Lato na Ikarze.pdf

Arthur C. Clarke

Lato na Ikarze

Kiedy Colin Sherrard ocknął się po katastrofie, nie potrafił uprzytomnić sobie, gdzie się

znajduje. Zdawało mu się, że leży, uwięziony w jakimś wehikule, na wierzchołku zaokrąglonej u

szczytu góry o zboczach stromo opadających we wszystkich kierunkach. Powierzchnia jej była

popękana i poczerniała, jakby przeszedł tędy gigantyczny pożar. W górze czerniło się zatłoczone

gwiazdami niebo. Jedna z nich, lśniąca niczym miniaturowe słońce, zwieszała się nisko nad

horyzontem.

Czyżby to rzeczywiście było Słońce? Czyżby był aż tak daleko od Ziemi? Nie - wykluczone.

Jakieś mgliste wspomnienie natrętnie podpowiadało mu, że Słońce jest bardzo blisko -

koszmarnie blisko - w każdym razie nie na tyle daleko, by skurczyło się do rozmiaru gwiazdki.

Wraz z tą myślą w pełni odzyskał świadomość. Teraz już doskonale wiedział, gdzie jest, i wiedza

ta poraziła go tak, że nieomal znowu stracił przytomność.

Znajdował się bliżej Słońca, niż ktokolwiek przed nim. Jego rozbity kosmopod nie leżał na

żadnym wzgórzu, lecz na stromym łuku powierzchni świata, którego średnica nie przekraczała

dwóch mil. Ta promienna gwiazdka, nieubłaganie tonąca na zachodzie, to przecież Prometeusz,

statek, który przyniósł go tu przez całe miliony mil przestrzeni. Prometeusz tkwił teraz

zawieszony pośród gwiazd, dziwiąc się, czemu jego kosmopod nie powraca jak pocztowy gołąb

do swego gołębnika. Za kilka minut zniknie mu z oczu, zapadłszy się pod horyzont w swej nigdy

nie kończącej się zabawie w chowanego ze Słońcem.

Dla Sherrarda wynik gry ze Słońcem był już przesądzony. Wciąż jeszcze krył się po nocnej

stronie asteroidu, bezpiecznie otulony chłodem cienia, ale krótka noc rychło się skończy.

Rozpędzona karuzela czterogodzinnego dnia Ikara zaniesie go niebawem na spotkanie z

potwornym świtem, kiedy Słońce, trzydziestokrotnie większe niż to, które dane było mu oglądać

z Ziemi, zaleje ogniem tę kamienną pustynię. Sherrard wiedział już nazbyt dobrze, dlaczego

wszystko, co go otaczało, jest spalone i poczerniałe. Wprawdzie od peryhelium dzielił Ikara

jeszcze tydzień, ale temperatura w południe osiągała już tysiąc stopni Fahrenheita.

Choć czas nie nastrajał do żartów, przypomniały mu się dokładnie słowa, którymi kapitan

McClellan opisał Ikara: "Najgorętsza parcela w układzie słonecznym". Trafność tego

żartobliwego osądu została udowodniona przed zaledwie kilkoma dniami za pomocą prostego i

wcale nie naukowego doświadczenia, o ileż jednak bardziej przekonującego niż setki wykresów i

pomiarów.

Przed samym świtem ktoś wbił drewniany palik na wierzchołku jednego z małych wzniesień.

Sherrard obserwował, bezpiecznie ukryty po nocnej stronie, jak pierwsze promienie słoneczne

muskają szczyt. Kiedy już oczy zdążyły się oswoić z raptowną detonacją światła, zobaczył, że

drewno czernieje i zwęgla się. Gdyby Ikar otoczony był atmosferą, palik stanąłby w płomieniach;

tak wyglądał świt na Ikarze...

Jednak upał nie był aż tak nieznośny podczas ich pierwszego lądowania, kiedy przed pięcioma

tygodniami przekraczali orbitę Wenus. Prometeusz zostawił asteroid za sobą w początkowej fazie

swego porywu na Słońce, po czym dostosował prędkość do tego malutkiego świata, by wreszcie

miękko osiąść na jego powierzchni jak płatek śniegu. (Płatek śniegu na Ikarze - to dopiero

wspaniały dowcip...) Naukowcy zaraz rozpoczęli penetrację piętnastu mil kwadratowych

zjeżonych niklo-żelaznymi skałami, ustawiając swoje instrumenty i punkty kontrolne, zbierając

próbki i czyniąc niezliczone obserwacje.

Wyprawę poprzedziły lata drobiazgowych przygotowań w ramach międzynarodowej Dekady

Astrofizycznej. Oto bowiem pojawiła się unikalna szansa, by statek badawczy zbliżył się na

bagatelną odległość siedemnastu milionów mil do Słońca, kryjąc się przed jego ślepą furią za

dwumilowej grubości tarczą skały i żelaza. W cieniu Ikara statek mógł bezpiecznie krążyć wokół

centralnego ogniska, które ogrzewało wszystkie planety i od którego zależało wszelkie życie. Tak

jak ów mityczny Prometeusz, który obdarzył ludzi ogniem, statek noszący jego imię miał

powrócić na Ziemię z innymi tajemnicami niebios.

Nie brakowało czasu na ustawienie przyrządów i wstępne badania, nim Prometeusz musiał

odlecieć i szukać stałego cienia nocy. Nawet wtedy można było pracować przeszło godzinę w

zgrabnych kosmopodach z własnym napędem - miniaturowych statkach kosmicznych, długich

zaledwie na dziesięć stóp - po nocnej stronie asteroidu, pod tym warunkiem jednak, że na czas

uciekało się przed nacierającą linią wschodu słońca. Nie był to warunek zbyt wygórowany,

zwłaszcza w takim świecie, gdzie świt maszerował z prędkością zaledwie jednej mili na godzinę;

ale Sherrard warunku tego nie spełnił, a karą była śmierć.

Wciąż nie był całkiem pewny, co się właściwie stało. Wymieniał przekaźnik sejsmografu na

Stacji I-45, popularnie zwanej Mount Everest, gdyż znajdowała się aż dziewięćdziesiąt stóp

ponad otaczającym ją terenem. Robota całkiem prosta, mimo że musiał posłużyć się zdalnie

sterowanymi łapami swojego kosmopodu. Sherrard władał nimi po mistrzowsku; umiał wiązać

węzły metalowymi palcami niemal tak szybko jak swoimi własnymi. Uporał się z robotą w

niespełna dwadzieścia minut. Sprawny radiosejsmograf na nowo mógł rejestrować drobne

wstrząsy i drżenia, które miotały Ikarem z coraz większą częstotliwością w miarę zbliżania się

asteroidu do Słońca. Niezbyt satysfakcjonowało Sherrarda to, że sam teraz szczodrze wzbogacił

ów sejsmograficzny rejestr.

Po sprawdzeniu sygnałów dokładnie umocował osłony przeciwsłoneczne wokół przyrządu. Aż

trudno uwierzyć, że takie dwa cieniutkie jak bibuła arkusze polerowanej folii metalowej mogły

powstrzymać zalew promieniowania, które stopiłoby w mgnieniu oka ołów czy cynę. A jednak

pierwsza osłona odbijała przeszło dziewięćdziesiąt procent padającego na jej lustrzaną

powierzchnię światła słonecznego, a druga odwracała większą część reszty, tak że przez obie

dostawał się tylko niegroźny ułamek ciepła.

Zameldował o zakończeniu pracy, dostał potwierdzenie ze statku i zbierał się już do powrotu.

Ostre światło reflektorów na Prometeuszu - bez których nocna strona asteroidu tonęłaby w

nieprzeniknionych ciemnościach - prowadziły nieomylnie do celu. Od statku dzieliły go tylko

dwie mile i przy tak słabej grawitacji pokonałby tę odległość o własnych siłach, gdyby tylko miał

na sobie zwykły kombinezon planetarny z miękkimi nogawkami. Tym razem zdał się na

niewielką moc mikrorakiet swojego kosmopodu, którym za pięć minut miał dotrzeć na miejsce.

Wyznaczył kierunek lotu żyroskopami, nastawił tylne silniki odrzutowe na dwa i odpalił.

Gdzieś w okolicy nóg nastąpiła potężna eksplozja, która wprawdzie odrzuciła go od Ikara - ale

nie w kierunku statku. Jakaś piekielna awaria; rzuciło go na bok pojazdu, skąd nie mógł

dosięgnąć sterownicy. Napędzany tylko jednym sprawnym silnikiem, kosmopod konwulsyjnie

wirował z coraz większą prędkością w przestworzach. Sherrard starał się zlokalizować

uszkodzenie, ale w tej szaleńczej wirówce całkowicie stracił orientację. Kiedy wreszcie udało mu

się dostać do sterownicy, tylko pogorszył sprawę - otworzył maksymalnie przepustnicę, jak

przerażony kierowca, który naciska na gaz zamiast na hamulec. Wprawdzie w ciągu zaledwie

sekundy naprawił błąd i zdusił silnik, ale wirował już w tak zawrotnym tempie, że widział tylko

kręcące się obłędnie gwiazdy.

Wszystko stało się tak szybko, że nie miał czasu na strach, a nawet wezwanie pomocy ze

statku. Puścił sterownicę; wszelkie próby skorygowania lotu mogły w tej sytuacji wywołać

odwrotny skutek. Za dwie lub trzy minuty kosmopod powinien odzyskać równowagę, lecz coraz

wyraźniejsze zarysy skał nie obiecywały mu nawet tylu sekund. Sherrard przypomniał sobie radę

z pierwszej strony Poradnika kosmonauty: "Kiedy nie wiesz, co robić, nie rób nic". Skrupulatnie

zastosował się do tej mądrej wskazówki, również w chwili gdy runął na niego Ikar i zgasły

gwiazdy.

Istny cud, że kosmopod się nie roztrzaskał, a Sherrard nie oddychał jeszcze kosmosem. (Za pół

godziny może będzie musiał się tym zadowolić, kiedy nawali izolacja termiczna...) Naturalnie nie

obyło się bez uszkodzeń. Po lusterkach zewnętrznych, umieszczonych po bokach otaczającej

głowę kopuły z przezroczystego plastyku, nie zostało ani śladu, tak że bez wykręcania szyi nie

widział, co się dzieje z tyłu. Bez lusterek się obejdzie; znacznie trudniej było mu pogodzić się z

utratą anten radiowych. Nie mógł nawiązać kontaktu ze statkiem, ani statek z nim. Z radia

dochodziły tylko ledwie słyszalne trzaski, których źródłem najprawdopodobniej był sam

odbiornik. Został sam, odcięty od reszty ludzkiego plemienia.

Sytuacja nie do pozazdroszczenia, ale tlił się jeszcze jeden blady promyk nadziei. Nie był

przecież zdany wyłącznie na łaskę losu. Jeśli nawet silniki odrzutowe były nie do użytku

domyślił się, że w prawym silniku nastąpiła eksplozja, która uszkodziła przewód paliwa, czyli

dokładnie to, co wedle zapewnień konstruktorów było niemożliwe - mógł się jeszcze poruszać.

Pozostały mu ramiona.

Ale dokąd ma się czołgać? Zupełnie stracił orientację, bo co prawda wystartował z Mount

Everest, ale równie dobrze mógł się znajdować teraz tysiące stóp od stacji. Na tym małym

świecie nie było żadnych znaków rozpoznawczych; zachodząca raptownie gwiazda Prometeusza

była najlepszym drogowskazem i gdyby udało mu się nie stracić jej z oczu, byłby ocalony. W

ciągu kilku najbliższych minut koledzy powinni zauważyć jego nieobecność, jeśli nie zauważyli

do tej pory. Ale bez radia poszukiwania mogą potrwać bardzo długo; mimo swej małej

powierzchni Ikar nie skąpił skutecznych kryjówek dla długiego na dziesięć stóp kosmopodu na

piętnastu milach kwadratowych tej niesamowicie poszarpanej ziemi niczyjej. Odnajdą go może

dopiero za godzinę - co oznaczało, że będzie zmuszony uciekać przed pogonią krwiożerczego

wschodu Słońca.

Wsunął palce do sensorów sterujących mechanicznymi kończynami. Na zewnątrz, w

otaczającej go zewsząd wrogiej próżni, ożyły jego sztuczne ręce. Opadły, wsparły się na żelaznej

skorupie asteroidu i uniosły kadłub ponad powierzchnię. Sherrard przygiął je nieco w kolanach i

wehikuł ruszył do przodu, niczym jakiś dziwaczny dwunożny owad... Najpierw prawa, potem

lewa, i znowu prawa...

Szło mu łatwiej, niż się spodziewał, i powoli odzyskiwał dawną pewność siebie. Wprawdzie

mechaniczne ręce przeznaczone były do lekkich robót precyzyjnych, ale w tym zdominowanym

przez stan nieważkości otoczeniu minimalna siła zdołała wprawić wehikuł w ruch. Siła grawitacji

Ikara była dziesięć tysięcy razy mniejsza niż na Ziemi: Sherrard razem z kosmopodem ważył tu

niecałą uncję i gdy już wprawił się w ruch, płynął przed siebie bez najmniejszego wysiłku, jak we

śnie.

Ale właśnie ta senna łatwość miała i swoje złe strony. Przebył już kilkaset jardów i oto

zrównywał się z zachodzącą gwiazdą Prometeasza, gdy zbytnia pewność siebie pokazała swe

zdradliwe oblicze. (Dziwne, jak szybko można popaść z jednej skrajności w drugą; jeszcze kilka

minut temu hartował ducha na spotkanie ze śmiercią - a teraz zastanawiał się, czy zdąży na

kolację.) Może to nowy sposób poruszania się, tak odległy od jego dotychczasowych

doświadczeń, przyczynił się do katastrofy; a może wciąż odczuwał skutki powypadkowego

szoku.

Jak wszyscy astronauci, Sherrard nauczył się orientacji w przestrzeni i przywykł do życia i

pracy w warunkach, gdzie ziemskie pojęcie góry i dołu nie mają sensu. W świecie takim jak Ikar

musi człowiek udawać, że "pod" stopami ma pewny grunt prawdziwej planety i że porusza się

zawsze w płaszczyźnie poziomej. Jeśli tylko te niewinne kłamstewka przestaną działać,

gwarantowany kosmiczny obłęd.

Atak przyszedł bez ostrzeżenia, jak to zwykle bywa. Wystarczyła chwilka, by próżno szukał

pod nogami Ikara, a nad głową gwiazd. Wszechświat przechylił się pod kątem prostym; Sherrard

poruszał się teraz pionowo, jak alpinista zdobywający skalną ścianę, i choć rozsądek

podpowiadał mu, że to czysta iluzja, wszystkie zmysły wrzeszczały, że to prawda. Za chwilę siła

przyciągania oderwie go od tej pionowej ściany i będzie spadał mila po mili w nieskończoność,

aż wreszcie rozpryśnie się w niepamięć.

Ale najgorsze dopiero miało nadejść; złudny pion chwiał się jeszcze jak igła kompasu,

rozpaczliwie poszukująca zgubionego bieguna. Już za chwilę znalazł się pod ogromnym skalnym

dachem, jak uczepiony sufitu pająk; nim się obejrzy, znów powróci ściana - ale tym razem będzie

po niej zjeżdżał, a nie wchodził...

Stracił zupełne panowanie nad pojazdem. Zimny pot, który coraz obficiej zraszał mu czoło,

ostrzegał, że wkrótce straci również panowanie nad swoim ciałem. Pozostało mu tylko jedno;

zacisnął na siłę powieki, wtulił się mocno w mały, zamknięty świat swojej kapsuły i całą siłą

woli wmawiał sobie, że na zewnątrz nie istnieje żaden wszechświat. Nie pozwolił nawet, by

przeszkodził mu w autohipnozie krótkotrwały, łagodny szczęk sygnalizujący drugą z kolei

kraksę.

Gdy wreszcie odważył się wyjrzeć na zewnątrz, zobaczył, że kosmopod zatrzymał się na

potężnym głazie. Mechaniczne ręce zamortyzowały wprawdzie siłę uderzenia, ale za cenę, na

którą bynajmniej nie było go stać. Mimo że kapsuła nic tu praktycznie nie ważyła, zachowała

przecież swoje pięćset funtów inercji, a posuwała się chyba z prędkością czterech mil na godzinę.

Pęd okazał się ponad wytrzymałość metalowych łap; jedna pękła, a druga wygięła się żałośnie.

Pierwszą reakcją Sherrarda na ten żałosny widok nie była rozpacz, lecz wściekłość. Ledwie

utwierdził się w przekonaniu, że wyjdzie cało z opresji, szybując sobie ponad jałowym obliczem

Ikara, a tu wszystko na nic, i to przez jeden moment fizycznego załamania! Ale kosmos nie

tolerował żadnych ludzkich słabości i uczuć, a człowiek, któremu to nie odpowiadało, nie miał tu

czego szukać.

Przynajmniej zyska na czasie w pogoni za statkiem; o dziesięć minut, a może i więcej, opóźnił

spotkanie ze świtem. Czy te dziesięć minut przedłuży tylko agonię, czy też da więcej

zbawiennego czasu jego kolegom na odnalezienie go, miał się dowiedzieć niebawem.

Gdzie byli? Na pewno już rozpoczęli poszukiwania! Wytężył wzrok w kierunku jasnej gwiazdy

Prometeusza z nadzieją, że dostrzeże bledsze światła kosmopodów zmierzających w jego stronę -

ale nic poza statkiem nie było widać na z wolna obracającym się firmamencie.

Musiał więc raczej liczyć na własne siły, choć szanse miał mizerne. Jeszcze tylko kilka minut, a

Prometeusz, tonąc pod krawędzią asteroidu, pociągnie za sobą smugi świateł i pogrąży go w

mroku. Wprawdzie mrok potrwa o wiele za krótko, ale zanim zapadnie, trzeba rozejrzeć się za

schronieniem przed nadciągającym dniem. Ta skała, na którą wpadł na przykład...

Tak, skała zapewni mu trochę cienia, przynajmniej do czasu, kiedy Słońce znajdzie się w

połowie drogi po niebie. Nic go nie zbawi, jeżeli będzie miał Słońce prosto nad głową, ale

niewykluczone, że znalazł się na takiej szerokości, gdzie Słońce nigdy nie wznosi się wysoko

ponad horyzont w tej porze czterysta dziewięciodniowego roku Ikara. Przetrwałby wówczas

króciutki okres światła dziennego; była to jedyna nadzieja, jeśli koledzy nie odnajdą go przed

świtem.

Prometeusz ze swymi światłami zniknął już za skrajem świata. Pozbywszy się obcej

konkurentki, gwiazdy świeciły teraz ze zdwojoną jaskrawością. Najwspanialej z nich wszystkich

- tak ślicznie, że na sam widok łzy cisnęły mu się do oczu - świeciła latarnia Ziemi, gdzie się

urodził, z towarzyszącym jej wiernie Księżycem, po którym nieraz stąpał; czy ujrzy jeszcze

kiedyś choćby jedno z tych bliskich mu miejsc?

Zdziwiło go, że do tej pory nie pomyślał nawet o żonie i dzieciach, i o wszystkim, co kochał na

świecie, który wydawał mu się teraz coraz bardziej odległy. Poczuł nagły wyrzut sumienia, ale

zaraz mu przeszło. Więzy uczuć nie osłabły przecież mimo tych stu milionów mil przestrzeni,

które dzieliły go od rodziny. W tej chwili nie miały po prostu żadnego znaczenia. Był teraz

prymitywnym, egocentrycznym zwierzęciem, walczącym o własne życie, a jego jedyną bronią

były szare komórki. W tym pojedynku serce nie miało nic do powiedzenia; byłoby tylko zbędną

przeszkodą, mącącą trzeźwość umysłu i osłabiającą stanowczość.

I wtedy ujrzał coś, co przegnało precz wszelkie myśli o dalekim domu. Za jego plecami,

sięgając wysoko ponad horyzont, rozpościerając się pomiędzy gwiazdami jak mleczna mgła,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: