scenariusze-zajec-do-terapii-mowy-bezdzwiecznej.doc

Opracowanie scenariuszy-mgr Barbara Laska-logopeda

Scenariusz I: „ W lesie”.

1.      Ćwiczenia oddechowe:

a) Wybieramy się do lasu, a gdy tam dochodzimy, staramy się pięknie oddychać nosem, aby wdychać zapach sosen-wdech nosem, wydech ustami.

b)oddychanie z ruchami rąk-wdech nosem-ręce w górę, wydech ustami-ręce w dół;

a)     Zabawa „lekki leśny wiaterek” -dziecko dmucha w papierowy listek tak, aby listek był cały czas jednakowo uniesiony.

b)     Dzieci w lesie spotkały zajączka, który pokazuje, jak zrobić „zajęczy pyszczek” -dziecko wciąga policzki do jamy ustnej; policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, a wargi tworzą zajęczy pyszczek.

c)      Dzieci zobaczyły w lesie purchawkę-nadymanie policzków i wstrzymanie powietrza zakończone silnym parsknięciem-nadepnięta purchawka.

d)     Dzieci znalazły w lesie jagody- cmokanie -ale dobre.

e)      Dzieci zbierały maliny do koszyka -ćwiczenie polegające na wciąganiu powietrza przez rurkę i przytrzymywaniu skrawka papieru oraz przeniesieniu do na inne miejsce. Pomoce: rurka, sylweta koszyka i sylwety malin.

Alternatywnie lub dodatkowo, w zależności od potrzeby, można zastosować zabawę: ”Poszukiwanie wiosny”

Prowadzący opowiada dziecku o języczku, który wybrał się na poszukiwanie wiosny. Poleca aby dziecko we wskazanym momencie wykonywało określone czynności.

Zbliżała się wiosna. Za oknem słychać było śpiew ptaków (dziecko naśladuje głosy ptaków). Języczek wybrał się do lasu na poszukiwanie oznak wiosny. Jechał na koniu ( dziecko „kląska”, uderzając szerokim językiem o podniebienie). Na łące zobaczył bociany ( kle, kle, kle).Zatrzymał się na leśnej polanie(prrr, prrr, prrr). Zsiadł z konia, rozejrzał się wokoło(oblizywanie wargi ruchem okrężnym).Świeciło słońce, wiał delikatny wiatr ( krótki wdech nosem, na chwilę zatrzymanie powietrza- bezdech-i długi wydech ustami).Było ciepło i przyjemnie ( uśmiech z rozchyleniem warg). Na skraju polany zakwitły wiosenne kwiaty zawilce i sasanki. Pachniało wiosną ( dziecko oddycha głęboko, wdychając powietrze nosem, wydychając ustami). Języczek pochylił się i powąchał kwiaty (wdychanie powietrza nosem) i kichnął (kichanie z wymówieniem a-psik). W tym momencie zauważył przeciskającego się przez zarośla zaspanego jeża (dziecko ziewa, przeciska język między złączonymi zębami). Zrobiło się późno. Języczek wsiadł na konia i pogalopował do domu (kląskanie, uderzając szerokim językiem o podniebienie).

2.„ Leśna orkiestra”  -ćwiczenie słuchu fonematycznego- różnicowanie sygnałów dźwiękowych. Uczymy dziecko rozpoznawać dwa rodzaje trójdźwięków: o coraz wyższych tonach i o coraz niższych tonach. Pomoce: dzwonki, bębenek. Ptaszki fruwają w górze, ich głos jest wysoki, podnieś ręce do góry, gdy usłyszysz ich dźwięk; misie chodzą nisko po ziemi, są grube i ciężkie i taki też wydają dźwięk, więc gdy go usłyszysz-to kucnij nisko przy ziemi.

3. Zabawa słuchowo-ruchowa: „ Wiosna czy zima?”

Prowadzący daje dziecku papierowe trawki. Mówi zdania. Wcześniej umawia się z dzieckiem, że kiedy usłyszy informacje związane wiosną, podnosi trawkę w górę.         

