Mtd5b.doc

(214 KB) Pobierz

ZMIENNE, PROBLEMY I HIPOTEZY BADAWCZE

mtd 5B (2008 / 2009) – 8

Tytus Sosnowski

Kurs 004 (2008 / 2009)

METODOLOGIA BADAŃ PSYCHOLOGICZNYCH

Wykład obligatoryjny dla I roku studiów wieczorowych

Wydziału Psychologii UW

PLANOWANIE I ANALIZA BADAŃ EMPIRYCZNYCH

Część b:

Badania eksperymentalne;

planowanie I ANALIZA badań
jako problem kontroli wariancji

Eksperyment jest schematem badawczym który pozwala na celowe oddziaływanie na zmienną zależną a jednocześnie stwarza najlepsze możliwości kontroli zmiennych ubocznych.

Eksperyment polega na stworzeniu takiego układu izolowanego, w którym na zmienną zależną wpływa jedna lub kilka zmiennych niezależnych (głównych) natomiast wpływ innych zmiennych (ubocznych i zakłócających) jest wyeliminowany lub dobrze kontrolowany.

Eksperyment powinien być tak zaplanowany i przeprowadzony, aby grupy eksperymentalne nie różniły się między sobą od siebie niczym, poza poziomem zmiennej niezależnej (zmiennych niezależnych).

MANIPULACJA EKSPERYMENTALNA: przyporządkowanie różnych (co najmniej dwóch) poziomów zmiennej niezależnej grupom zrandomizowanym.

RANDOMIZACJA: losowy podział próby na grupy eksperymentalne.

EKSPERYMENT to badanie w którym manipulujemy co najmniej jedną zmienną niezależną, kontrolujemy zmienne uboczne i eliminujemy zmienne zakłócające.

Zmienna zależna jest zmienną mierzoną

TRAFNOŚĆ WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA

PLANU EKSPERYMENTALNEGO

Plan jest trafny WEWNĘTRZNIE gdy:

· umożliwia udzielenie odpowiedzi na postawione pytanie.

· umożliwia testowanie hipotezy eksperymentalnej, eliminując jednocześnie wszystkie hipotezy alternatywne (alternatywne wyjaśnienia uzyskanych wyników).

Przykład:

Testujemy hipotezę mówiącą, że "nagroda podwyższa poziom wykonania zadań umysłowych". Zastosowano plan dwu-grupowy, jak niżej.

grupa1: kobiety	grupa2: mężczyźni
Nagroda	Brak nagrody

Gdybyśmy zaobserwowali wyższy poziom wykonania w grupie 1 niż w grupie 2, nie moglibyśmy rozstrzygnąć czy różnica ta została spowodowana nagrodą (hipoteza badawcza) czy też płcią osób badanych (hipoteza alternatywna). Plan jest nietrafny wewnętrznie.

Byłby on trafny wewnętrznie wtedy, gdyby zaobserwowanej różnicy między grupami nie można było wyjaśnić NICZYM INNYM, lecz jedynie działaniem nagrody (zmiennej niezależnej).

Koniecznym warunkiem trafności wewnętrznej planu eksperymentalnego jest randomizacja. Jeśli grupy nie są zrandomizowane, nigdy nie wiemy, czy nie różnią się między sobą pod względem jakiejś ważnej zmiennej.

Plan jest trafny ZEWNĘTRZNIE gdy pozwala generalizować (uogólniać) wyniki uzyskane w próbie na populację.

Generalizacja może dotyczyć:

· badanych osób – np. czy wyniki uzyskane na 20 kobietach i 20 mężczyznach można uogólnić na wszystkie kobiety i mężczyzn?

· zmiennej manipulowalnej – czy wyniki uzyskane z zastosowaniem nagany jako kary można uogólnić na wszystkie rodzaje kar?

W badaniach eksperymentalnych bardzo rzadko bada się próby reprezentatywne (stosuje się natomiast powtarzanie badań na różnych próbach). Nie jest to jednak mankament tak ważny jak brak reprezentatywności próby przy szacowaniu parametrów.

Nie chodzi tu bowiem o ocenę, ile wynosi wartość określonego parametru zmiennej, ale o to, czy manipulacja eksperymentalna powoduje zmianę zmiennej zależnej. Oczywiście trzeba się liczyć z tym, że efekty manipulacji mogą być różne zależnie od populacji.

ELEMENTY ANALIZY WARIANCJI

(rozwiązanie klasyczne, oparte na sumach kwadratów)

· suma kwadratów (odchyleń od średniej) / sum of squares – SS

· stopnie swobody / degree of freedom – df

· średni kwadrat / mean square (MS) = wariancja – ,