelną konstrukcją,

skupioną na tym, co dla jakości brzmienia najważniejsze.

Jest w tym projekcie jedna kontrowersyjna rzecz, bardzo

ważna dla ostatecznego rezultatu, ale o tym na końcu.

Obudowa nie należy do specjalnie awangardowych,

chociaż kilka lat temu, kiedy wprowadzano pierwsze

modele serii CM , styl ten był dla nas pewnym zaskocze-

niem. Dla mnie – miłym. Zamiast kontynuować kurs na

wyginanie ścianek i opływowe kształty, dyktowany zarów-

no przez panującą modę głośnikową, walory akustyczne,

jak też samą referencyjną serię 800 , B&W zdecydowało

się wprowadzić „skrzynki”– najprostsze z możliwych, bez

żadnych zaokrągleń, ścięć itp. Elegancję miała zapewniać

perfekcyjnie wykonana, minimalistyczna forma, będąca

swoistym tłem dla odważnie błyszczących pierścieni, ota-

czających głośniki. Dwa lata temu, do kilku naturalnych

fornirów, będących tutaj w użyciu, dołączyła wersja „piano

black”, wciąż najbardziej pożądana na wielu rynkach,

a tutaj dodatkowo atrakcyjna ze względu na cenę – wcale

nie wyższą niż wersji okleinowanych. U innych producen-

tów za wysoki połysk zwykle trzeba dopłacać, czasami

słono. My się jednak cieszymy, że do testu dostarczono

kolumny w naturalnej okleinie (wenge), ponieważ „piano

black” to największe utrapienie w sesjach fotograicznych.

Obraz ubarwia typowe dla B&W zróżnicowanie kolorów

membran, z panującym wciąż absolutnie, średniotono-

wym, kewlarowym „żółtkiem”.

To (niemal) klasyczna koniguracja trójdrożna, z dwo-

ma niskotonowymi, średniotonowym i wysokotonowym,

ustawionymi w takiej właśnie, konwencjonalnej kolejności

– od dołu do góry. „Niemal” – bo głośnik średniotonowy

nie jest tu mniejszy niż niskotonowe (sama jego membrana

ma średnicę nawet większą niż membrany niskotonowe);

jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę łączna powierzchnię

dwóch membran niskotonowych, to ma ona znów przewa-

gę nad średniotonową i sytuacja robi się zdrowsza. Mimo

to pozostaje ciekawa, bo w arsenale B&W jest nieco mniej-

szy, 15-cm głośnik średniotonowy, który – na oko – paso-

wałby tu lepiej. Pojawił się wraz z najnowszą konstrukcją

CM8, wraz z parą 15-cm niskotonowych, więc są między

nimi wciąż takie same proporcje jak w CM9 . Być może

podczas projektowania CM9 15-cm średniotonowy nie był

jeszcze gotowy, być może był, ale uznano, że z parą 18-cm

niskotonowych wciąż będzie lepiej grać… i wyglądać

18-cm średniotonowy. Mimo to warto odnotować istnienie

„małego nieobecnego” w tym teście – 15-cm średniotono-

wego z zawieszeniem FST, bowiem, począwszy od wpro-

wadzenia serii 800 Nautilus pod koniec lat 90. ubiegłego

wieku, irma posługiwała się tylko 18-cm średniotonowym.

Pojawiał się on w różnych wersjach, z różnymi koszami,

układami magnetycznymi, korektorami fazy, ale jego

membrana i zawieszenie były te same.

maj 2011

www.audio.com.pl

to trochę ryzykowne, gdyż tę zdejmuje się dość

często, a wówczas niebezpieczeństwo uszko-

dzenia delikatnej kopułki staje się całkiem

poważne.

I wreszcie wspomniana kontrowersyjna

cecha konstrukcji. Nie chodzi o „kontrowersję”

będącą jakimś zgniłym kompromisem albo błę-

dem w sztuce, ale o kontrowersję czystej wody,

o pewien wybór, dokonany przez producenta

na pewno świadomego jego konsekwencji,

podczas gdy większość innych konstruktorów

podobnego rozwiązania nie stosuje. B&W od

kilku lat wykorzystuje bardzo proste układy il-

trów, deklarując, że pozwala na to panowanie

nad charakterystykami samych przetworników,

przygotowanych do działania w konkretnym

układzie. Teoretycznie… i tylko do pewnego

stopnia. Jak widać w pomiarach naszego labo-

ratorium, do liniowości, jaką można by uzyskać

(na pewno z tym samym zestawem przetworni-

ków) przy zastosowaniu bardziej rozbudowa-

nego iltrowania – wciąż jest daleko. Z drugiej

strony prosta zwrotnica minimalizuje straty,

pasożytnicze rezonanse cewek, przesunięcia

fazowe, a z powodów budżetowych pozwala też

zadbać o wysoką jakość tych kilku elemen-

tów, które zawsze są niezbędne. Dzięki temu

w zwrotnicy CM9 znajdują się wyłącznie cewki

powietrzne i kondensatory polipropylenowe.

Coś za coś, tyle że na taki „układ” (dosłownie

i w przenośni), decyduje się niewielu konstruk-

torów – stąd uprawnione słowo „kontrowersja”.

Seria CM rosła i ewoluowała; obecnie skła-

da się z dwóch modeli podstawkowych – CM1

i CM5 , dwóch wolnostojących – CM8 i CM9 ,

dwóch centralnych – CM Centre i CM Centre 2

(większy), i jednego subwoofera – ASW12CM ;

co ciekawe, jeden model wycofano ( CM7 ), na

jego miejsce (cenowe) wszedł CM8 .

Przedstawiciela tej właśnie rodziny mamy

ponownie w CM9 . Mimo że jego kosz jest taki

sam jak w głośnikach niskotonowych, to mem-

brana ma wyraźnie większą średnicę, gdyż

zawieszenie jest znacznie węższe niż w gło-

śnikach niskotonowych, gdzie duża gumowa

fałda musi zabezpieczać pracę przy dużych

amplitudach. Zawieszenie średniotonowego

jest niemal szczątkowe, ma postać cienkiego

pierścienia z gąbki – to właśnie treść techniki

FST (Fixed Suspension Transducer). Piszemy

o tym nie po raz pierwszy, ale wciąż warto ten

szczegół zauważać. Najczęściej spotykanym

sposobem „wyspecjalizowania” głośnika śred-

niotonowego – jego modyikacji względem

przetwornika nisko-średniotonowego, z które-

go się zwykle wywodzi – jest skrócenie cewki,

ew. zastosowanie korektora fazy zamiast

nakładki przeciwpyłowej. Natomiast główna

część membrany pozostaje taka sama, a tym

bardziej zawieszenie, i choć już nie musi ono,

to wciąż może pracować z dużymi amplituda-

mi (które w zakresie średnich tonów i tak się

nie pojawiają).

B&W stwierdziło, że takie grube zawiesze-

nie przeszkadza w przetwarzaniu średnich

tonów, dlatego przygotowało FST. I tylko ten

głośnik ma w CM9 „prawdziwy” korektor fazy,

wyróżniający się nie tylko charakterystycznym

kształtem przypominającym pocisk – jest on

elementem nieruchomym, przytwierdzonym

(wkręconym) w rdzeń układu magnetycznego.

W ten sposób membrana może być lżejsza,

a to też plus dla głośnika średniotonowego,

natomiast „pociski” widoczne w środkach

głośników niskotonowych są już częścia-

mi membran, poruszają się wraz z nimi.

