Zalecenia dla nauczycieli podane przez E.P.Torrance’a:
1. Ceń myślenie twórcze uczniów.
2. Zwiększaj wrażliwość uczących się na różnorodne bodźce środowiskowe.
3. Pobudzaj do operowania przedmiotami i ideami.
4. Nauczaj sposobów systematycznej oceny każdego pomysłu.
5. Wyrabiaj tolerancyjny stosunek do nowych idei i pojęć wytworzonych przez uczących się.
6. Unikaj nauczania sztywnych schematów, unikaj jednostronnej rutyny w sytuacjach, gdzie istnieje wiele sposobów postępowania.
7. Kultywuj w klasie atmosferę twórczą.
8. Nauczaj młodzież sposobów oceny efektów swego myślenia twórczego.
9. Ucz twórcze jednostki sposobów unikania nieprzyjemności i radzenia sobie z nimi.
10. Udzielaj informacji o procesie twórczym.
11. Rozwiewaj lęk przed doskonałością arcydzieł, czyli osiągnięć wybitnych twórców.
12. Popieraj i ceń inicjatywę uczniów w procesie nauczania.
13. Stawiaj uczniom zaskakujące pytania. Jednym z warunków twórczości jest noszenie się z problemem, który nie daje spokoju.
14. Stwarzaj sytuacje wymagające twórczego myślenia; stawiaj problemy o trudności dostosowanej do możliwości uczniów; od czasu do czasu zaintryguj zadaniem wymagającym maksymalnego napięcia.
15. Stwarzaj zarówno okresy aktywności, jak i spokoju. Twórcze idee rodzą się nie tylko w wirze działania, lecz w chwilach relaksu.
16. Udostępniaj środki niezbędne do realizacji pomysłów (np. mobilizacja zasobów szkoły, rodziców, instytucji).
17. Popieraj zwyczaj pełnej realizacji i weryfikacji pomysłów.
18. Rozwijaj konstruktywny krytycyzm.
19. Popieraj zdobywanie wiedzy w wielu dziedzinach. Wiedza spoza danej specjalizacji sprzyja rozwojowi oryginalności myślenia.
20. Kultywuj odwagę, żywość umysłu i umiejętność podejmowania ryzyka.
Zasady dydaktyki kreatywnej zapożyczone (adaptowane dla celów kształcenia szkolnego) z inwentyki (nauki o twórczym myśleniu w rozwiązywaniu problemów twórczych w technice):
1] Zasada maksymalizacji pomysłów rozwiązania danego problemu zaleca poszukiwanie – przynajmniej na pierwszym etapie procesu twórczego – możliwie dużej liczby różnych rozwiązań danego problemu, spośród których później zostanie wybrane najlepsze rozwiązanie. Zasada ta jest w sprzeczności ze stosowaną z reguły w praktyce szkolnej zasadą poszukiwania jednego (jedynie słusznego) rozwiązania (które od samego początku jest znane nauczycielowi).
2] Zasada odroczonego wartościowania pomysłów zaleca powstrzymywanie się na pierwszym etapie procesu twórczego przed oceną generowanych pomysłów rozwiązania danego problemu. Realizacja w praktyce szkolnej tej zasady napotyka na opory ze strony nauczycieli, przekonanych o tym, że ich główne zadanie polega na stałym ocenianiu zachowania się uczniów. Jest to zgodne z psychologiczną koncepcją wzmocnień, z której wynika, że im szybciej i częściej uczeń dowiaduje się o poprawności i skutkach swojego działania, tym jest lepiej. Obecnie nie ma wątpliwości co do tego, że powyższa prawidłowość ma zastosowanie głównie w odniesieniu do procesu opanowywania czynności typu odtwórczego. Inaczej jest jednak z czynnościami twórczymi, zwłaszcza na etapie generowania oryginalnych pomysłów. Wzmocnienia pozytywne w aktywności twórczej bardzo często są opóźnione w stosunku do aktualnej aktywności poszukiwawczej, albo nawet twórca otrzymuje wzmocnienia negatywne ze strony otoczenia.
Obie zasady mają na celu zapobieganie tendencyjności myślenia i znalezienia oryginalnego rozwiązania.
Źródło: W.Dobrołowicz, Psychodydaktyka kreatywności, Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1995.
U podstaw rozróżnienia na uczniów zdolnych (uzdolnionych) oraz kreatywnych (twórczych) leżą dwa rodzaje zdolności, a mianowicie – typu odtwórczego oraz twórczego. Zdolności odtwórcze przejawiają się w łatwości uczenia się znanych informacji i czynności, w szybkim i łatwym przyswajaniu materiału nauczania. Uczeń zdolny w tym znaczeniu legitymuje się wysokim ilorazem inteligencji, dobrą pamięcią, pojętnością itp. Zdolności twórcze przejawiają się głównie w pomysłowości, inicjatywie, plastyczności oraz oryginalności wyobraźni i myślenia. Te dwa rodzaje zdolności nie muszą się wzajemnie wykluczać, korzystnie jest, gdy idą w parze. Niemniej niedostrzeganie różnic między zdolnościami typowo odtwórczymi i twórczymi może pociągać za sobą daleko idące konsekwencje pedagogiczne.
IMAMAE