JĘZYK:
· jest narzędziem poznania świata,
· przenika ludzkie doświadczenie,
· wpływa na zachowanie jednostki i zbiorowości,
· jednoczy każdą wspólnotę,
· umożliwia współdziałanie społeczne.
Funkcje języka (charakteryzują język narodowy i warianty środowiskowe tworzone przez różne grupy społeczne):
· socjalizująca, konsolidująca – tworzy więzi, umożliwia porozumiewanie się ludzi połączonych wspólnym celem
· poznawcza – dzięki niej dana wspólnota językowa dostrzega, interpretuje i wartościuje świat, w którym żyje. Język – klasyfikator i interpretator świata, utrwala w swoich strukturach potoczną, uproszczoną wiedzę użytkowników o świecie, o zjawiskach, o przedmiotach i relacjach między nimi
· akumulatywna – język gromadzi w swoim systemie informacje o rzeczywistości, o doświadczeniu społecznym, utrwala tradycje kulturowe, system wartości, normy moralne. Przejawem tej funkcji są takie teksty kultury: przysłowia, bajki, formuły przesądne i magiczne, stereotypy językowe
· symboliczna – ujmowanie zjawisk abstrakcyjnych w kategoriach zjawisk zmysłowych (czas jak rzeka; być chorym z miłości), metaforyka antropocentryczna (prawy człowiek, głowa państwa), obrazowe przenośnie (np. 120 określeń głowy w polszczyźnie potocznej)
· kreatywna – ujawnia się w tekstach poetyckich, w wypowiedziach ekspresywnych, w rozmaitych sposobach mówienia o rzeczywistości
· magiczna (sprawcza) – stwarzająca moc języka, przekonanie, że słowem można zmienić rzeczywistość
B. Bernstein
· każda społeczność, której członkowie powiązani są silną więzią, wytwarza własny sposób mówienia i opisywania rzeczywistości
· określona struktura społeczna tworzy odrębne kody językowe, przekazujące kulturę (kod rozbudowany, kod ograniczony)
M. Malinowski
· każda wypowiedź słowna może służyć celom wspólnego działania – funkcja pragmatyczna, albo może ustanawiać więź społeczną między członkami danej społeczności. Wtedy tworzy wspólnotę fatyczną.
JĘZYK STUDENTÓW
Danuta Bartol
· analiza warszawskiej gwary studenckiej
· analiza charakterystycznych dla słownictwa socjolektalnego procesów derywacyjnych:
Ø sufiksacja (ubawitka zabawa, lulaj alkohol)
Ø kontaminacja (pilnotka studentka pilna, ale nie śliczna)
Ø derywacja wsteczna (zaskok kontrola w akademiku, seminar seminarium)
Ø uniwerbizacja (okresówka okresowe badania lekarskie, mieloniec kotlet mielony)
Ø tworzenie zdrobnień (magisterek magister, zakątka zajęcia)
Ø tworzenie zgrubień (asfaltówa kawa)
Ø aluzja leksykalna (jabcok tanie wino, łabuńdź ocena niedostateczna)
Ø neosemantyzmy „desygnowane” (krzesło ocena dobra)
· osiąganie ekspresywności i komizmu frazeologizmów poprzez:
Ø wymienność składników w utrwalonych związkach frazeologicznych (wczasy pod gruszą – wczasy pod snopkiem praktyka wakacyjna)
Ø pseudoterminologizację (pamięć kieszonkowa – ściągi)
Ø kontaminacje frazeologiczne (zakład zbiorowego niedożywienia – stołówka)
Ø reinterpretację utrwalonych wyrażeń (załatwić przelewem – załatwić coś przy wódce, kontrola celna – portiernia)
Ø aluzję i ironię (dialektyczna jedność ściąg i mózgowania – egzamin pisemny, dzień dla ojczyzny – dzień szkolenia wojskowego)
4
socjolozka88