Koniec z HCFC- 22

W związku ze zbliżającym się terminem (1 stycznia 2010 r.) wejścia w życie całkowitego zakazu wprowadzania do obrotu (na mocy art. 4 ust. 3 pkt g Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2037/2000 w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową /Dz. U. WE L 244 z 29.09.2000/) oraz używania do serwisowania (art. 5 ust. 1 pkt c) (V) Rozporządzenia) tzw. pierwotnych, czyli pochodzących z produkcji, czynników chłodniczych z grupy HCFCs (wodorochlorofluorowęglowodorów) na terenie UE, zwracam się z uprzejmą prośbą o rozpowszechnienie przekazywanych niniejszym pismem informacji wśród użytkowników urządzeń i instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych zawierających czynniki chłodnicze należące do HCFCs oraz podmiotów obracających tymi substancjami, jak również dokonujących obsługi serwisowej ww. urządzeń i instalacji.
Czynniki chłodnicze z grupy wodorochlorofluorowęglowodorów wykorzystywane są powszechnie do naprawy i obsługi technicznej szeregu domowych, komercyjnych i przemysłowych urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych, szeroko stosowanych m.in. w przetwórstwie i przechowalnictwie żywności, w transporcie chłodniczym oraz w licznych procesach produkcyjnych. W większości wypadków jest to popularny czynnik HCFC-22 oraz mieszaniny z jego zawartością.

Wg szacunków niektórych organizacji branżowych chłodnictwa na obszarze Unii Europejskiej w ponad 7 milionach istniejących urządzeń znajduje się ok. 130.000 ton czynnika HCFC-22. W Polsce ilość substancji z grupy wodorochlorofluorowęglowodorów

zgromadzonych w pracujących instalacjach chłodniczych i klimatyzacyjnych, szacowana jest przez te organizacje na co najmniej 5.000 ton. Roczna ilość HCHC-22 sprowadzanego do Polski na potrzeby obsługi serwisowej przekracza wg tych źródeł 500 ton.

Od stycznia 2010 r. nie wolno będzie uzupełniać ewentualnych ubytków czynnika chłodniczego w instalacji nowym z grupy HCFC, który nie pochodzi z odzysku i nie został poddany procesowi regeneracji. Zgodnie z prawem wszystkie zapasy czynnika HCFC-22, pozostałe po 31 grudnia 2009 r. w magazynach użytkowników, firm serwisowych lub dystrybutorów, nie będą mogły być użyte, a jedynie przekazane do utylizacji lub zagospodarowania do celów nieodzownych po uzyskaniu odpowiednich pozwoleń, prawdopodobnie odpłatnie.

Przewiduje się, że konsekwencją powyższych ograniczeń będzie niedobór HCFC - 22 i innych czynników HCFC do naprawy i obsługi technicznej istniejących urządzeń i instalacji, co może spowodować poważne problemy dla wszystkich podmiotów eksploatujących urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne pracujące w oparciu o czynniki HCFC, łącznie z realnymi zagrożeniami utrzymania ciągłości produkcji i/lub działalności gospodarczej, związanych z tym problemów natury finansowej i prawnej.

Użytkownicy wspomnianych urządzeń i instalacji we współpracy z firmami wykonującymi dla nich usługi opieki serwisowej powinni niezwłocznie podjąć działania zmierzające do zapewnienia niezakłóconej pracy tych urządzeń i instalacji po ostatecznym terminie wejścia w życie ww. restrykcji, wyznaczonym na przełom roku 2009/2010. Od kilku lat dostępne są nieszkodliwe dla warstwy ozonowej zamienniki czynników z grupy HCFC.

Autor: Główny Inspektor Ochrony Środowiska, dr. inż Andrzej Jagusiewicz

Czynniki chłodnicze w klimatyzacji i chłodnictwie – wycofanie HCFC
Dariusz Ryżkowski, dyrektor Rynku Czynników w Termo Schiessl Sp. z o.o.

Cztery lata temu, kiedy zaczęła obowiązywać ustawa o substancjach zubożających warstwę ozonową, oparta zresztą na unijnym rozporządzeniu (WE) nr 2037/2000 [2], w większości omówień i wystąpień prawie w ogóle nie zwracano uwagi na punkty mówiące o szczególnych, przyszłościowych zakazach zawartych w tych regulacjach i skupiano się na rozwiązywaniu bieżących problemów związanych z funkcjonowaniem branży chłodnictwa i klimatyzacji w zmienionej rzeczywistości.

Czas jest jednak nieubłagany i wspomniane powyżej zapomniane „szczególne zakazy” niedługo zaczną obowiązywać, zmieniając całe nasze dotychczasowe postępowanie z czynnikami i urządzeniami wykorzystującymi HCFCs. Rozporządzenie 2037/2000 w art. 4 zakazuje producentom i importerom wprowadzania do obrotu i używania do celów własnych czynników z grupy HCFC po 31 grudnia 2009 r., a w art. 5: „od dnia 01 stycznia 2010 r. obowiązuje zakaz używania pierwotnych wodorochlorofluorowęglowodorów (HCFCs) do obsługi technicznej i naprawy istniejących urządzeń klimatyzacyjnych i chłodniczych, pozostających w użytkowaniu w tym terminie”. Jakie będą konsekwencje obowiązywania tych zakazów? Celem artykułu jest przybliżenie tego problemu i wskazanie możliwych scenariuszy postępowania, gdyż będą one wkrótce wyzwaniem nie tylko dla całej branży chłodniczej i klimatyzacyjnej, ale tym razem także dla użytkowników urządzeń.

Informacja dla firm serwisowych i użytkowników czynników chłodniczych z grupy HCFC

Informacje o ewidencji i sprawozdawczości związanej ze stosowaniem czynników chłodniczych HCFC były już wielokrotnie publikowane przez Fundację Ochrony Warstwy Ozonowej PROZON oraz przez Krajowe Forum Chłodnictwa. Niemniej jednak, ze względu na zbliżający się termin składania sprawozdań ubiegły rok (do końca lutego 2009 r.!) oraz widząc, że sporo firm wciąż ma co do tej kwestii wątpliwości i pytania, postanowiliśmy ponowić tę informację.

 Niniejszy artykuł dotyczy tych z Państwa, którzy wykorzystywali w swej działalności gospodarczej w 2008 r. roku czynniki chłodnicze będące substancjami kontrolowanymi (tj. substancjami zubożającymi warstwę ozonową, SZWO).

Przypomnijmy, że do SZWO zalicza się:

• czynniki z grupy CFC, w tym m.in. R12, R11, R500, R502;

• czynniki z grupy HCFC, w tym najpopularniejsze to: R22, R401A/B, R402A/B, R403A/B, R408A, R409A, R123, R141b.

 Dla substancji CFC i HCFC istnieje obowiązek prowadzenia odrębnej ewidencji stosowania substancji kontrolowanych według wzoru określonego przez Ministra Gospodarki i Pracy w rozporządzeniu z dnia 11 sierpnia 2004 r. (Dz.U.2004.185.1911). Ewidencję można prowadzić na papierze, bądź elektronicznie - w komputerze. Przy prowadzeniu ewidencji w formie elektronicznej, rozporządzenie narzuca obowiązek dokonywania co najmniej miesięcznych wydruków.

 Ponadto, aktualnie obowiązująca ustawa o substancjach zubożających warstwę ozonową z 2004 r. (Dz.U.2004.121.1263) wprowadza obowiązek przekazywania informacji zawartych w tej ewidencji do "wyspecjalizowanej jednostki" wskazanej przez Ministra Środowiska. Jednostką tą wyznaczono Biuro Ochrony Warstwy Ozonowej i Klimatu, Instytut Chemii Przemysłowej, ul. Rydygiera 8, 01-793 Warszawa (BOWOiK); kontakt - tel./faks: (22) 633-92-91. Wspomniane sprawozdania (czyli generalnie ewidencję za cały rok) należy przekazać do BOWOiK do 28 lutego za rok poprzedni. Jeśli korzysta się z usług poczty, sprawozdanie należy wysłać listem poleconym i koniecznie zachować pokwitowanie nadania. Bardzo przydaje się w razie ew. kontroli Inspekcji Ochrony Środowiska.

 Od 2005 r. Krajowe Forum Chłodnictwa udostępnia swoim członkom opracowane wzory ewidencji/sprawozdania dot. substancji kontrolowanych. Baza ewidencji przygotowana jest w programie MS Excel i jest zautomatyzowana. Wszystkie niezbędne pozycje zliczają się automatycznie. Jej wypełnianie „na bieżąco” zapewnia spełnienie wymogów przepisów ochrony środowiska w tym zakresie, a dodatkowo gry przychodzi do rozliczenia – znacząco oszczędza czas związany z przygotowaniem sprawozdań do BOWOiK. Zweryfikowanie i wydrukowanie sprawozdania zajmuje nie więcej niż kilka minut.

 Przypomnijmy, że ewidencję (w tym przychody i rozchody) należy wypełniać odrębnie dla KAŻDEJ substancji kontrolowanej, czyli dla każdego czynnika oddzielnie. A oto krótka inststrukcja obsługi formularzy...

• W kolumnie "pochodzenie" oraz "cel używania" arkusza (tj. kolumna "i") należy wpisywać symbole pochodzenia lub używania określone w załączniku nr 4 w/w rozporządzenia.

W przypadku firm serwisowych, zapewne najczęściej używane będą następujące kategorie:

> A - określająca "zbycie lub nabycie w kraju";
> D2 - określająca "obsługę techniczną lub naprawę urządzeń i instalacji zawierających substancje kontrolowane"); zgodnie z rozporządzeniem, w przypadku sprzedaży czynników chłodniczych w ramach wykonywanej obsługi technicznej lub naprawy urządzeń zawierających substancje kontrolowane, należy wybrać kategorię "D2";
> D15 - oznaczająca "inne cele" - tym symbolem należy zaznaczać ew. emisję freonów do atmosfery;
> E1 - oznaczająca "odzysk we własnym zakresie" – w przypadku odzysku freonu od klienta;
> E2 - oznaczająca "recykling we własnym zakresie (ponowne napełnienie urządzeń po wstępnym oczyszczeniu)",
> E7 - oznaczająca "przyjęcie lub przekazanie do recyklingu, regeneracji lub unieszkodliwienia na obszarze kraju" - w przypadku rozchodu wynikającego z przekazania odzyskanych czynników do Fundacji PROZON do ekologicznego zagospodarowania (www.prozon.org.pl).

• Kategorie A, B i C mogą być "przydzielane" zarówno dla przychodów, jak i rozchodów substancji kontrolowanych.
• Kategoria E1 może być "przydzielana" wyłącznie dla przychodów substancji kontrolowanych.
• Pozostałe kategorie (D1-D15 oraz E2-E10) mogą być "przydzielane" wyłącznie dla rozchodów substancji kontrolowanych.

Firmy zainteresowane otrzymaniem bezpłatnie zautomatyzowanego formularza ewidencji SZWO proszone są o kontakt z Fundacja PROZON (prozon@prozon.org.pl) lub z Krajowym Forum Chłodnictwa (biuro@forum-chlodnictwa.org.pl).

 Życzymy owocnego wypełniania tabelek. Służymy pomocą i wyjaśnieniami, w razie potrzeby.

Narzędzia i przyrządy serwisowe dla urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych pracujących z czynnikiem R 410A

Podstawowym warunkiem właściwej jakości prac wykonywanych podczas montażu i uruchomiania instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych jest wyposażenie serwisantów w odpowiednie narzędzia i przyrządy pomiarowe. Wprowadzenie na rynek nowego czynnika chłodniczego R 410A, wiąże się z koniecznością zastosowania przez serwisantów i instalatorów nowych narzędzi.

R E K L A M A

Konieczność zastosowania nowych narzędzi wynika z innych właściwości czynnika R410A, w porównaniu z dotychczas powszechnie stosowanym R22. Nowy czynnik charakteryzuje się znacznie wyższym ciśnieniem. Oczywiście większość dotychczas stosowanych w serwisie narzędzi, może być nadal używana, tylko część z nich powinna być wymieniona na nowe.
W tym miejscu warto przypomnieć, co składa się na podstawowe wyposażenie serwisanta.

Rys. A Operacja odzysku czynnika chłodniczego

Do zasadniczego wyposażenia serwisanta urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych należą:
• stacja do odzysku czynników chłodniczych,
• pompa próżniowa,
• zestaw manometrów,
• węże chłodnicze z zaworami kulowymi,
• waga lub dozownik,
• wykrywacz nieszczelności,
• przy...