rosliny ozdobne wykłady.doc

Rola roślin, zwłaszcza roślin ozdobnych w rozwoju tradycji, kultury, w całokształcie dorobku duchowego, materialnego ludzkości jest ogromna. Znajdują znamienite miejsce w poezji, sztuce i lecznictwie.

Szereg państw i miast posiada lub posiadało kwiaty lub wiązanki kwiatów: Indie i Egipt – lotos,  Hiszpania – granat, Aragonia, dawna Persja, Anglia – róża, Japonia – wiśnia, Szkocja – kwiat ostu, Turcja – tulipan, Francja Burbonów – lilia, w godle polski miał być bez lilak.

W 1999 r. powstała w USA Rada Ludzie – Rośliny, której celem jest dokumentacja i popularyzacja badań nad oddziaływaniem roślin na samopoczucie, zachowanie i zdrowie człowieka. PCC finansuje i inicjuje przede wszystkim badania interdyscyplinarne, w których obok naukowców i ogrodników biorą udział lekarze, psycholodzy czy psychiatrzy.

Campbel 1979

W biurach udekorowanych roślinami doniczkowymi i akwariami:

- klienci czują się bardziej komfortowo,

- klienci maja wrażenie że są mile widziani.

Morre 1982, West 1985

U więźniów widok roślin za oknem:

- zmniejsza zachorowalność,

- zmniejsza występowanie bólów głowy.

Urlich 1989

U pacjentów po operacji woreczka żółciowego widok roślin za oknem:

-skracał czas pobytu w szpitalu,

- zmniejszał występowanie bólów głowy i nudności,

- zmniejszał zapotrzebowanie i dawki środków przeciwbólowych.

Ebertach 1992

Kontakt dziecka z ogrodem rozbudza ciekawość i motywuje nauczanie.

Reff 1992

Właściciele domów uważają że atrakcyjna zieleń podnosi wartość użytkową posesji o 15%, sprzedawcy nieruchomości szacują o 7%.

Walinek 2001

Kontakt dziecka z naturą jest niezbędny dla jego rozwoju.

Orlich i Simons 1986

Widok roślin w sytuacjach stresowych:

- obniżał napięcie mięśni,

- obniżał ciśnienie krwi.

Ebertach 1992

47% dzieci rysowało w ogrodzie wyłącznie rośliny ozdobne

19% dzieci wyłącznie rośliny użytkowe

34% rysowało rośliny ozdobne i użytkowe

Urlich 1979

Widok roślin zmniejszał strach przed egzaminami

Aitken i Palmar 1989

Badania ankietowe wykazały, że 70% ankietowanych zgadza się ze stwierdzeniem, że biuro ładnie udekorowane żywymi kwiatami stwarza wrażenie dobrze zorganizowanej i konkretnej instytucji. To znaczy, że obecność roślin może decydować o pierwszym wrażeniu klienta o firmie.

Finch 1995

Praca w ogrodzie ma pozytywny wotyw na zachowanie nieletnich przestępców. Programy ogrodnicze okazały się bardziej skutecznym sposobem resocjalizacji młodzieży. Kontakt z roślinami obniżał agresywność, zwiększał ochotę do podnoszenia kwalifikacji i zdobywania wiedzy oraz zachęcał do poszukiwania pracy.

Urlich i Simons 1986

Widok roślin łagodzi objawy stresu. Pokazywano studentom filmy o drastycznych wypadkach przy pracy, a następnie filmy o lesie, ulicy czy centrum handlowym. Film o wypadkach przy pracy wyraźnie stresował widzów podwyższając napięcie mięśni, puls i przewodnictwo skóry. Wszystkie w/w cechy charakterystyczne dla stresu szybciej wracały do normy w czasie oglądania filmu o lesie, niż filmów o ulicy i centrum handlowym.

Poza bezpośrednim oddziaływaniem na psychikę człowieka, rośliny stwarzają także komfortowe warunki w sensie fizycznym: oczyszczają powietrze, modyfikują temperatur® i hałas, zwiększają wilgotność powietrza, zasłaniają mało atrakcyjne widoki. Pozytywne oddziaływanie roślin uwidacznia się szczególnie w mikroklimacie miejskim.

Rośliny pobierają NO2 przez liście i mogą pochłaniać znaczne jego ilości, które zanieczyszczają powietrze na obszarach o dużym ruch drogowym. Do takich roślin należą np.: chryzantemy, komosa, krokus, lewkonia, niecierpek, petunia.

Roślinność zmniejsza zapylenie powietrza w miastach. Rośliny zatrzymują ok. 3,6 razy większe ilości pyłu niż powierzchnia gładka. Pas roślinności szerokości 2m pełni doskonałe funkcje filtru pyłkowego. Zapylenie powietrza ograniczają także trawniki. 1 ha trawnika gromadzi 2,6-5 ml ton pyłu.

Struktura elementów terenów zieleni:

- trawniki ok. 65%

- drzewa i krzewy 30%

- drogi i wody 5-8%

Funkcje biologiczne trawników miejskich:

- powierzchnia trawiasta transpiruje w ciągu dnia 100-200g wody w ciągu 1 godziny z 1m2,

- 1 m2 trawnika wyparowuje tyle wody ile 22-38m2 powierzchni niezadarnionej,

- wilgotność względna powietrza nad trawnikiem jest 6-13% wyższa aniżeli nad powierzchnią asfaltową,

- trawnik zatrzymuje kórz,

- trawnik w ciągu 1 godziny w procesie fotosyntezy pochłania ok. 1,5g CO2 na 1 m2 swojej powierzchni. Oznacza to, że cały CO2 wydzielany przez jedną osobę w ciągu 1 godziny (ok. 38g CO2) może być pochłonięty w tym samym czasie przez 25m2 powierzchni trawnika,

- trawniki wytwarzają fitoncydy – szczególnie kostrzewa czerwona a tarza życica trwała,

- trawniki w niewielkim stopniu tłumią hałas, a szybkość wiatru nad powierzchnią trawnika ograniczają w 10%,

- trawniki ekologiczne (gatunki traw wazonowych z domieszką nagietka, nawłoci, lucerny, cykorii, bylicy transpirują ok. 500g wody.

Temperatura powierzchni pokrytej i niepokrytej trawą w oC:

                                                                                       700                                           1300                                           2100

Powierzchnia gołej gleby                                           15,6                                          25,7                                           11,5

Powierzchnia gleby pokrytej trawą                             11,3                                           19,0                                          11,6

Sadzenie drzew i dużych krzewów w miastach i wzdłuż ciągów komunikacyjnych to jeden ze sposobów na ciągłe oczyszczanie powietrza. Około 20 średniej wielkości drzew pobiera CO2 przez 1 samochód w ciągu roku. Aby powietrze w mieście było czyste drzew powinno być 20 razy więcej niż samochodów.

Rocznie średniej wielkości drzewo usuwa ok. 13 kg CO2 i wydziela ok. 6 kg tlenu tygodniowo, co wystarcza dla 4-osobowej rodziny.

1 ha parku może w ciągu sezonu wegetacji „przykleić” do liści co najmniej 300kg zanieczyszczeń mechanicznych.

Wolno stojący buk zwyczajny:

- około 200000 liści

- o łącznej powierzchni 1250m2

- z około 100 bilionami chloroplastów

- zawierających ok. 200g chlorofilu

W nasłonecznionym dniu drzewo to:

- produkuje ok. 10kg substancji organicznej

- zużywając w tym celu 9000 dm3 CO2

- pobranego z prawie 30000m3 powietrza

- wydziela do atmosfery prawie 200 dm3 wody

- oraz prawie 9000 dm3 tlenu (10 osób)

Formaldehyd i inne gazy są pobierana przez roślinę, następnie częściowo metabolizowanie do cukrów i aminokwasów, a częściowo transportowane do korzeni, gdzie ulegają biodegradacji przez mikroorganizmy żyjące na korzeniach lub w strefie korzeniowej.

Drzewa, krzewy i 8nne rośliny pobierają, metabolizują lub akumulują różne substancje chemiczne szkodliwe dla zdrowia człowieka np. metale ciężkie.

FITOREMEDIACJĄ nazywa się proces usuwania lub detoksykacji szkodliwych substancji przy użyciu roślin. Dzięki fitomediacji można skuteczne i tanio oczyścić glebę, wody gruntowe i powietrze.

FITOEKSTRAKCJA -  pobieranie związków nieorganicznych np. metali ciężkich przez korzenie i przemieszczanie ich do części nadziemnych roślin, które następnie są usuwane.

RISOFITRACJA – pobieranie i zatrzymywanie szkodliwych substancji przez korzenie.

FITOSTABILIZACJA – unieruchomienie szkodliwych substancji w glebie, co hamuje ich przemieszczanie się.

HIPERAKUMULATORY -  rośliny mające zdolność gromadzenia dużych ilości metali ciężkich w częściach nadziemnych.

Duże ilości ołowiu, kadmu i niklu akumuluje pelargonia, paciorecznik, słonecznik.

Hiperakumulatorami niklu są m.in. smagliczki. Cynk jest akumulowany przez rośliny z rodziny Brassicaceae, miedź i kobalt przez rodzinę Lamiaceae, tal – łubin, arsen – paproć.

Rośliny zielne pochłaniające znaczne ilości tlenków azotu, które zanieczyszczają powietrze na obszarach o dużym ruchu drogowym: Carthemnus, Petunia, Inpatiens, Matiniola.

Rośliny drzewiaste: Magnolia Kobus, Robinia pseudoacacia, Populus nigra.

Do oczyszczania wód: hiacynt wodny, pływające paprocie – akumulują miedź, chrom; pałka wodna – cynk, kadm, ołów; topola, wierzba – amoniak, metale ciężkie, pestycydy.

Fitomediacji jest skuteczna metodą usuwania szkodliwych substancji z gleby, wód gruntowych i powietrza. W terenach zurbanizowanych powinna być prowadzona przy uzyciu roślin ozdobnych.

Obecność roślin ozdobnych w otoczeniu człowieka wpływa korzystnie na zdrowie zarówno fizyczne jak i psychiczne.

Popularyzacja wiadomości o korzystnym oddziaływaniu roślin na zdrowie i samopoczucie może przyczynić się do poprawy jakości życia i dalszego wzrostu zainteresowania roślinami ozdobnymi.

Specyficzne cechy produkcji roślin ozdobnych

1.      ze wszystkich gałęzi produkcji roślinnej kwiaciarstwo w naszych warunkach geograficznych wymaga większej ilości różnego typu urządzeń szklarniowych.

2.      ze względu na różne wymagania roślin ozdobnych w poszczególnych stadiach rozwoju, często cykl produkcji jednej rośliny prowadzony jest w różnych przedsiębiorstwach. Jedne specjalizują się w produkcji rozsad i sadzonek, a następne kontynuują uprawę aż do otrzymania produktu końcowego.

3.      produkcja kwiaciarska w porównaniu z innymi gałęziami wytwórczości roślinnej wymaga stosunkowo największej ilości środków transportu w przeliczeniu na jednostkę powierzchni.

4.      kwiaty zachowują na ogół wartość użytkową zaledwie kilka lub kilkanaście dni i są ogromnie wrażliwe na wszystkie uszkodzenia mechaniczne, temperaturę itp., dlatego też nie znoszą dalszego transportu, albo wymagają specjalnie przystosowanych środków transportu.

5.      w kwiaciarstwie w największym stopniu w porównaniu do innych działów ogrodnictwa celowość produkcji wiąże się bardzo ściśle z terminowością.

6.      w przeliczeniu na jednostkę powierzchni kwiaciarstwo jest najbardziej pracochłonne ze wszystkich działów produkcji roślinnej.

7.      tylko w kwiaciarstwie gruntowym gleba spełnia podobną rolę jak w rolnictwie tzn. jest podstawowym środkiem produkcji. W kwiaciarstwie szklarniowym mamy zwykle do czynienia z podłożami sztucznie przygotowanymi.

8.      produkcja kwiaciarska w szklarni trwa zwykle okrągły rok. Podobnie jak w przemyśle poszczególne prace odbywają się jednocześnie tzn. że w tym samym czasie jedne rośliny tego samego gatunku np. można siać, pikować, inne przesadzać, sprzedawać.

9.      w rolnictwie jak i w sadownictwie, czy warzywnictwie produkt końcowy otrzymuje się zwykle jednorazowo lub  w określonym czasie. W kwiaciarstwie produkcję wielu roślin nastawia się na codzienny zbiór produktu sprzedawanego przez cały rok jak np.: anturium, gerbera, goździki, róże.

10.  w kwiaciarstwie jak w żadnej innej produkcji roślinnej bardzo dużą rolę odgrywa aktualnie panująca moda np określone odmiany danego gatunku.

Udział w powierzchni gatunków ornych wybranych działów produkcji roślinnej w Polsce:

Zboża 77,7%             

Ziemniaki 12,1%

Rośliny przemysłowe 5,5%

Warzywa 2,3%

Owoce 2,1% rośliny ozdobne 0,1%

Udział towarowej wartości wybranych działów produkcji roślinnej w Polsce

Wartość produkcji wybranych działów kwiaciarstwa w mld. zł.

Rośliny pod osłonami               2

Rośliny w szkółce                             0,9

Rośliny cebulowe                            0,08

Rośliny nasienne                            0,04

Szacunkowa powierzchnia i struktura upraw kwiatów ciętych pod osłonami: