INDYWIDUALNY
PROGRAM EDUKACYJNY
DLA UCZNIA UPOŚLEDZONEGO
W STOPNIU GŁĘBOKIM
OPRACOWAŁA
mgr Daniela Ryzińska- Gulan
Spis treści
Wstęp ………………………………………………………………….... 2
Charakterystyka programu ……………………………………………… 3
Cele edukacyjne ……………………………………………………….... 4
Informacja o uczniu …………………………………………………….. 5
Treści edukacyjne ……………………………………………................. 6
Sposoby realizacji ( metody, przykłady ćwiczeń) ……………………… 9
Ocena postępów ucznia ………………………………………………… 13
1
Wstęp
Dziecko głęboko upośledzone to dziecko z największymi deficytami rozwojowymi. Zaburzone są wszystkie sfery funkcjonowania. Czynności orientacyjno-poznawcze na najniższym poziomie, często brak spostrzegania, uwagi mimowolnej do cząstkowego jej występowania. Wydają przeważnie nieartykułowane dźwięki, ale można nauczyć je prostych pojedynczych wyrazów, zrozumienia prostych słów. Okazują proste emocje – zadowolenia i niezadowolenia, okazują też przywiązanie do osób. Występują częste wahania nastroju. Nie potrafią samodzielnie dbać o bezpieczeństwo, mogą nauczyć się prostych nawyków, wymagają stałej opieki.
30 stycznia 1997 roku Minister Edukacji Narodowej wydał rozporządzenie w Sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim.
Właśnie wtedy, po raz pierwszy w Polsce uregulowano prawo do nauki tych osób, zgodnej z jej potrzebami i możliwościami.
Edukacja osób upośledzonych powinna więc opierać się na specjalnie opracowanych Indywidualnych Programach Edukacyjnych.
2
Charakterystyka programu
Indywidualny Program Edukacyjny dla ucznia upośledzonego w stopniu głębokim opracowany został dla konkretnego dziecka – Kamila R.
Może on być jednak wykorzystany przez nauczycieli, którzy pracują z dzieckiem o podobnym poziomie funkcjonowania.
Indywidualny program edukacyjny, aby mógł spełniać jak najlepiej swój cel czyli, ułatwiać planowanie i organizację pracy rewalidacyjno- wychowawczej powinien zawierać:
- pełny komplet informacji o uczniu ( nieodzowna jest więc znajomość jego aktualnego stanu psychofizycznego, przyczyn tego stanu i rokowań odnośnie dalszego funkcjonowania)
- odpowiednio dobrane do potrzeb i możliwości ucznia treści związane z wychowaniem i kształceniem.
Przydatne jest to, co ułatwia mu samoobsługę (a więc uwzględnia relację
„ja z samym sobą”) oraz funkcjonowanie w określonym środowisku społeczno – przyrodniczym (relację „ja-otoczenie”)
- sposoby realizacji zaplanowanych treści.
Każdy uczeń posiada indywidualne tempo i rytm rozwoju i nie można przewidzieć ile czasu zajmie mu opanowanie jakiejś umiejętności (czyli zrealizowanie celu), można jedynie zaplanować to, co nauczyciel ma ćwiczyć z uczniem, by mógł on daną umiejętność opanować.
3
Cele edukacyjne
Celem nadrzędnym nauczania dziecka głęboko upośledzonego jest osiągnięcie przez niego optymalnego poziomu rozwoju, pozwalającego na możliwie największą samodzielność i komfort psychiczny dla niego i otoczenia.
Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze powinny, więc obejmować:
- naukę nawiązywania kontaktów w sposób odpowiedni do potrzeb i możliwości dziecka
- kształtowanie sposobu komunikowania się z otoczeniem na poziomie odpowiadającym indywidualnym możliwościom ucznia (werbalnie lub pozawerbalnie)
- usprawnianie ruchowe i psychoruchowe w zakresie dużej i małej motoryki, wyrabianie orientacji przestrzennej
- wdrażanie do osiągania optymalnego poziomu samodzielności w podstawowych sferach życia
- rozwijanie zainteresowań otoczeniem, wielozmysłowe poznawanie tego otoczenia, kształtowanie umiejętności funkcjonowania w nim
- kształtowanie umiejętności współżycia w grupie
- naukę celowego działania dostosowanego do wieku, możliwości i zainteresowań dziecka oraz jego udziału w ekspresyjnej aktywności.
4
Informacja o uczniu
Kamil R. – lat 12
Na podstawie badań specjalistycznych stwierdzono upośledzenie w stopniu głębokim.
Chłopiec wymaga stałej opieki dorosłych. Jest niesamodzielny w podstawowych czynnościach samoobsługowych. Nie sygnalizuje potrzeb fizjologicznych, nie je samodzielnie. Mowa niewykształcona, wydaje pojedyncze dźwięki (a, u ). W domu chodzi samodzielnie, poza domem podtrzymywany za jedną rękę. Potrafi manipulować drobnymi przedmiotami. Bywa agresywny w stosunku do bliskich osób.
Chłopca należy rozwijać we wszystkich sferach aktywności.
5
Treści edukacyjne
Treści edukacyjne ujęte zostały w 3 grupach:
- samoobsługa i zaradność życiowa
- sprawności i umiejętności ułatwiające poznawanie świata, funkcjonowanie w nim
- terapia wspierająca.
I Samoobsługa i zaradność życiowa
Treści edukacyjne zawarte w tym dziale związane są z rozwijaniem poczucia świadomości własnego ciała, jego schematu i orientacji w przestrzeni oraz samoobsługi prowadzącej do niezależności od innych w prostych zadaniach życia codziennego i zaspakajaniu własnych elementarnych potrzeb.
1. Posiłki:
- spożywanie pokarmów płynnych, mas papkowych, pokarmów stałych
- odgryzanie, dokładne gryzienie, żucie i przełykanie
- picie z kubka
- estetyczne spożywanie posiłków.
2. Ubieranie się:
- współdziałanie przy ubieranie i rozbieraniu
- samodzielne nakładanie i zdejmowanie niektórych części odzieży
3. Higiena osobista:
- podejmowanie próby nauczenia dziecka podstawowych czynności samoobsługowych
- mycie i wycieranie rąk, twarzy.
4. Potrzeby fizjologiczne:
- sygnalizowanie potrzeb.
5. Zachowanie w sytuacjach niebezpiecznych:
- dostrzeganie czynników zagrażających zdrowiu i życiu.
6. Autoorientacja:
- świadomość własnego ciała
- orientacja w jego schemacie
- orientacja w przestrzeni
- identyfikacja z własnym imieniem.
7. Funkcjonowanie w środowisku:
- uczenie akceptowanego przez innych sposobu kontaktu
- eliminowanie agresji w stosunku do najbliższych
- adekwatne reagowanie na polecenia
- dbanie o porządek i czystość otoczenia.
6
II. Sprawności i umiejętności ułatwiające poznanie świata, funkcjonowanie w nim.
Usprawnienie psychoruchowe dziecka głęboko upośledzonego jest podstawą do osiągania przez niego samodzielności w życiu i kontaktu z otaczającym światem.
1. Motoryka duża:
- ćwiczenie płynności i koordynacji ruchów całego ciała
- wchodzenie korkiem dostawnym i naprzemiennym po schodach
- samodzielne chodzenie po płaskim terenie, omijanie przeszkód
- samodzielne chodzenie po nierównym terenie
- wstawanie z siadu płaskiego i klęku
- ćw. równoważne w różnych pozycjach
- ćw. wzmacniające mięśni górnej i dolnej partii ciała – czworakowanie, wspinanie, wymach, rzucanie, turlanie, skłony
- ćw. wyprostne
- ćw. stóp.
2. Motoryka mała, koordynacja wzrokowo-ruchowa
- chwytanie i trzymanie przedmiotów różnej wielkości i kształtu
- przekładanie przedmiotów z jednej ręki do drugiej, z miejsca na miejsce
- przesypywanie, przelewanie, mieszanie
- uderzanie i klaskanie
- toczenie i wałkowanie mas plastycznych
- gniecenie, darcie papieru
- manipulowanie różnymi przedmiotami – odkręcanie i zakręcanie wieczka słoika, pudełka, wkładanie mniejszych przedmiotów w większe itp.
3. Percepcja, integracja sensoryczna i myślenie
- wyróżnianie bodźców z otoczenia
- kojarzenie bodźca ze źródłem
- wskazywanie lokalizacji źródła dźwięku
- kojarzenie przedmiotów, czynności z ich nazwą.
4. Komunikowanie się
A. Odbieranie informacji:
- rozumienie komunikatów mówionych, przekazywanych za pomocą alternatywnych i wspomagających środków porozumiewania się
B. Nadawanie informacji:
- przekazywanie komunikatów za pośrednictwem znaków, symboli oraz innych alternatywnych środków porozumiewania się.
7
III. Terapia wspierająca
- obniżanie nadmiernego napięcia mięśniowego
- masaż całego ciała
- relaksacja bierna i czynna
- ćw. kształcące uwagę i pamięć
- rozwijanie aktywności własnej i mobilizowanie do działania.
8
Sposoby realizacji
I. Metody pracy
1. Organizujące zajęcia (najważniejsze jest to w jaki sposób porządkują zajęcia, nie skupiają się na treści)
a) warunkowanie instrumentalne (metoda kar i nagród)
Celem jest nauczenie lub zlikwidowanie pewnych nawyków.
Kara lub nagroda musi występować zaraz po zachowaniu.
b) metoda nauczania funkcjonalnego – uczenie przez czynności dnia
codziennego
- czynności samoobsługowe
- przygotowywanie posiłków
- czynności porządkowe.
2. Metody rozwijające funkcje oraz umiejętności motoryczne.
A) Metody rozwijające świadomość własnego ciała.
a) Metoda Knillów.
Metoda ta wywodzi z założenia, że rozwój osobowości każdego człowieka opiera się na gromadzeniu, organizowaniu i wykorzystywaniu wiedzy o samym sobie
b) Metoda W. Sherborne.
Metoda ta skierowana jest na: poznanie własnego ciała, rozbudzanie pewności siebie, nawiązywanie kontaktów z innymi ludźmi, rozbudzanie umiejętności twórczych.
B) Metody rozwijające poszczególne zmysły i koordynację.
a) Metoda M. Frostig – skupia się na spostrzeganiu (ćwiczenie spostrzegania, wyłanianie przedmiotu z tła, spostrzeganie przedmiotu w przestrzeni).
b) Metoda Porannego Kręgu – wielozmysłowe poznawanie świata.
c) Metoda hipoterapii, muzykoterapii.
C) Metody rozwijające własną aktywność.
a) Metoda W. Sherborne.
b) Metoda niedyrektywnej terapii zabawowej.
Opiera się na spontanicznej zabawie dziecka.
c) Techniki relaksacyjne (Technika Jacobsona)
d) Metoda Malowania Dziesięcioma Palcami.
9
II. Przykłady ćwiczeń rozwijających poszczególne sfery.
Motoryka duża
1. Klaskanie.
...
kaku311