Taki układ pozwala z kolei poprawić nieco

sztywność membrany przy jej nieco wyższej

masie i jednocześnie „uszczelnić” głośnik, aby

szczeliną wokół nieruchomego korektora nie

było przepychane powietrze, i jest najczęściej

spotykany w głośnikach nisko-średniotono-

wych (również B&W). Natomiast wyspecjali-

zowane głośniki niskotonowe mają zwykle

nakładki centralne (tzw. przeciwpyłowe, „dust-

cap”, ponieważ bez nich do środka głośnika

dostawałby się kurz) o znacznie większej śred-

nicy (niż średnica cewki), które jeszcze lepiej

usztywniają membranę. Takie też spotykamy

w kolumnach B&W – zarówno trójdrożnych 684

serii 600 , jak i wszystkich trójdrożnych serii

800 . Dlaczego tutaj jest inaczej? Być może

chodziło o efekt wizualny, faktycznie inspirują-

cy, gdy mimo dzielących je różnic, głośniki ni-

skotonowe i średniotonowe zgodnie „atakują”

podobnymi do siebie „pociskami”. Być może

starano się utrzymać niską masę membrany

w celu uzyskania jak najwyższej efektywno-

ści i niskiej dobroci układu rezonansowego.

Świetnie też temu służy element z zewnątrz już

niewidoczny – potężne układy magnetyczne

głośników niskotonowych. Mają średnicę aż

12 cm – bardzo rzadko spotykaną przy 18-cm

głośnikach. Wraz z lekką membraną prowadzi

Otwór bas-releks tradycyjnie już ozdobiono

wgłębieniami (Flow Port), mającymi za zadanie

zmniejszyć szumy – co nie jest problemem teore-

tycznym, gdy, tak jak tutaj, powierzchnia otworu jest

niewielka w stosunku do łącznej powierzchni mem-

bran głośników niskotonowych, zdolnych pracować

z dużą amplitudą. Na wyposażeniu jest też zatyczka,

pozwalająca przejść na system obudowy zamkniętej

(gdyby basu pojawiło się zdecydowanie za dużo)

i pierścień tłumiący częściowo układ rezonansowy

(rozwiązanie pośrednie).

to do takiego ustawienia parametrów głośni-

ka, żeby można było uzyskać najlepszą (jaka

tylko jest możliwa) „kontrolę” basu z obudowy

typu bas-releks. Silne układy magnetyczne

nie są rewolucyjnym wynalazkiem, ale dużo

kosztują; widać, że nie żałowano na doskona-

łe przetworniki. Kosze są odlewane z alu-

minium, mają nowoczesny proil z wąskimi

żebrami i wentylacją pod dolnym resorem.

Takie „apetyczne” przetworniki moglibyśmy

spotkać w znacznie droższych kolumnach

i nie dawałoby to najmniejszego powodu do

narzekań.

W sumie najbardziej prozaiczny i na pew-

no najtańszy w produkcji, chociaż (jako jedy-

ny) odwołujący się do tradycji Nautilusa , jest

przetwornik wysokotonowy. Jego membrana

to 25-mm aluminiowa kopułka, właśnie tutaj,

patrząc na hierarchię oferty B&W, kończąca

swoją karierę; CM9 to najdroższa konstruk-

cja serii CM , a wszystkie modele serii 800

Diamond mają, jak nazwa wskazuje, kopułkę

diamentową. Pozostałe elementy wysokoto-

nowego są typowe dla współczesnych B&W

– neodymowy układ magnetyczny i wydłużona

komora wytłumiająca (to właśnie nautilusowe

dziedzictwo, a raczej jego mała część). Duży

front tweetera nie zdradza, że magnes jest

znacznie mniejszy, ale przynajmniej częścio-

wo wykorzystano możliwość zbliżenia go do

średniotonowego (co zawsze poprawia cha-

rakterystyki kierunkowe), robiąc w tym froncie

podcięcie. Kopułka nie ma żadnej własnej

osłonki, jest chroniona dopiero przez główną

maskownicę obejmującą wszystkie głośniki –

Do prostej, ale doskonale wykonanej obudowy

świetnie pasuje cienka, nieprzekombinowana ma-

skownica, mocowana nie za pomocą kołków, których

uchwyty szpeciłyby przednią ściankę, ale małych

ukrytych magnesów.

www.audio.com.pl

maj 2011

HI-FI Zespoły głośnikowe 9000 - 10 000 zł

Laboratorium B&W CM9

rys. 2. cha rak te rys ty ka mo du łu im pe dan cji.

