Opracowano na podstawie „Stymulacja od podstaw” Andreas Fröhlich
1. PIELĘGNACJA PODSTAWOWA
1. Pielęgnacja ciała
- uaktywnianie osób głęboko niepełnosprawnych, aby mogły się one lepiej orientować
w otoczeniu i przebiegu codziennych zdarzeń
- codzienne zabiegi: w trakcie kąpieli, brania prysznica, suszenia czy wycierania
dochodzi do intensywnego kontaktu , ciało przyjmuje różne pozycje, doznaje wielu
bodźców dostarczających zróżnicowanych wrażeń zmysłowych.
- trudności w samodzielnym zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych
- pobudzanie pęcherza,
- spowolnienie pracy jelit
- odpowiednia dieta, bogata w błonnik
- masaż
Toaleta i kąpiel
- niezbędne czynności wykonywać zawsze w ten sam sposób
- czynności winny być wykonywane bez zbędnego pośpiechu
- kąpiel dostarcza wrażeń
- dodatkowych wrażeń mogą dostarczyć czynności po: wycieranie, , suszenie włosów,
smarowanie kremem
Ubieranie – rozbieranie
- może być bardzo uciążliwe,
- wzmożone napięcie mięśni
- nie ubierać w pozycji całkowicie leżącej
- warto poruszyć każdy staw: stopy, kolana, biodrowy, kręgosłup, ramiona, łokcie,
nadgarstki.
Zmiana pozycji i ruch
- osoby niepełnosprawne często samodzielnie nie mogą zmieniać pozycji
- zawsze lepsza jest pozycja zgięta niż wyprostowana
- osoba niepełnosprawna powinna mieć świadomość ruchów
2. Pielęgnacja specyficzna
- może wpłynąć na poprawę ogólnej sytuacji zdrowotnej
Silne odwodnienie
- przestrzeganie podawania dużej ilości płynów
- podczas terapii zaleca się picie soków owocowych, jedzeniu dość słonych zup
- specyficzna – perfuzja (wlewki, kroplówki)
Odleżyny
- gimnastyka lecznicza
- nacieranie preparatami z wody i oliwy
- masaż z poklepywaniem
- częste zmiany ułożenia ciała
- poduszki napełnione wodą, powietrzem lub żelem
- krążki z gumy, gąbki, bawełny
- pocieranie obrzeży ran kostką lodu
- osuszanie ran suszarką do włosów
Próchnica, paradontoza, pleśniawki i zapalenie ślinianek
- systematyczna pielęgnacja jamy ustnej, zębów
- płukanie jamy ustnej wodą morską lub wodą z dodatkiem soli morskiej
- napary z szałwi, rumianku
- smarowanie specjalnym preparatem
- regularne natłuszczanie warg
Obstrukcje
- spowodowane brakiem ruchu, stałą spastycznością, nieodpowiednim odżywianiem,
częstym przyjmowaniem środków przeczyszczających
- masaże okrężnicy
- częste i regularne zmiany pozycji
- ciepłe kąpiele
- lżejsze posiłki
Lewatywy i środki przeczyszczające)
Zapalenie pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych
- niewystarczająca higiena związana z funkcjonowaniem układu moczowo – płciowego
( osoby cewnikowane i nie kontrolujące swoich potrzeb fizjologicznych)
- wypijanie dużych ilości płynów
- regularne kontrole urologiczne
- oklepywanie pęcherza spastycznego
- cewnikowanie
Zapaść
- chroniczny brak ruchu
- regularne i prawidłowe zmiany pozycji
- podnoszenie się
- podtrzymujące pończochy
- wentylacja pomieszczenia
- lekkie posiłki
- hartowanie
Zapalenie dróg oddechowych, zapalenie płuc
- brak ruchu
- oddychanie płytkie
- zmiany pozycji, świeże powietrze, odpowiednia wilgotność
- oklepywanie pleców
- inhalacje
3. Pomoce do przyjmowania różnych pozycji
-Układnie w określonej pozycji zmienia i nadaje ciału położenie w przestrzeni. Od nich
zależą doznania, np. poczucie stabilności, zbliżanie się do przedmiotów. Pozycje
powinny umożliwić pewną autonomię, pomagać utrzymać równowagę i ograniczać
skutki patologicznych schematów ruchowych. Przeważają patologiczne odruchy
wyprostne (rys. 3 i 4) . Powinno się prowadzić do zginania stawów. Na początek
niezbyt długo.
