pokarmowy.docx

Podział zwierząt ze względu na budowę przewodu

Pokarmowego

1)      Monogastryczne

I.        Kury

2. Świnie
3. Psy
4. Koty

2)      Przeżuwacze

1. Bydło mleczne i mięsne
2. Kozy i owce
3. Jelenie

3)     Zwierzęta trawiące celulozę w jelicie grubym

1. Konie
2. Króliki
3. Strusie

Procesy trawienne - zwierzęta monogastryczne

Główne funkcje śliny:

•     

wypłukiwanie resztek pokarmowych i bakterii z jamy ustnej i powierzchni zębów,

•      ślina resztkowa tworzy cienki film, ochraniający błonę śluzową przed mikrourazami i wysuszeniem,

•      neutralizuje kwaśne pH

•      wpływa na zachowanie równowagi wodnej organizmu,

•      współdziała w odbieraniu bodźców smakowych,

•      bierze udział w tworzeniu kęsa pokarmowego,

•      bierze udział we wchłanianiu niektórych leków,

•      jest drogą eliminacji szkodliwych substancji z organizmu,

•      zwilża powierzchnię zębów i błony śluzowej,

•      bierze udział w połykaniu pokarmów,

•      zapoczątkowuje trawienie węglowodanów i lipidów,

•      zawiera szereg enzymów i substancji czynnych, które niszczą bakterie i inne drobnoustroje,

•      pomaga w rozdrabnianiu i żuciu pokarmów.

Produkcja śliny- zachodzi w dwóch etapach. W zrazikach powstaje ślina pierwotna, która ma podobny skład elektrolitowy jak osocze. Następnie ulega ona modyfikacji w przewodach wyprowadzających - ślina wtórna

Wydzielanie śliny- zachodzi w na zasadzie odruchu. Bodźcami są m.in. zapach i smak potraw, dotykanie błony śluzowej jamy ustnej, żucie, a także nudności.

Skład śliny

99.5 % woda

0.5 % składniki stałe w tym:

•      sole (NaCI, KCI), dwuwęglan sodu, kwaśny i zasadowy fosforan sodu, fosforan wapnia,

•      białka surowicy krwi- albuminy, globuliny, glikoproteidy, substancje grupowe krwi, enzymy (lizozym, amylaza, fosfataza), parotyna, substancje parotynopodobne

•      Białka enzymatyczne - a-amylaza, maltaza, lipaza językowa

•      niebiałkowe substancje azotowe- mocznik, aminokwasy, kwas moczowy, kreatynina

•      bezazotowe subst. Organiczne- cukier (glukoza)

•      lipidy- trójglicerydy, dwuglicerydy, cholesterol, estry cholesterolu, fosfolipidy

•      składniki nieorganiczne-jony (Na, K, Ca, Mg, Cl, F, I, HCO3', C032')

•      IgA, lizozym, defensyny: ochrona przeciwko mikroorganizmom

•      Czynniki wzrostowe (EGF, IGF, NGF), neuroprzekaźniki (VIP, NPY, s.P), hormony (gastryna, somatostatyna, glukagon, leptyna)

Enzymy zawarte w ślinie:

a-amylaza - enzym zawarty w ślinie zwierząt wszystkożernych (świni, szczura), rozkłada skrobię

Lipaza ślinowa - enzym odpowiedzialny za trawienie tłuszczów. Występuje u młodych osobników wielu gatunków zwierząt. Aktywność lipazy zanika po zmianie pokarmu płynnego na pokarm stały

Mechanizmy wydzielnicze śliny

Ślinianki są unerwione zarówno przez włókna przywspółczulne/parasympatyczne jak i współczulne/sympatyczne. Różne bodźce wywołują różny stopień aktywacji wydzielania przez ślinianki. Przewaga stymulacji parasympatycznej/przywspółczulnej wywołuje wydzielanie wodnistej śliny, stymulacja sympatyczna powoduje wydzielanie śliny bogatej w mucynę i inne związki wielkocząsteczkowe.

Pobudzenie przywspółczulne =» do wzrostu uwalniania Ach, aktywującej receptory cholinergiczne M, i zwiększone tworzenie IP3 oraz następowo wzrost uwalniania jonów Ca2+ w komórkach pęcherzykowych.

Pobudzanie przywspółczulne prowadzi do obfitego wydzielania wodnistej śliny, wzmożenia metabolizmu ślinianek, rozszerzenia naczyń i zwiększenia przepływu krwi przez ślinianki oraz skurczu komórek mioepitelialnych, wyciskających wydzielinę ze ślinianek do przewodów wyprowadzających.

Pobudzenie układu współczulnego i uwalnianie amin katecholowych aktywuje adrenergiczne a- i R-receptory (cyklazę adenylową), -> to do wzrostu w komórkach gruczołowych ślinianek cyklicznego AMP (cAMP).

Związki wielkocząsteczkowe śliny są wydzielane na drodze złożonego procesu wiążącego stymulacją z wydzielaniem. W procesie tym zachodzi fosforylacja białka, ruch ziarnistości wydzielniczych i ostatecznie wydzielania w formie egzocytozy.

Pobudzenie współczulne i aminy katecholowe wywołują również wzrost sekrecji śliny, a ponadto wzrost metabolizmu ślinianek, skurcz komórek mioepitelialnych wyciskających wydzielinę z przewodów wyprowadzających oraz zmiany w przepływie krwi przez ślinianki.

Objętość wydzielanej śliny

Gruczoły właściwe żołądka

zawierają kilka typów komórek:

•      komórki główne, produkujące enzymy trawienne soku żołądkowego (pepsyna, podpuszczka, lipaza),

•      komórki okładzinowe, które “produkują kwas solny”, tzn. aktywnie transportują do światła gruczołu jony H+ i Ch, które tworzą tam roztwór HCI, i glikopeptyd niezbędny do wchłaniania wit. B12

•      komórki śluzowe szyjki, zlokalizowane w górnej części gruczołu, produkujące śluz,

•      komórki niezróżnicowane (macierzyste), zlokalizowane na pograniczu dołeczka i górnej części gruczołu, odpowiedzialne za regenerację nabłonka gruczołów i powierzchni żołądka,

•      komórki dokrewne, produkujące hormony peptydowe gastrynę, bombezynę, somatostatynę, VIP, grelinę, obestatynę, apelinę.

Pepsynogen

Syntetyzowany przez komórki główne Aktywowany przez obniżające się pH Katalizuje hydrolizę wiązań białkowych Zapoczątkowuje trawienie białek

Najsilniejszym stymulatorem sekrecji jest pobudzenie receptorów muskarynowych

Podpuszczka

Obecna tylko u zwierząt młodych, odżywiających się wyłącznie mlekiem

Umożliwia zamianę rozpuszczalnego białka mleka kazeiny w nierozpuszczalny parakazeinian wapnia

Lipaza żołądkowa

•                    Rozszczepia wiązania estrowe naturalnie zemulgowanych tłuszczów (obecnych w mleku, śmietanie, żółtku jaja)

Wydzielanie HCI. Komórki okładzinowe zwiększają ilość jonów H+w świetle żołądka ok. 107 razy dzięki H+/K+-ATPazie (w zamian za K+) - transport pierwotnie aktywny. Jony K+ podlegają recyrkulacji poprzez kanał K+ od strony światła komórki. Na każdy wydzielony jon H+ jeden jon HC03_ (powstający z C0...