W ogrodzie zakwitły przebiśniegi i krokusy.    

Nad stawem stoją bociany.

Dzieci zjeżdżają z górki na sankach.

Mocno świeci słońce, dni są coraz dłuższe.

Wieje mroźny wiatr i sypie śnieg.

Na drzewach pojawiły się zielone pączki.              

1.      Pszczoła i żmija” - prowadzący opowiada o tych zwierzętach, skłania dziecko do naśladowania głosu pszczoły(zzzzz) i żmii (sssss). Następnie dziecko sygnalizuje, który dźwięk słyszy przez podniesienie w górę  odpowiedniego obrazka.

2.      „ Leśne hałasy”- dzieci uderzają o różne przedmioty (drewno, metal, szkło)- różnicowanie słuchowe i pamięć dźwięków. Gdy dzieci usiadły na leśnej polanie i jadły śniadanie, to słychać było różne odgłosy, posłuchaj, tak stukały szklane butelki, w których dzieci przyniosły sok, tak stukały bańki metalowe, do których dzieci nazbierały malin, a taki dźwięk było słychać, gdy uderzyły przypadkiem o drzewo, pod którym jadły śniadanie.

3.      „ Gdzie są te maliny?” -lokalizacja dźwięku. Przygotowujemy dwa pudełka. Do jedne z nich wkładamy plastikowe kulki ( maliny). Potrząsamy jednocześnie dwoma pudełkami, trzymając pudełko raz po lewej, raz po prawej stronie ciała. Prosimy, by dziecko wskazało, w którym z dwu pudełek znajdują się „maliny”. Zwiększając stopień trudności- wkładamy do drugiego pudełka orzechy, a dziecko rozpoznaje, w którym pudełku są maliny, a w którym orzechy.

4.      Różnicowanie wyrazów w zdaniu. Dziecko opisuje obrazki: Maliny są czerwone. Jagody są fioletowe. Orzechy są brązowe. Ola je maliny, itp. Oznaczanie każdego wyrazu w zdaniu jednym symbolem, np. białe prostokąty lub kółeczka.

5.      „ Trzmiel i motyl” – nad krzakiem malin coś bardzo huczy, to trzmiel,( vvvvvvvv), a nad nim lata motyl( ffffffff). Pokaz brzmienia na strunach głosowych, poprzez dotyk.

6.      Próba wywołania głoski „w” poprzez:

-          udźwięcznienie „f”, lub:

-          obniżenie głowy dziecka, przyciągnięcie jej do klatki piersiowej i w takiej pozycji polecać dziecku artykułować „v” w sylabach w pozycji między samogłoskami- awa, owo, uwu

10. Loteryjka obrazkowa- utrwalenie wymowy „w” w nagłosie. ( wata, wanna, wałek, wojsko, wujek, wulkan, wesoły, wyspa). Oraz kolorowanie w/w obrazków (np. w domu).

11.  Wyrazy do ćwiczeń: woda, wada, wafel, wagon, wahadło, wakacje, walc, walizka, wata, wazon, welon, wujek, wózek, itp.

III. 2. 5. 2. Scenariusz II: „ Na łące”.

1. „Wąchamy kwiaty” -ćwiczenie oddechowe; oddychanie nosem, wydech ustami.

2. „Dmuchawce” - w dmuchanie na kulkę z waty, imitującą dmuchawce.

3. „ Źrebaki na łące” -dziecko parska po uprzednim nabraniu powietrza w policzki.

4.„Ciele językiem miele”- dziecko wysuwa daleko na zewnątrz jamy ustnej język i wykonuje ruch kolisty w prawo i w lewo. ( Zaostrzony przód języka zatacza koła o różnej średnicy).

5.Zabawa ortofoniczna: „Zwierzęta na łące”. Dziecko otrzymuje kilka obrazków zwierząt ( odwrócone tyłem). Dziecko losuje obrazek i naśladuje głos zwierzęcia. Np. koza, krowa, koń, owca, mucha, bąk, żaba, bocian, itp.

-Inny wariant zabawy: Osoba prowadząca rozkłada obrazki przedstawiające zwierzęta. Nie używając głosu, pokazuje za pomocą ułożenia warg, zębów i języka układ narządów mowy odpowiadający dźwiękom wydawanym przez różne zwierzęta. Zwraca uwagę na wyraźny układ artykulatorów. Prosi o przyglądanie się ruchom warg, języka i zębów oraz wskazanie właściwego obrazka. Po chwili proponuje, aby dziecko zadawało podobne zagadki.[1]

6. Ćwiczenie słuchu fonematycznego-„Koza i kosa”. Dziecko otrzymuje obrazek przedstawiający kozę pasącą się na łące oraz rolnika koszącego kosą trawę. Prowadzący omawia z dzieckiem obrazek. Następnie demonstruje dziecku dźwięczność na swoich narządach artykulacyjnych. Dziecko rozpoznaje potem słowa, które wypowiada prowadzący (lub próbuje samo poprawnie nazywać przedmioty.)

7. „ O żabkach w czerwonych czapkach”. Prowadząca czyta dziecku bajkę „O żabkach w czerwonych czapkach”(lub jej fragmenty), a następnie tłumaczy dziecku różnice w dźwięczności w słowach żabka-czapka i przeprowadza ćwiczenia w różnicowaniu wyrazów.

8. „ Leci osa koło Wojtka nosa” -obrazek sytuacyjny lub odczytanie fragmentu wiersza. Następnie prowadzący pyta: Kto latał koło nosa? Dziecko odpowiada. Następnie prowadzący mylnie „ A może to była usa?(esa, isa, ). Może się odbywać poprzez wielokrotne powtarzanie na przemian słowa prawidłowego i zdeformowanego. Zadaniem dziecka jest np. klaśnięcie, gdy usłyszy poprawną artykulację. Jeśli dziecko uchwyci różnicę, próbujemy dalej wyróżniać z dzieckiem głoski na początku wyrazów, np. kontynuując  w/w wierszyk. Jeśli dziecko nie uchwyci różnicy bądź sprawia mu to kłopot, zatrzymujemy się na etapie uwrażliwienia ucha na głosce „o” na początku słowa „osa”.

9.Rozpoznawanie głosów z łąki (pomoc-płyta CD) .[2]

10.„ Ile wyrazów słyszysz w zdaniu?”. Prowadzący wypowiada zdanie a dziecko układa tyle elementów, ile słów jest w zdaniu, potem je przelicza. To jest osa. Koza je trawę.  Basia zrywa bazie. Ela plecie wianek. Itp.

11. Odtwarzanie struktur dźwiękowych. Prowadzący wystukuje rytmy, dziecko je naśladuje, a potem układa klocki, np. Kukułka kuka: ku-ku, ku-ku, ku-ku- struktura-00, 00, 00

                                        żaba kumka: re-re-kum, re-re-kum, - struktura-00 0, 00 0, 00 0

                                        bocian klekocze: kle-kle-kle, kle-kle-kle- 000, 000, 000 itp.

12. Próba wywołania dźwięcznego „z”, w zabawie „Leci osa”- wywołanie „z” poprzez zabawę dźwiękonaśladowczą (zzzzzz) .

13. Wyrazy do utrwalania „z” do zabawy, np. w „ Ślepa kozę” na tych samych lub oddzielnych zajęciach  ( zupa, złoto, zuch, zlew, znak, zakupy, zamek, zapach) .

Zawiązujemy dziecku oczy przepaską. Dziecko jest „ślepą kozą”. Następnie układamy przed dzieckiem obrazki z głoską „z”. Dziecko wybiera jeden z obrazków. Prowadzący opisuje wybrany przez dziecko przedmiot, unikając jego nazwy. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie nazwy opisywanego przedmiotu. Dla ułatwienia, można wcześniej omówić z dzieckiem obrazki.

14.Inny sposób utrwalania: zabawa w rymowanki-dziecko układa parami rymujące się obrazki. (kozy-wozy, znak-mak, ).

15.wyrazy do ćwiczeń: zabawa, zabawki, zadanie, zapasy, zasłona, zupa, zapałka, zamek, itp.

III. 2. 5. 3. Scenariusz III: „ Jestem muzykantem...”

1. Demonstracja harmonijki ustnej-dziecko próbuje grać na instrumencie.

2. Gra na puzonie-pokaz ilustracji oraz dźwięk instrumentu z płyty CD. Dziecko następnie bawi się w grę na puzonie-nadymanie policzków i parskanie.

3.„Jestem muzykantem konszabelantem”- wspólne śpiewanie z dzieckiem piosenki (lub odsłuchanie z płyty). Następnie dziecko wystukuje ( na instrumentach perkusyjnych) i wyklaskuje fragmenty rytmu. [3]

4.„ Język na defiladzie”. Dziecko wykonuje gimnastykę języka, obserwując jego ruchy w lusterku.

-          poruszanie rytmiczne językiem pomiędzy górną i dolną „ poduszeczką” (wałek dziąsłowy) ;

-          malowanie kropeczek czubkiem języka na podniebieniu górnym,

-          malowanie pasków czubkiem języka na podniebieniu górnym,

-          oddychanie nosem przy szeroko otwartych ustach z językiem ułożonym na „poduszeczce” ze górnymi zębami,

-          połykanie śliny z czubkiem języka uniesionym do podniebienia przy lekko otwartych ustach.

5. Dziecko otrzymuje ilustracje przedstawiające grę na różnych instrumentach. Prowadzący przypomina dziecku nazwy instrumentów. Zadaniem dziecka jest odpowiedź na pytanie: Co robi? Np.: Chłopiec gra na bębenku. Pan gra na pianinie. Itp.

6.„Jaki to instrument?” Rozpoznawanie brzmienia instrumentu bez patrzenia. Prowadzący gromadzi kilka instrumentów, demonstruje ich brzmienie dziecku. Następnie zasłania je i gra kolejno na różnych instrumentach. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie, który instrument słyszy. Inna wersja zabawy: dziecko otrzymuje również taki sam zestaw instrumentów i odtwarza takie same dźwięki jak prowadzący. Inna wersja: dziecko rozwiązuje zadanie poprzez pokazanie odpowiedniego obrazka.

7.Układanie zdań do obrazków o podanej liczbie wyrazów. Pokazujemy dziecku obrazek, a ono układa zdanie do danego obrazka, składające się z określonej liczby wyrazów. Utrudnienie: dziecko buduje zdania coraz bardziej rozbudowane ( z 3, 4, 5 wyrazów).

8. Ćwiczenie słuchu fonematycznego. Prowadzący wypowiada naprzemiennie głoski „c” i „dz”. Uświadomienie dźwięczności poprzez przykładanie ręki dziecka do krtani prowadzącego. 

9. Następnie  prowadzący wymawia „c” i „dz”, a dziecko sygnalizuje za pomocą dzwonka głoskę „dz”.

10. Prowadzący kilkakrotnie wymawia wyraz „dzwonek” prawidłowo i nieprawidłowo, a dziecko dzwoni dzwoneczkiem, gdy usłyszy „dz”.

11. „Dzwony i dzwonki”- rozpoznawanie odgłosów z płyty CD. Możliwość sygnalizowania poprawnej odpowiedzi przez pokazywanie odpowiedniego obrazka lub nazwanie, np. dzwonek do drzwi, dzwonek telefonu, dzwon kościelny, dzwoneczki dla owiec, dzwonek budzika, itp.

12. próba wywołania głoski „dz” w formie zabawy dźwiękonaśladowczej-  np. głośny dzwonek do drzwi.

13.Wyrazy do ćwiczeń : dzwonek, dzbanek, koledzy, pieniądze, rydze, kukurydza, ogrodzenie, itp.[4]

III. 2. 5. 4. Scenariusz IV: „Zabawki idą na bal”.

1. Przygotowanie sali balowej dla lalek- dmuchanie baloników.

2.Dmuchanie ustami na boki tak, aby fruwały przygotowane do dekoracji serpentyny trzymane przez prowadzącego

3.Gimnastyka narządów mowy: ”Poczęstunek”. Rozmowa o tym, jakie łakocie można zjeść podczas balu. Dziecko powtarza po prowadzącym ruchy ilustrujące czynności warg, żuchwy i języka wykonywane podczas jedzenia:

-          oblizywanie lodów, lizaków-wysuwanie języka z buzi i przesuwanie go w kierunku nosa,

-          ssanie cukierków-tarcie grzbietem języka o podniebienie,

-          picie soku przez słomkę-przy zaokrąglonych wargach wsysanie długiego strumienia powietrza,

-          żucie pokarmu-poruszanie szczęką, naśladując ruchy wykonywane podczas żucia,

-          przełykanie pokarmu- połykanie śliny z językiem uniesionym do podniebienia,

-          smakowanie- mlaskanie, uderzając szerokim językiem o podniebienie, oblizywanie wargi ruchem okrężnym.

4.Układanie z części obrazka przedstawiającego bal w przedszkolu. Opowiadanie treści obrazka przez dziecko, zachęcanie dziecka do opowiadania zdaniami. W razie potrzeby wspomaganie dziecka pytaniami.

5.Zabawa słuchowo- ruchowa: ”Rytm ciała”. Prowadzący wystukuje rytm na bębenku. Prosi dziecko, aby klaszcząc powtórzyło go, a następnie zilustrowało przy pomocy ruchów ciała.

6. „ Gdzie leży balon?”. Prowadzący układa balon w różnych miejscach w pomieszczeniu, dziecko odpowiada: ”Balon leży między/ pod/ nad/ w/ obok/za......”.

7. Tworzenie zdań z podanych dziecku słów. Wypowiadamy słowa: „ ma”, „balony”, „Ala”- a dziecko ma z nich utworzyć zdanie „ Ala ma balon”. W podobny sposób przeprowadzamy ćwiczenia z innymi słowami.

8. Prowadzący wymawia wielokrotnie głoski „b” i „p”.

9.Podczas wymawiania „b” należy przyłożyć rękę dziecka do krtani prowadzącego lub położyć na głowie dla wyczuwania wibracji.

10. Prowadzący wymawia „b” i „p” w różnej kolejności, dziecko wskazuje na krtań, słysząc głoskę dźwięczną.

11. Próba wywołania dźwięcznego „b” poprzez zabawę: ”Taniec lal”. Lalki tańcząc śpiewają        „ mmmba” lub poprzez zatkanie nosa w trakcie artykulacji „m”.

12. „Pajace o dziwnych imionach”. Lalki zaprosiły na bal kilka pajaców. Pajace wchodząc na salę balową muszą się przedstawić. Pomoce: sylwety pajaców (np. każdy wycięty z papieru w innym kolorze). Prowadzący zachęca dziecko do pomocy w udzieleniu pajacom głosu. „Jestem Ebe/ Jestem Aba/ Jestem Ubu, itp.

13. Zabawki bawią się w ciche i głośne śpiewanie. Prowadzący wspólnie z dzieckiem wybierają melodię, na jaką będą nucić. Prowadzący nuci melodię na sylabach: pa, pa, pa -dziecko pokazuje linię falistą. Nucenie na sylabach: ba,ba, ba- dziecko pokazuje linię prostą.

14.Loteryjka obrazkowa. Prowadzący wymawia wyrazy, dziecko wskazuje właściwy obrazek. Obrazki: bal-pal, bułka-półka, pada-bada, pas-bas. [5]

15. Powtórzenie ćwiczenia ze zmianą ról.

16. Wyrazy do ćwiczeń: bal, bat, bas, bank, basen, balon, balet, bańka, bałwan, balkon, boiska, borówki, but, buda, bułka, burak, bukiet, budzik, butelka, budynek, zabawa, słaby, sobota, tuba, kubek, cebula, itp.[6]