- nadawanie pozycji zapobiega deformacjom kośćca, utrudnia to min. oddychanie,
przemieszczanie organów, pielęgnację.
- zapobieganie odleżynom
Ważne jest aby pozycja ciała umożliwiała aktywność i nie sprawiała bólu i była
możliwość relaksu.
Pomoce:
-Wózki inwalidzkie,
- siedziska
- sześciany z gąbki
- siedzenia – worki
- poduszki pneumatyczne
- worki z piaskiem
- kliny rehabilitacyjne
- wałki
- materace wodne
- blaty z płyt drewnianych
- wanny do napełniania różnymi elementami
- huśtawka
- pomoce do przyjmowania pozycji na boku
- formy do układania w pozycji na boku (rys.12)
- platforma do przyjmowania pozycji na boku (rys.13)
4. Problemy hospitalizacji
Wiele osób cierpi nierzadko na różnego rodzaju poważne lub przewlekłe choroby co wymaga niejednokrotnie dłuższego pobytu w szpitalu. Z kolei ze szpitalem wiążą się negatywne wspomnienia. Rodzic często musi przebywać z dzieckiem w szpitalu, bo pełni rolę „tłumacza” dziecka, a także przyjąć większą część opieki i pielęgnacji co jest z korzyścią dla dziecka, ale może mieć też negatywne skutki.
- bliska osoba powinna w sposób szczegółowy , jasny opisać personelowi lekarskiemu
Zachowanie osoby niepełnosprawnej (czy mówi, jak reaguje na słowa, że potrzebuje
delikatnego podejścia itp.
- ważne jest znalezienie właściwego ułożenia ciała i zapobieganie odleżynom
- karmienie stwarza problemy, gdyż mają one swoje przyzwyczajenia i wymagania
i trwają zbyt długo, czyli są męczące
- pobyt w szpitalu jest monotonny
5. Karmienie i pojenie
Karmienie często sprawia olbrzymi problem – jest to często nieprzyjemne, a czasem nawet niebezpieczne. Należy w ogóle nauczyć przyjmować pożywienie. Tak więc znaleźć taką formę karmienia, aby była możliwa do przyjęcia i nie powodowała urazów.
Należy osobie niepełnosprawnej wielorako dostawczych odpowiednią ilość pokarmu przy jak najmniejszym wysiłku, Jednym z problemów jest zachłystywanie się, czyli dostawanie się cząstek pokarmu do tchawicy, oskrzeli, a nawet do płuc. U tych osób w płucach jest wiele ciemnych plam, więc zachłyśnięcie może spowodować zagrożenie życia , a czasem nawet śmierć. Osoby głęboko wielorako niepełnosprawne „ ze strachu przed zakrztuszeniem się” odmawiają przyjęcia „zagrażającego jedzenia”
Niepełna kontrola głowy i tułowia – zdarza się, że głowa osoby karmionej znajduje się w stanie nadmiernego wyprostowania, co pociąga za sobą szerokie otwarcie ust, Zamknięcie ust w tym położeniu jest niemożliwe.. Aby tego uniknąć , pomocna jest postawa siedząca lub wpół leżąca, z wyraźnym zgięciem stawów biodrowych i kolanowych. Gdy głowa jest nadmiernie pochylona lub zgięta więc płyny i pokarm może wypadać z ust.
Z kolei dyskineza – częste nieskoordynowane ruchy głowy w różnych kierunkach - powodują trudności z trafieniem do źródła pokarmu.
Nieumiejętność połykania –zdarza się, że odruch połykania nie jest wystarczająco rozwinięty. Karmienie jest utrudnione lub wręcz niemożliwe.
Zaburzenia koordynacji żucia – możliwe są proste ruchy zawiasowe. Często więc jedzenie nie jest w ogóle rozdrabniane lub źle. Przełykane są duże kawałki co może grozić zadławieniem.
Odruchowe ruchy języka- w czasie nadmiernego wyprostowania ciała widać wysuwanie się języka, a tym samym wypadanie jedzenia z ust.
Podstawowe pozycje przy karmieniu – problemy z jedzeniem mogą często występować
ponieważ jest nieprawidłowe ułożenie ciała. Wskazane jest symetryczna postawa ciała,
a szczególnie centralne położenie głowy. Ważne jest również unikanie nadmiernego jaki
i zbytniego zgięcia głowy. Ruchy ust i gardła powinny być swobodne.
Łatwiej karmić gdy karmiona osoba leży. Jednak kończyny dolne powinny być zgięte
(rys.14) i osoba ta powinna mieć coś pod głową. Ważne jest aby wokół panował spokój.
Picie i czynności towarzyszące – czynność picia, która ma za zadanie utrzymanie przy
życiu winna mieć też aspekt komunikacji społecznej. Najlepiej by było żeby o soba
niepełnosprawna mogła nauczyć się sama pić – decydowała by ile i kiedy by piła.
Nauka picia
- kroplomierz – by odmierzać po parę kropel na początek nauki picia – daje się na język
- kwaśny napój – na tylną część języka
- z czasem zwiększać ilość płynu (do 10-12 kropel)
- gdy opanuje naukę połykania można podać inny płyn, powoli zwiększając jego ilość
- następnie nadal w kroplach, na przednią część języka
- zwiększanie ilości płynu może się odbywać za pomocą małej „gąbki do ssania” lub
„gąbki na patyku”
- zastosowanie plastykowych butelek w których w środku zakrętki znajduje się rurka, przez
którą wlewa się płyn ściskając butelkę, na końcu rurki można umieścić mały smoczek – to
jest przygotowanie do kolejnego etapu
- picie przy pomocy butelek Goldschmidta – może ssać powoli, bawić się butelką, nie ma
nadmiaru płynu w ustach więc nie zadławia się, niekiedy butelkę przyczepia się do wózka
- piecie z butelki ze smoczkiem – niektóre dzieci mogą się tego nauczyć, mogą też same
trzymać butelkę
- dobra jest pozycja na boku, niektóre mogą leżeć na leżeć na brzuchu
- większość dzieci z głęboką wieloraką niepełnosprawnością nie potrafi pić samodzielnie
z kubka
Jedzenie i czynności towarzyszące
Wargi, język i podniebienie badają przedmioty. Dopóki dziecko samo nie zgromadzi
Wystarczających doświadczeń, jego rozwój nie osiągnie poziomu umożliwiającego
samodzielne, poprawne posługiwanie się produktami jadalnymi. Dobrze do tego nadają
się lizaki o różnym smaku. Jama ustna osoby niepełnosprawnej charakteryzuje się
zmniejszoną wrażliwością. Wczesne odruchy wymiotne mogą utrzymywać się przez
dłuższy czas . Można je zmniejszyć poprzez zwiększanie doznań sensoryczno-
motorycznych. Dlatego też jedzenie stałych pokarmów winno być poprzedzone stymulacją
oralną poprze testowanie w ustach różnych powierzchni, różnych kształtów i różnych
stopni twardości. Stymulacja tez poprzez: dotykanie twarzy ( w tym i ust), zimne
przedmioty, szczoteczki do zębów, małe gąbki nasączone płynami, woreczki do żucia,
przedmioty do gryzienia (grzechotki, gryzaki), zabawy ...
dar699