Księga VIII
Boski Wespazjan, Boski Tytus, Domicjan
Boski Wespazjan
1. Państwo długo wstrząsane niepewnością wskutek walki trzech pryncepsów i ich morderstw oraz jak gdyby błąkające się bez kierunku podparł i umocnił wreszcie ród Flawiuszów, wprawdzie nieznany i nie posiadający żadnych antenatów, lecz dla -państwa na ogół pożyteczny, chociaż — rzecz to wiadoma — Domicjan słuszną poniósł karę za chciwość i okrucieństwo. T. Flawiusz Petro *, mieszkaniec Reate2, w czasie wojny domowej jako centurion czy weteran powtórnie powołany do służby po stronie pompejańczyków, uciekł z bitwy pod Farsalos i podążył do domu. Tam następnie uzyskawszy ułaskawienie i zwolnienie z wojska, zajął się inkasowaniem pieniędzy z licytacji publicznych. Jego syn, o przydomku Sabinus, z wojskiem nie miał nic wspólnego (chociaż niektórzy podają, że był on setnikiem — primipilarem; inni znowu, że został zwolniony ze służby ze względu na zdrowie, gdy jeszcze dowodził oddziałem), był w Azji poborcą podatku czterdziestej' części3. Przetrwały jego posągi wystawione mu przez miasta z napisem greckim: „Rzetelnemu poborcy". Potem w kraju Helwetów4 trudnił się pożyczaniem na procent i tam umarł, pozostawiwszy żonę Wespazję Pollę i dwu synów, których mu urodziła. Starszy z nich, Sabinus, doszedł do prefektury stolicy, młodszy Wespazjan aż do pryncypatu. Poiła rodem z Nursji, szlachetnego pochodzenia, miała ojca Wespazjusza Polliona, trzykrotnego trybuna wojskowego i prefekta obozu, brata — senatora w stopniu pretora. I teraz jeszcze przy szóstym kamieniu milowym, gdy idzie się z Nursji do Spolecjum 5, jest na szczycie wzgórza miejsce zwane Wespazję, gdzie są bardzo liczne pomniki Wespazjuszów, wspaniałe świadectwo świetno-
1 T. Flavius Petro, dziadek cesarza Wespazjana, ożeniony z Tertullą.
2 Reate, dziś Rieti, w kraju Sabinów, na północny wschód od Rzymu.
3 Tzw. guadragesima, był to podatek portowy, wynoszący 2,5% wartości ładunku okrętów wjeżdżających i wyjeżdżających z portu.
4 Helwetowie (Helvetii), plemię galickie, zamieszkujące ongiś teren dzisiejszej Szwajcarii.
5 S p o l e t i u m, dziś Spoleto, miejscowość w południowej Umbrii, na południowy zachód od Nursji.
ROZDZIAŁ 1-2 299
ści i starożytnego rodu. Nie mógłbym zaprzeczyć, iż niektórzy podają, jakoby ojciec Petrona pochodził z okolicy za rzeką Po i że był najemcą robotników, którzy z Umbrii zwykli ciągnąć corocznie do kraju Sabinów na prace w polu. że ożenił się w mieście Reate i z tego powodu osiadł tam już na stałe. Sam na ten temat najmniejszej wzmianki nie znalazłem, chociaż dość starannie szukałem.
2. Wespazjan urodził się w kraju Sabinów, w okolicy Reate, w skromnej wiosce, która nosi nazwę: Falakryny, w dniu piętnastym przed kalen-dami grudniowymi 6, wieczorem, za konsulatu Kw. Sulpicjusza Kame-ryna i G. Popea Sabina, na pięć lat przed zgonem Augusta 7. Wychował się pod kierunkiem babki ze strony ojca. Tertulli, w dobrach Koza8. Będąc już pryncepsem, ustawicznie odwiedzał miejsce swych urodzin, pozostawiając domostwo w takim stanie, w jakim było ongiś, aby oczywiście nie zaginęło nic. na co jego oczy patrzeć przywykły. Pamięć babki czcił z taką...
spiniaa