Zgodnie z tradycją, większe niż dwu-

drożne (a więc w przypadku tej i rmy inne

niż podstawkowe) zespoły głośnikowe

B&W mają niską impedancję. Impedancja

znamionowa, standaryzowana do 4, 6 czy

8 omów, zostaje tutaj ustalona (przez nas)

jako 4 omy (producent podaje 8 omów…),

co nie odróżnia CM9 od większości innych

kolumn, znamionowo również 4-omowych;

jednak minimum przy 120 Hz o wartości

nawet nieco niższej od 3 omów (co przy

pryncypialnym podchodzeniu do sprawy,

powinno powodować przyznanie impedancji

znamionowej 3 omy!) pokazuje CM9 na tle

innych kolumn jako konstrukcję mającą naj-

większy apetyt na prąd ze wzmacniacza.

Bas-rel eks dostrojono bardzo nisko,

do ok. 28 Hz (minimum między basowymi

wierzchołkami impedancji), co choć nie

doprowadziło do tak niskiego rozciągnięcia

charakterystyki przetwarzania, to zapewniło

jej łagodny spadek, rozpoczynający się już

od 100 Hz, a to może procentować dobrą

odpowiedzią impulsową – pewnie jeszcze

rys. 1. cha rak te rys ty ka przetwarzania na różnych osiach.

porównując obydwie charakterystyki ( 803

Diamond – Audio 1/2011), że aluminiowa

kopułka CM9 ładniej dochodzi do 20 kHz niż

diamentowa. Z kolei tylko w CM9 widoczne

szkody wyrządza maskownica (osłabienie

7 kHz).

Czułość wynosi 87 dB – wynik dobry,

choć przy niskiej impedancji chciałoby się

trochę więcej.

lepszą, gdy bas-rel eks zamkniemy (charakte-

rystyka leżąca niżej w większej części zakresu

niskotonowego). Przy bas-rel eksie pracującym

spadek -6 dB mamy przy 35 Hz. Charakterysty-

ka biegnie spokojnie do 1,5 kHz, ale powyżej

zaczynają się poważne osłabienia mające róż-

ny rozkład dla różnych osi – to obraz fazowych

nieporozumień między głośnikiem średnioto-

nowym a wysokotonowym, powstających na

skutek stosowania łagodnych i ltrów; podobny

układ zafalowań widzieliśmy ostatnio w teście

803 Diamond , nie jest to więc wada jednego

projektu, ale cecha wkalkulowana w ogólny

bilans zysków i strat wszystkich – albo co naj-

mniej większości – współczesnych trójdrożnych

konstrukcji B&W. Warto jednak zwrócić uwagę,

Impedancja znamionowa [ Ω ] *

Efektywność (2,83 V/1 m) [dB] *

Rek. moc wzmacniacza [W] **

b.d.

Wymiary (WxSxG) [cm]

99 x 20 x 30 ***

Masa [kg]

26,5

* parametry zmie rzo ne, ** dane producenta, *** bez cokołu

Błyszczące pierścienie nie są widocznymi

fragmentami koszy, lecz przykręconymi

elementami ozdobnymi; ukryte głębiej

kosze są mniej „wyjściowe”,

ale swojej jakości (odlewy

z aluminium)

wcale nie muszą

się wstydzić.

Piękny komplet głośników

– solidnych, wyspecjalizowanych

i zharmonizowanych.

maj 2011

www.audio.com.pl

Słynna, wywodząca się z koncepcji

Nautliusa i jego linii transmisyj-

nych… choć w takiej uprosz-

czonej formie wyglądająca dość

zwyczajnie – „tubka” wytłumiająca

falę od tylnej strony kopułki wy-

sokotonowej. Układ magnetyczny

jest neodymowy, ma więc małą

średnicę, mimo to płyta frontowa

jest znacznie większa.

Średniotonowy ma taki

sam kosz jak niskotonowe,

ale wszystkie pozostałe

elementy jego konstrukcji

są inne.

Niskotonowe,

imponujące okazy

– nie samą wielkością,

bo to „tylko” 18 cm,

a mocą układów magne-

tycznych, które powinny

zapewnić doskonałą

kontrolę pracy

w bas-releksie.

R E K L A M A

www.audio.com.pl

maj 2011

HI-FI Zespoły głośnikowe 9000 - 10 000 zł

ODSŁUCH

Sądzę, że B&W są w pewnej dziedzinie

niedocenione… Jak to, przecież wciąż chwa-

lone i nagradzane, wychodzące zwycięsko

z tylu testów – a jednak traktowane rutynowo

i powierzchownie, zwłaszcza przez samych

audioilów, którzy mają już dawno wyrobione

zdanie, nawet nieważne, czy na „tak”, czy na

„nie”, ale traktujące brzmienie B&W jako moc-

ny punkt odniesienia, pewną stałą, wzorzec

takiego, a nie innego podejścia do sprawy.

I tu ma miejsce poważne nieporozumienie, bo

właśnie brzmienie B&W – w mojej ocenie – od

jakiegoś czasu zupełnie nie nadaje się do ta-

kiego szuladkowania. Wielu wspomina zeszło-

roczny śnieg i powiela utrwalone stereotypy.

Owszem, jest w tym ziarno prawdy, bo przed

laty brzmienie B&W było konkretne, stabilne,

przewidywalne, tworzone na bazie liniowej,

neutralnej charakterystyki – choć nie wszyst-

kim ona odpowiadała, a znajdowało to wyraz

w zarzutach o brak muzykalności… Gdy się

chce psa uderzyć, to kij się zawsze znajdzie. To

jednak przeszłość. Niedoceniana jest więc ewo-

lucja i różnorodność, bo współczesne B&W nie

brzmią podobnie do siebie nie tylko dlatego,

że nie brzmią tak, jak kiedyś. Każdego modelu,

którym jesteśmy zainteresowani, koniecznie

trzeba posłuchać, nie zwracając uwagi ani na

wspomnienia, ani na recenzje innych konstruk-

cji. Tym bardziej, że brzmienie B&W jest dość

trudne do opisania… Zatem użyteczność testu

konkretnego modelu pozostaje ograniczona

nawet w stosunku do niego samego… Wiecie

już przynajmniej tyle – a to też coś.

Starając się jakoś uporządkować wraże-

nia z odsłuchu CM9 , można przynajmniej,

na dobry początek, zauważyć jedną cechę,

która wciąż wyróżnia B&W – kreowanie dużej

przestrzeni. Nie zawsze jest to przestrzeń

wiernie odzwierciedlająca oryginalną scenę

dźwiękową, ale efektownie zwiększa swobo-

dę, żywość, przybliża muzyczne emocje, ma

w sobie dar przekonywania; zresztą co tu się

wymądrzać – wiadomo, że jak dźwięk jest

płaski, choćby tonalnie prawidłowy, ale bez

soczystości i plastyczności, to brzmienie jest

nijakie, nieciekawe. Podrasowanie wnoszone

przez CM9 zmienia charakterystykę częstotli-

wościową – a raczej z tej zmiany wynika – więc

od indywidualnego wyrobienia i wrażliwości

będzie zależało, czy uznamy to za korzystne

– czy nie. Każdy jednak powinien zgodzić się

z tym, że kosztem liniowości uzyskano wyraźne

ożywienie. Jednocześnie równowaga ważona

w całym pasmie jest dobra – dźwięk nie jest

konsekwentnie jasny lub ciemny, przebaso-

wiony lub odchudzony. To jednak wniosek po

przesłuchaniu wielu nagrań, uśredniający, bo

każde z nich, znane wcześniej, pokazało się na

nowo, czasami w sposób zaskakujący. Co cie-

kawe, najwięcej „dzieje się” na środku pasma,

gdzie wokal wpada czasami w nosowość, ale

za to jaką ma konsystencję i siłę! Tak, środek

jest nadzwyczajny i niezwyczajny. Nie trzyma

się neutralności, wykazuje podbarwienia, lecz

jakże sprawnie i angażująco organizuje całe

przedstawienie! Wychodzi do przodu na pozy-

cję lidera, ma siłę, lecz wcale nie masywność,

nie przynosi też ocieplenia. Wysokie tony są

detaliczne, ich energia jest jednak mniejsza niż

średnicy, chociaż potraią pokazać klasę, dając

szybki i czysty atak – trzeba jednak traić na

dobre nagranie. Najczęściej wydają się raczej

dopełniać obraz, bo nigdy go nie wyostrzają

i nie dominują. Bas jest zdyscyplinowany i jed-

nocześnie rozciągnięty, może zrobić wrażenie,

choć też nie jest w prosty sposób wyekspono-

wany – to jego siła i dynamika mają poważny

wpływ na całość. Czasami dźwięk staje się

ciężki i twardy – ale nigdy nie ociężały i zmulo-

ny! – a jeszcze częściej ma imponującą potęgę

i autorytet. Na fundamencie takiego rozłożyste-

go i konturowego basu, wraz z dużą prze-

strzenią, której ilarami są mocne, nasycone

pozorne źródła dźwięku, i z wyraźnymi, lekko

metalicznymi sygnałami wysokich tonów, całe

brzmienie ma dużą skalę, dynamikę i „męski

charakter”. Nie ma tu aksamitności, miękko-

ści, żadnego przymilania się do słuchacza,

choć przecież nie jest to granie beznamiętne

i neutralne… a skoro nie jest to też brzmienie

z banalnie podkreślonymi skrajami pasma,

więc mamy coś bardzo specjalnego, do czego

inne kolumny nawet się nie zbliżają. To jak po-

stać o wyrazistych rysach, które można uznać

za piękne lub nie, ale nie można im zarzucić

pospolitości.

Tutaj membrana, jej zawieszenie a także centralny

„korektor fazy” jest tym, co B&W ma najlepszego

w zakresie średniotonowym.

Celulozowe niskotonowe spotkamy tylko w serii CM

– w tym miejscu w serii 800 stosowany jest sandwicz

Rohacell, a w serii 600 aluminium.

CM9

CENA: 9000 ZŁ

DYSTRYBUTOR: Audio klAn

www.audioklan.com.pl

WYkONANiE

konwencja prostej, doskonale wykonanej obudowy,

ozdobionej lakierem fortepianowym lub naturalnym

fornirem i błyszczącymi pierścieniami głośników.

obszerny cokół doskonale spełnia swoją rolę stabilizu-

jącą, choć wygląda trochę trywialnie. Zaawansowany

układ trójdrożny z wyspecjalizowanymi, firmowymi

przetwornikami.

pARAmETRY

najogólniej dobrze zrównoważone, z większymi

nierównomiernościami na przełomie średnich i wyso-

kich częstotliwości, zależnymi od osi pomiaru. nisko

rozciągnięty bas (-6 dB przy 35 Hz). impedancja dość

wymagająca, z 3-omowym minimum, efektywność 87 dB.

Aluminiowa kopułka była stosowana przez wiele lat

przez B&W również w konstrukcjach referencyjnej

serii 800; obecnie używa się tam kopułki diamento-

wej, a najlepszym modelem z kopułką aluminiową

jest właśnie CM9.

BRZmiENiE

Mocne, dynamiczne, prowadzone niskim i konturowym

basem, z energiczną, często pierwszoplanową średni-

cą. duży plan i duża skala.

maj 2011

www.audio.com.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: