1.MIEJSCE PEDAGOGIKI W ŚWIECIE KULTURY:Kultura-jest to zespół wszystkich form świadomości społ. funkcjonujących w praktyce danej społ.Formy świadomości społ.a)doświadczenieb)wiedzac)umiejętności1)Normatywne- cele, wartości, idee które grupa społ. chce osiągnąć2)Deraktywalne- sposoby, środki, metody które doprowadzają do zrealizowania środków normatywnych.Praktyka społ.-zespół czynności jakie podejmuje gr.społ. pod wpływem przekonań normatywno-deraktywalnych. rodzaje: wolontariat, religijna, prawnicza, lekarska itp.Praktyka-wykonywanie określonych wartości respektując określoną wiedzę.Podział kultury:a)Techniczna użytkowa (-materialna, -produkcji, -konsupcji, -wymiany)b)Symboliczna:- Światopoglądowo twórcza czyli pogląd na świat (-ogólna reprezentacja świata w umysłach ludzkich danej epoki: religia,filozofia,magia) -Symboliczna w węższym sensie która dzieli się na: Komunikacyjna sfera kultury (komunikat przekazywany w innej formie:sztuka,obyczaj,język), Poza komunikacyjna sfera kultury ( a)definicje,teorie,koncepcje, b)nauka ) Społ. świadomość pedagogiczna.
2.a) PEDAGOGIKA NA PRZEŁOMIE XIX i XX WIEKU:Wraz z rozwojem cywilizacji zmieniały się formy wychowania. Refleksja pedagogiczna zjawia się w czasach nowożytnych. Wędrowni nauczyciele sofiści stawiali pierwsze problemy pedagogiczne. Filozofie greccy m.in. Platon, Arystoteles, Kwintylian, głosili poglądy pedagogiczne, które wynikały z podstaw ich poglądów filozoficznych. Chrześcijaństwo wniosło nowe pojęcia i rozwinęło charakterystyczne dla siebie systemy wartości i zasady wychowania. Historycy pedagogiki właśnie z początkiem XIX wieku łączą naukowy charakter pedagogiki. Pedagogika jako nauka powstała w XIX wieku, za sprawą J. F. Herbarta (nazywany jest on ojcem pedagogiki); jako pierwszy, zdobył on stopień naukowy profesora z zakresu tej dziedziny. Herbart oderwał pedagogikę od filozofii, ustanawiając ją autonomiczną dziedziną, którą oparł na dwóch naukach: etyce filozoficznej i psychologii. Za główny cel wychowania uznał ukształtowanie charakteru moralnego, za główne środki – wyrobienie karności i nauczanie wychowujące. Znaczący przełom w uprawianiu pedagogiki nastąpił pod wpływem psychologii eksperymentalnej. W Niemczech, w Lipsku, w 1879 roku Wilhelm Wundt stworzył pierwsze psychologiczne laboratorium eksperymentalne, gdzie były prowadzone badania pedagogiczne nad wychowawczym i szkolnym rozwojem dzieci i młodzieży oraz nad problemami dydaktyki i higieny nauczania. Badacze stosowali różnorodne kwestionariusze, ankiety, testy, systematyczne obserwacje. Oparta na tych badaniach empiryczna pedagogika naukowa rozwinęła się głównie w latach przełomu wieków XIX i XX.
b) PIERWSZY NAUKOWY SYSTEM PEDAGOGICZNY Z. HERBARTA:Jan Fryderyk Herbart- niemiecki filozof, psycholog, pedagog. Urodził się w 1776r. W Oldenburgu. Stworzył pedagogikę naukową, ponieważ pierwszy oderwał pedagogikę od psychologii. Usystematyzował ją i oparł na dwóch naukach pomocniczych etyce i psychologii. Etyka zdaniem Herberta wyznacza i uzasadnia cele wychowania. Psychologia zaś środki wiodące ku temu celowi.Herbartowski system wychowania:Powiązany był zarówno z etyką jak i psychologią, a wszystkie swoje spostrzeżenia pedagog opierał na refleksji nad swoimi wcześniejszymi, różnorodnymi dydaktycznymi doświadczeniami. Herbart wyróżnił cztery etapy, które zmierzają do osiągnięcia cnoty, czyli siły moralnej charakteru czyli:-znajomość sądów moralnych-pojawienie się „etycznego ciepła” emocji-podejmowanie moralnych decyzji-sposoby postępowania, czyli osiągnięcia dyscypliny moralnejNauczanie należy oprzeć na czterech stadiach, które nazywał:-jasność-kojarzenie-system-metodaWedług Herbarta najważniejszym celem nauczania jest kształtowanie u ludzi silnych moralnych charakterów. Podkreślał, że wychowania nie należy, a nawet nie można oddzielić od nauczania, że wola i charakter rozwijają się równocześnie z rozumem. Dokonał analizy procesu przyswajania wiedzy przez ucznia i wyróżnił stopnie, które miały wyznaczać tok nauczania wszystkich przedmiotów na wszystkich szczeblach nauki szkolnej.
c) NOWE WYCHOWANIANowe Wychowanie zdefiniował jako koncepcję pedagogiczną która: „przeciwstawia się tradycyjnym metodom przyznającym istotna rolę w nauczaniu i wychowaniu nauczycielowi, natomiast koncentruje proces pedagogiczny na dziecku, jego własnej aktywności, potrzebach wieku, jego osobistych upodobaniach i zainteresowaniach”Główne idee nowego wychowania:Postulat pajdocentryzmu - oparcie wychowania na naturalnych siłach tkwiących w samym wychowanku. Pedagogika wychodząca od dziecka, dziecko jest w centrum zainteresowania.
Krytyka pierwszoplanowości nauczyciela na rzecz wychowania wychodzącego od naturalnych potrzeb dziecka, oraz uwzględniająca jego fazy rozwoju,
Poszanowanie naturalnego tempa rozwoju każdego wychowanka bez sztucznego przyspieszania,
Akceptacja indywidualnych różnic i spontanicznej socjalizacji, czyli akceptacja wchodzenia dziecka w różne grupy rówieśnicze,
Aktywizm – wychowanie to proces aktywnego wzrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku. Subiektywizm pedagogiczny – osią jego było uznawanie wychowania jako procesu odśrodkowego polegającego na mniej lub bardziej swobodnej ekspresji, a więc z ograniczeniem lub wykluczeniem oddziaływań zewnętrznych wywieranych za pomocą nauczania w dydaktyce. Obiektywizm pedagogiczny - był skłonny uwzględnić w umiarkowany sposób element urabiania i przymusu jako dialektyczny składnik dorastania do podmiotowej autonomii. Pedagogika obiektywna umieszczała wychowanie w tym, co relatywnie lub uniwersalnie trwałe.Przedstawiciele:Maria Montessori(1870 – 1952)-lekarka, pedagog, urodzona we Włoszech. Założyła Dom Dziecięcy.Jon Dewey(1859 – 1952)- filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu, interesował się głównie pedagogiką naturalistyczną.
3.PRZEDMIOT BADANIA- określać będziemy wszelkie obiekty, rzeczy oraz zjawiska i procesy, którym one podlegają i w odniesieniu do których formułujemy pytania badawcze.
CEL BADANIA- jest dążenie do wzbogacenia wiedzy o osobach, rzeczach lub zjawiskach które są przedmiotem badań.
4.PEDAGOGIKA – nauka o edukacji człowieka, należy do nauk społecznych (humanistycznych) i stanowi zespół nauk o wychowaniu i wykształceniu człowieka przez całe jego życie.
PEDAGOGIA – dyscyplina pedagogiczna, która zajmuje się zespołem metod i środków stosowanych w nauczaniu oraz wychowywaniu. Jest stosowana przez nauczycieli.
PEDAGOG- to człowiek zawodowo zajmujący się sprawami wychowania, współcześnie określany jako nauczyciel, wychowawca.
EDUKACJA- oznacza wychowanie - jako kształcenie człowieka, uczenie przystosowywania do życia w społeczeństwie
WYCHOWANIE-jest to świadome, celowe i specyficzne pedagogiczne kształcenie osób z reguły występujących w różnych zbiorach, dokonywane głównie przez słowo, a także przez przykład osobisty.
KULTURA – zespół wszystkich form świadomości społecznych funkcjonujących w praktyce danej społeczności.
KSZTAŁCENIE- proces w wyniku, którego jednostka nabywa umiejętności zdobywania wiedzy. Kształcenie może być ogólne lub zawodowe. W ostatnich latach przez kształcenie rozumie się łącznie nauczanie i uczenie się.
OSOBOWOŚĆ- jest dynamiczną organizacją tych cech psychofizycznych człowieka, które decydują o jego przystosowaniu się do środowiska.
NAUCZANIE- to planowa, systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych i trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości.
UCZENIE SIĘ- jest to proces nabywania przez jednostkę względnie trwałych zmian w zachowaniu na podstawie jej indywidualnego doświadczenia; świadome i zamierzone zdobywanie wiadomości i umiejętności.
5.PARADYGMAT – zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek przyjęty w wyjaśnianiu jakiegoś obszaru rzeczywistości. Dotyczy bezpośrednio przedmiotu danej nauki i stanowi podstawę wnioskowania o nim. Paradygmat w odniesieniu do pedagogiki oznacza zbiór przesłanek (założeń) koniecznych do zdefiniowania edukacji, stanowiących punkt wyjścia badań nad nią oraz budowania jej teorii.
SZKOŁA NAUKOWA- określana jako formacja intelektualna, społeczność badaczy skupiona wokół mistrza –założyciela (Andreas Nemeth). Szkoła naukowa obejmuje grupę naukowców kontaktujących się ze sobą i komunikujących bezpośrednio lub pośrednio, rozwiązujących zbieżne problemy badawcze, kierujących się tymi samymi przesłankami, teoretycznymi i podstawowymi założeniami metodologicznymi, odwołujących się do tych samych autorytetów, skupiających się wokół wspólnego żyjącego autorytetu lub programowo nawiązujących do jego dzieł.
PODEJŚCIE RETORYCZNE- podejmowanie aktywności w celu lepszego przekonywania innych o wartości określonej teorii.
PODEJŚCI SOCJOLOGICZNE- Większość zaangażowanych w badania naukowe jest bardziej zainteresowana tym, czy dane teorie nadają się do publikacji niż tym, czy są poprawne.
KIERUNEK NAUKOWY-PEDAGOGICZNY- -Zbiór poglądów lub systemów zbliżony do siebie treścią tez, problematyką czy metodami - filozoficzna perspektywa (A. Stępień)-Efekt rozprzestrzeniania się szkoły naukowej w nowych miejscach i instytucjach Wynik wywierania znaczącego wpływu na całą społeczność naukową w danej dziedzinie wiedzy. Wystąpienie i rozchodzenie się kierunku naukowego najczęściej łączy się z jakąś konkretną osobą lub grupą osób, szkołą naukową, jej miejscem (M. Petrusek). -Sposób ujęcia przedmiotu, treści i metod pedagogicznych znamienny tylko dla jednej dziedziny wychowania lub pewnej jej strony lub jej składnika(Kazimierz Sośnicki)
RUCH, PRĄD NAUKOWY-PEDAGOGICZNY- konstrukcja naukowa stanowi jednoznacznie sformułowane treści dotyczące zjawisk pedagogicznych, stojące w opozycji do sytuacji zastanej (aktualnego prądu) i wnoszące nowe wartości i nowe propozycje w odniesieniu zarówno do podmiotów edukacji, jak i oddziaływań pedagogicznych.
DOKTRYNA NAUKOWA-PEDAGOGICZNA- Ogół poglądów, twierdzeń, założeń z określonej dziedziny wiedzy właściwych danemu myślicielowi lub szkole. Niekiedy obejmuje system, teorię, naukę czy program polityczny Twierdzenia, przekonania nawiązują do dorobku kultury, jak również określają wnioski z przyjmowanych założeń. Doktryna bazuje na określonym światopoglądzie, a czasem na doświadczeniach i autorytecie tworzących ją ludzi.
PODEJŚCIE TEORETYCZNE-PEDAGOGICZNE- Specyficzny sposób podejścia do przedmiotu badań, sposób postrzegania rzeczywistości edukacyjnej czy źródeł stanowienia celów (B. Śliwerski).-Swoiste ujęcie, swoisty punkt widzenia o różnym stopniu oddalenia od przedmiotu poznania (K. Duraj – Nowakowa).-Uprzednio przyjęty zespół założeń, z których wspólnie można wyprowadzać założenia dla własnych procesów poznawczych.
DYSKURS PEDAGOGICZNY- Pojęcie to określa uwarunkowane historycznie i epistemologicznie reguły wypowiedzi na temat edukacji, operujące argumentacją z elementami perswazyjnymi bądź ekspresyjnymi (B. Śliwerski).-Dyskurs pedagogiczny określa gatunek mowy obecny w praktyce szkolnej i wychowawczej. Występuje wówczas jako rodzaj wyspecjalizowanej praktyki komunikacyjnej posiadającej swoje reguły i prawa.-Dyskurs pedagogiczny można również pojmować jako zdarzenie interakcyjne, stanowiące miejsce dla wymiany komunikatów w procesie pedagogicznym – można go wówczas określić jako rozumowanie, argumentowanie, roztrząsanie, debata czy rozmowa.
MODA UMYSŁOWA- to masowo upowszechniony określony styl myślenia, filozofowania, określona tendencja, orientacja ideologiczna. Moda umysłowa charakteryzuje się skłonnością do często powierzchniowego i odtwórczego naśladowania określonych idei czy twórczego ich realizowania jako czegoś niezwykle pozytywnego.
MYŚL PEDAGOGICZNE- myśl pedagogiczna stanowi treść nie tylko teorii pedagogicznych o charakterze bardziej lub mniej naukowym, lecz również publicystykę pedagogiczną, w której zazwyczaj formułują się ideały pedagogiczne (B. Nawroczyński).
6.DYSCYPLINY PEDAGOGICZNE:1. Kryterium celów działalności wychowawczej:-dydaktyka ogólna -nauka o nauczaniu i uczeniu się, czyli o systemie poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania-uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka.- dydaktyka szczegółowa- bada zagadnienia specyficzne dla wybranego przedmiotu nauczania. Teoria nauczania i uczenia się poszczególnych przedmiotów na określonych szczeblach nauczania.-teoria wychowania- kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji moralnych – formowanie postawy wobec świata
2. Kryterium metodologiczne:-pedagogika ogólna- ujmuje człowieka jako funkcjonalna całość.-pedagogika społeczna- zajmuje się problematyką środowiskową uwarunkowań procesów wychowania.
3. Kryterium instytucjonalne:- pedagogika szkolna, przedszkolna, szkoły wyższej, wojskowa
4. Kryterium rozwojowe:-andragogika- teoria oświaty dorosłych- pedagogika dzieci i młodzieży, okresu żłobkowego, wczesnoszkolna
5. Kryterium rodzaju działalności:-p. obronna, rekreacji, kultury, sportu, pracy, zdrowia, czasu wolnego
6. Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych:-pedagogika specjalna- surdopedagogika(zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z wadami słuchu),-tyflopedagogika(zajmuje się wychowaniem, edukacją, terapią i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących.), -oligofrenopedagogika(zajmuje się wychowaniem i nauczaniem osób z niepełnosprawnością intelektualną), -pedagogika terapeutyczna(jest to pedagogika osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo),-pedagogika resocjalizacyjna(zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z zaburzonym zachowaniem i niedostosowanych społecznie),
7. Kryterium problemowe:-pedagogika porównawcza- analiza systemów oświatowych różnych krajów w powiązaniu z ich społecznym i ekonomicznym rozwojem,-pedeutologia- nauka dotycząca nauczyciela-teoria systemów oświatowych
7.FILOZOFIA dostarcza ogólnej i abstrakcyjnej refleksji nad faktami edukacyjnymi. Pozwala uporządkować kategorie nadające znaczenie faktom edukacyjnym i wyodrębnić zróżnicowane sposoby stawiania pytań o istotę edukacji. Jeden z działów filozofii – ontologia – stawiając pytania o naturę bytu, stawia także pytania o sposoby istnienia edukacji. Z kolei epistemologia – drugi wielki dział filozofii – stawia pytania o naturę ludzkiego poznania. W kontekście pedagogiki są to pytania zarówno o naturę naukowego poznania faktów edukacyjnych, jak i o naturę poznawania świata przez uczniów.
SOCJOLOGIA – to kolejna z nauk, które w bardzo ścisły sposób współpracują z pedagogiką. Jest ona nauką społeczną, której celem jest Badanie i opisywanie różnych społeczeństw i grup ludzkich, procesów i zjawisk zachodzących w obrębie rzeczywistości społeczeństwa, wszelkich przejawów i form życia społecznego, struktur społecznych, zbiorowości, układów, interakcji społecznych. Jej osiągnięcia naukowe wzbogacają pedagogikę, o wiedzę na Temat zależności wychowania i jego wyników od środowiska społecznego, w którym odbywa się kształtowanie osobowości konkretnej jednostki.
PSYCHOLOGIA- podobnie jak socjologia, stanowi dyscyplinę pomocniczą pedagogiki, ponieważ dysponuje systemem pojęciowym i teoriami potrzebnymi do wyjaśnienia wielu faktów psychologicznych, które stanowią bezpośredni kontekst praktyki edukacyjnej. W zasadzie na każdym niemal kroku pedagog natyka się na pojęcia psychologiczne, co wynika z definicji wychowania, które jest oddziaływaniem na psychikę i zachowanie się człowieka.
8.NAUKA- dziedzina kult zajmująca się wyjaśnianiem reguł rządzących światem, opierając się na metodzie naukowej bądź paradygmatach nauki. Tezy są popierane na doświadczeniu, które rozszerzają wiedzę.
POZNANIE NAUKOWE- ma na celu zdobycie wiedzy. Powinna ją cechować maksymalna ścisłość i prostota, powinna być pewna oraz zawierać maksymalną ilość informacji. Poznanie naukowe służy osiągnięciu wyższych form wiedzy, jako prawa nauki i teorii.
METODY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH:
a) ilościowe
eksperyment pedagogiczny
monografia pedagogiczna-( metoda badań, której przedmiotem są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej, lub jednorodne zjawiska społeczne, prowadząca do gruntownego rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych)
metoda indywidualnych przypadków-(Celem jest poznanie i ocena rozwoju jednostki, bądź też ocena poziomu tego rozwoju i podjęcie odpowiedniego działania, by mogła dalej rozwijać się lub zastosować działania naprawcze. Chodzi tu o bezpośredni kontakt badającego z badanym oparty na pełnej akceptacji jednostki badanej, elastyczność podczas badania, by można było weryfikować plan postępowania badacza)
metoda sondażu diagnostycznego- (jego przedmiotem są poglądy badanych, opinie, motywy, zjawiska społeczne, zjawiska masowe,. Metoda ta pozwala określić *zasięg danego zjawiska, *poziom, intensywność tego zjawiska, *ocenę*wniosek)metoda indywidualnych przypadków-(jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych w przedmiocie budowania uogólnień)
b) jakościowe
wywiad pogłębiony-(jedna z podst. metod zbierania informacji i badania opinii publicznej, polegająca na przeprowadzeniu odpowiednio ukierunkowanych rozmów, jedna z podst. technik zbierania materiału badawczego w naukach społ.)
metoda biograficzna-( analiza życia jednostek, opis ich sytuacji rodzinnej, szkolnej, życiowej, która może mieć związek z naszym przedmiotem badania)
jakościowa analiza tekstu-(to jakościowy opis i interpretacja zawartych w dokumentach treści (jawnych i ukrytych)) obserwacja-(badacz bierze bezpośredni udział w życiu osób badanych, jego uczestnictwo może być jawne lub niejawne. Wyróżniamy 3 etapy: orientacji w terenie (badacz notuje sytuacje, zdarzenia, poznaje konteksty, odkrywa znaczenia), wyodrębniania elementów zogniskowanych(czyli elementów które chce poddać dokładnej obserwacji-konkretne zdarzenia i epizody) oraz etap selektywny(stanowi próbę zrozumienia i wyjaśnienia wyników obserwacji zogniskowanej)
9.PARADYGMATY PODZIAŁ:
...
monisia012