zadania na egzamin.doc

A) ZAGADNIENIA WSTĘPNE:

1)  Przedmiot i zakres ekonomii

ekonomia – zajmuje się działalnością gosp. Jednostki. Jako dyscyplina zajmuje się opisem kategori i zjawisk gospodarczych, oraz ich analizą teoretyczną

przedmiotem ekonomii jest badanie rodzaju ludzkiego w jego codziennym

zyciu gospodarczym. Bada ona te strone dzialalnosci indywidualnej i

spolecznej, która jest najscislej zwiazana z osiaganiem i uzytkowaniem

rzeczy materialnych niezbednych do dobrobytu.

2)Współczesne systemy gospodarcze:

wspólczesne systemy gospodarcze

+ w ujeciu szerokim - pewna calosc, do której zalicza sie wszelkie trwale alternatywy dzialalnosci gospodarczej

+ w ujeciu waskim - system oznacza umownie wyodrebniona czesc calosci

a)gospodarka wolnorynkowa - zasoby w posiadaniu prywatnym, ich alokacja odbywa sie jedynie i wylacznie w wyniku dzialania mechanizmu rynkowego

b)gospodarka rynkowa - poczatki zwiazane sa ze spolecznym podzialem pracy. Elementy gosp. tej wystepuja tylko w niektórych krajach

c)gospodarka rynkowa mieszana - dominuje wlasnosc prywatna oraz rynkowa, alokacja zasobów oprócz prywatnej wlasnosci wystepuje tez wlasnosc w posiadaniu organów panstwa. Gosp. mieszana to taka gosp., w której oprócz podstawowego mechanizmu napedowego istnieje mechanizm wspomagajacy.

d) gospodarka centralnie kierowana - w systemie tym zasoby na ogól SA wlasnoscia panstwa i samorzadu terytorialnego, dwa warianty tego systemu:

• socjalizm planowy - zasoby wlasnoscia panstwa a ich alokacje

zgodne z planem centralnym

• socjalizm rynkowy - zasoby wlasnoscia panstwa, samorzadów itp.,

alokacje determinuje przemysl weglowy (Jugoslawia, Polska, Wegry)

3) Główne problemy ekonomii

PROBLEMY ZWIĄZANE Z LUDNOŚCIĄ ŚWIATA –
DEMOGRAFICZNE.
Jest to problem najpoważniejszy, gdyż ma on największy negatywny wpływ na pozostałe problemy. W krajach rozwiniętych obserwuje się coraz większe zróżnicowanie ludności według wieku. Przybywa osób będących w wieku poprodukcyjnym, pobierających emerytury, renty, mających łatwy dostęp do opieki zdrowotnej, mieszkających w domach opieki społecznej, na utrzymanie których będzie potrzeba coraz więcej nakładów. Natomiast tempo przyrostu naturalnego uległo obniżeniu. Zawiera się coraz mniej małżeństw, ludzie rzadziej decydują się na świadome macierzyństwo. Powodem jest częsty brak pracy, co za tym idzie brak środków do życia i wychowywania dzieci, brak środków na zakup własnego mieszkania. W przypadku, gdy praca jest, ludzie nie decydują się na potomstwo z lęku przed jej utratą. Wzrost liczby ludności w krajach ubogich pociąga za sobą dalsze problemy, a największym z nich jest problem wyżywienia.
PROBLEMY WYŻYWIENIA.
Coraz większa liczba ludności świata wymaga coraz większej produkcji żywności. W krajach rozwiniętych problem braku żywności nie występuje. Najwyżej może wystąpić problem braku środków na zakup żywności.
Aby zwiększyć produkcję rolniczą, można rozszerzyć obszary upraw (sposób ekstensywny), zwiększyć nakłady pracy i kapitału (sposób intensywny), należy podjąć prawidłową uprawę przez właściwe nawadnianie, nawożenie, stosowanie roślin odpornych na choroby, wysokoplennych, stworzyć warunki do hodowli bydła, trzody chlewnej. A w krajach z dostępem do mórz i oceanów rozwinąć rybołówstwo.
PROBLEM ZASOBÓW SUROWCOWYCH.
Problem z bogactwami naturalnymi przedstawia się w ten sposób, że zasoby nieodnawialne mogą ulec zupełnemu wyczerpaniu. Rozwój i ekspansja gospodarcza pociąga za sobą wzmożony popyt na surowce, gdyż zwiększyła się ilość produkowanych dóbr. Wyczerpanie zasobów niosłoby za sobą osłabienie rozwoju gospodarki światowej.
PROBLEM ZANIECZYSZCZANIA I NISZCZENIA
ŚRODOWISKA NATURALNEGO.
Gospodarka światowa rozwijała się kosztem środowiska.
Niszczenie środowiska naturalnego rozpoczyna się od eksploatacji zasobów odnawialnych. Na całym święcie zwiększyła się częstotliwość i siła występowania klęsk żywiołowych: powodzi, huraganów, susz, nieurodzajów. Ma to związek z zanieczyszczaniem środowiska i jest kolejnym dowodem na to, że świat jest jeden,

INFLACJA MIĘDZYNARODOWA.
Jeśli inflacja jest, może pobudzić aktywność gospodarczą przez obniżenie realnego poziomu stóp procentowych i poziomu płac realnych, a to spowoduje wzrost opłacalności produkcji i ożywi działalność inwestycyjną.
 

B) MIKROEKONOMIA:

1) Rynek i rodzaje konkurencji

a)rynek-warunki ekonomiczne, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiernych miedzy sprzedawcami oferujacymi towary i uslugi a nabywcami realizujacymi wlasne potrzeby

+wyrózniamy rynki:

             =wg wskaznika geograficznego:

                             • lokalny

                             • zagraniczny

                             • regionalny

                             • miedzynarodowy

            =wg przedmiotu wymiany:

                             • rynek dóbr uslug

                             • rynek pieniezno-kredytowy

        • rynek pracy

              = w ujeciu branzowym

                             • rynek miesa, zboza,

              = w zaleznosci od zakresu kontroli

                              • rynek wolny

                              • rynek regulowany

b)podstawowe elementy rynku: popyt, podac, cena a zachodzace miedzy nimi zaleznosci nazywane sa mechanizmem rynkowym

c) mechanizm rynkowy rozwiazuje podstawowe problemy ekonomiczne

=co produkowac

= jak wytwarzac dobro

= dla kogo maja byc wytworzone dobra

d)konkurencja -w zaleznosci od intensywnosci konkurencji wyróznia sie 4 podstawowe

modele:

=konkurencja doskonala

=czysty monopol

=konkurencja monopolistyczna

=oligopol

2)Rynek kapitałowy

Rynek kapitałowy – segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak akcje i obligacje, przeznaczone na finansowanie inwestycji. Zwyczajowo (ale też w przepisach prawnych wielu krajów), cezurą czasową oddzielającą rynek pieniężny od kapitałowego jest termin zapadalności instrumentu finansowego wynoszący jeden rok.

Podstawowe funkcje rynku kapitałowego:

*pozyskiwanie kapitału przez emitentów

*uzyskiwanie dochodów przez inwestorów, którzy udostępniają kapitał eminentom (np. dywidendy),

*efektywna alokacja środków w gospodarce,

*właściwa wycena instrumentów finansowych (papierów wartościowych).

Podstawową formą rynku kapitałowego jest rynek papierów wartościowych. Towar, którym jest papier wartościowy stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego może stanowić samodzielny przedmiot obrotu. Lokowanie pieniędzy w papier wartościowy ma na celu uzyskanie korzyści kapitałowych.

3)Rynek pracy

a)zatrudnienie - praca, czynnosc zajeCie lub praca osób, których stosunek do prawodawcy jest oparty na umowie o prace, mianowania, najmu i innych

= uwarunkowania miedzy wynikiem rynku pracy a pracownikiem

+ uwarunkowania demograficzne

+ uwarunkowania spoleczne wynikajace ze stosowanej polityki spolecznej

+ uwarunkowania ekonomiczne, wyrazajaca sie tym, ze poziom i struktura dochodu narodowego ~tl jesgo podzial na czesc konsumowania i akumulowania, okreslaja mozliwosci absorpcji czyli

mozliwosci zatrudnienia

+ rozmiary i struktura sily roboczej, ale równoczesnie jej rozmiary wydajnosci pracy determinuja przyrost dochodu narodowego

b)gospodarowanie - zasobami sily roboczej polega na przygotowaniu do pracy, w wykonaniu jej uzytkowaniu oraz zuzyciu uzyskiwanych z pracy rezultatów

= zakres gospodarowania:

+ proces odnowy sily roboczej

+ proces przyrostu sily roboczej, która wyraza zwiekszenie ilosci i poprawe zasoby

+ proces alokacji sily roboczej z pkt. widzenia rozmiarów i struktury efektywnego popytu na rynku pracy

+ proces wykorzystania sily roboczej jest wyrazony sposobami jej uzytkowania przez pracodawców i jej wyposazenia w srodki produkcji systemami uzytkowania sily roboczej

=sila robocza jest tworem, który kupuja przedsiebiorstwa jako czynnik produkcji na rynku pracy kierujac sie motywem maksymalizacji zysku

c) cechy charakterystyczne idealnego rynku

+ na rynku istnieje stan doskonalej konkurencji pomiedzy pracodawcami i pracownikami oraz miedzy pracownikami i osobami szukajacymi pracy

+ rynek jest doskonale przejrzysty co oznacza, ze pracodawcom znane SA dokladnie informacje o wielkosci i dynamice podazy sily roboczej a poszukujacym pracy sa dobrze znane wymagania pracy i

wynagrodzenia

=bezrobotni - to ludzie w wieku zdolnosci do pracy i majacy te zdolnosc ale z róznych powodów niemogacy znalezc pracy

~ rodzaje bezrobocia

+ frykcyjne - nieuniknione, na rynku pracy dokonywane sa bezustannie przemieszczania sily roboczej w ukl. przestrzennych, rzeczowych (sektory, dzialy, galezie) w ukl. pionowych wynikajacych ze struktury stanowisk pracy

+ dobrowolne - gdy ludzie moga ale nie pracuja

+ sezonowe - uwarunkowane sezonowo, rolnictwo, budownictwo

+ przymusowe - ludzie chca pracowac przy jakiejkolwiek sile roboczej a pracy nie mozna znalezc

+ strukturalne - niedostatek popytu do podazy sily roboczej w wyniku nierównomiernego wzrostu gospodarczego

+ naturalne - frykcyjne + strukturalne

= skutki bezrobocia:

+ placenie zasilków

+ brak wartosci nowowytworzonych

+ problemy spoleczne socjalne

+ dbalosc o wysokie wykonywanie pracy

4) Rachunek kosztów i kozysci

koszty - zuzyte czynniki dzialalnosci w procesie produkcji wyrazone w pieniadzu, wyrózniamy:

+ koszty stale

+ zmienne

+ wyrazne

+ ukryte

= konfiguracje kosztów:

+ uklad rodzajowy - zwiazane ze zuzyciem okreslonego rodzaju czynnika i dziela sie na:

• materialowe

• amortyzacja

• osobowe

• pozostale

+ uklad podmiotowy - z pkt. widzenia miejsc ich powstawania:

• k. produkcji podstawowej

• k. produkcji pomocniczej

• k. produkcji sprzedazy

+ sposób rozliczania na produkt gotowy - kalkulacja, jest to ilość kosztów wyznaczona na dany wyrób

= wykres parabola widly do góry wartosc w pieniadzach od ilosc produkcji

= zysk - to róznica miedzy sprzedaza kosztami, dzielimy na:

+ normalny - czesc kosztów firmy, które nie sa zawsze w koszcie ksiegowym a zwrócila sie wlascicielowi na skutek sprzedazy

+ ekonomiczny - jest róznica miedzy calkowitym przychodem ze sprzedazy okreslonego dobra a calkowitym kosztem ekonomicznym tego dobra

+ ksiegowy - róznica sprzedazy a kosztów ksiegowych

= zysk brutto - róznica sprzedazy i kosztów

= zysk netto - zysk brutto pomniejszony o podatek dochodowy

= bilans sklada sie z 2 elementów:

+ aktywa:

• I A. majatek trwaly amortyzacja

• II a. majatek obrotowy (sr. pieniezne, surowce, materialy)

+ pasywa

• kapital albo fundusze wlasne

• kapital obcy (kredyty)

C) Makroekonomia

1) PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

= produkcja spoleczna - proces odtwarzania produkcji i stosunków spolecznych, który odbywa sie w kazdej gospodarce

= reprodukcja prosta - jest to proces w którym w pelni odnawia sie srodki produkcji i w którym ilosc i kwalifikacje sily roboczej sa stal i nie ma zmian w poziomie techniki

=reprodukcja rozszerzona - polega na zwiekszeniu w kolejnych okresach rozmiarów produkcji, a wiec w warunkach tego rodzaju reprodukcji, gospodarka ma charakter dynamiczny

= reprodukcja zwezona - proces produkcyjny w którym sa w pelni odnawialne srodki produkcji i sila robocza

= o rodzaju produkcji decyduje zdolnosc gospodarki do akumulacji

= akumulacja - to proces gromadzenia kapitalu, czyli zwiekszenia srodków produkcji oraz zwiekszenia ilosci zatrudnionych w danej gospodarce

= PKB - wartosc rynkowa towarów i uslug finalnych wytworzonych w gospodarce narodowej w ciagu roku

= dochód narodowy - to suma dóbr i uslug nowo wytworzonych w danym roku w gospodarce narodowej. ustala sie ja sumujac produkcje czysta (wartosc dodana) poszczególnych dzialów gospodarki narodowej

a) wartosc dochodu narodowego wg systemu SNA sklada sie nowo wytworzona wartosc dóbr i uslug materialnych jak i niematerialnych

b)dochód narodowy krajowy SNAjest analizowany w 3:

+ z pkt. widzenia procesu jego tworzenia

+ z pkt. widzenia podzialu dochodu narodowego

+ z pkt. widzenia ostatecznego wykorzystania dochodu narodowego, gdzie dzielimy dochód na cele konsumpcyjne i inwestycyjne

c)zmiany struktury PKB moga byc dokonywane zarówno przez kształtowanie przeplywów inwestycyjnych jak i restytalnych

2)Oszczędności zrównoważony wzrost gospodarczy

a) wzrost gospodarczy:

              =równomierny-co oznacza, ze czynniki współwystępujące, takie jak stopa inwestycji

                                     i konsumpcji muszą być stałe. Zaletą jest utrzymywanie stałej stopy                     

                                     konsumpcji

              =przyspieszony-charakteryzuje się przyspieszonym tempem wzrostu PKB w kolejnych latach.

                                       Warunkami jest to by tempo wzrostu inwestycji było szybsze od wzrostu

                                       PKB zas tempo PKB wyprzedzało wzrost konsumpcji a ostatnie

                                       było wyższe od tempa wzrostu ludności. Zaletą tego rodzaju wzrostu jest

                                        możliwość podnoszenia na wyższy poziom rozwoju gospodarczego,          

                                        wytwarzanie większej ilości i o lepszej, jakości dóbr.

              =malejący-charakteryzuje się zmniejszeniem w kolejnych okresach tempa wzrostu PKB.
                              Ten wzrost charakteryzuje się tym, że współczynnik kapitałochłonności jest z

                               reguły stały, stopa inwestycji maleje.

3) Inflacja i jej skutki.

Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen

W gospodarce mogą występować 2 różne zjawiska :

*Stagflacja-wzrost ogólnego poziomu cen któremu odpowiada stagnacja PKB

*Slumpflacja-charakteryzuje się wzrostem ogólnego poziomu cen i spadkiem brutto

Rodzaje inflacji

*jawna

*ukryta(stłumiona)- pojawia się zazwyczaj w czasie wojny

ze względu na nasilenie

*umiarkowana- ogólny wzrost poziomu cen nie przekraczający 10% w skali rocznej

*galopująca- występuje gdy jest dwu lub trzy cyfrowa

*hiperinflacja-charakteryzuje się szybkim i ciągle przybierającym ma sile wzrostem cen, który uniemożliwia sterowanie środkami finansowymi

Przyczyny inflacji...