Przygotowywanie projektów dla UE
Wykł .I – 19.10.08 Dr. J.Olbrycht
I. Pietrzyk „ Polityka regionalna UE „
Polityka wspólna – kwestia uzgodnienia , która polityka jest wspólna
Zespół celowych działań prowadzonych przez określony podmiot zmierzający do jakiegoś określonego celu.
Każde państwo prowadzi zespół polityk.
Jeśli państwa postanowią prowadzić współpracę ze sobą , uzgadniają czy dążą do wspólnego celu ale działają osobno lub prowadzą wspólną politykę zmierzając do określonego celu.
( przelewanie części suwerenności – suwerenność podzielona)
Zasada subsydiarności
Zasada konstytutywna UE , swoje początki czerpie ze społecznej nauki kościoła , pomaga w sposób organizacyjny zarządzać sprawami społecznymi.
Zasada budowania życia społecznego od dołu
najniższa Społ. lokalna
Społ. regionalna
Społ. narodowa
Struktury ponadnarodowe
Ujęcie pozytywne
Każde zadanie powinno być realizowane relatywnie najbliżej jednostki.
Trzeba sprawdzać , jeśli się da niżej to zadanie powinno być realizowane najniżej .
Ujęcie negatywne
Żadnego poziomu realizacji zadań publicznych nie można zastępować w jego zadaniach.
Jeśli cos przynależy do rodziny , to nikomu nie można zastępować rodziny w jej zadaniach.
Zasada decentralizacji
Polega na przesunięciu pewnych zadań ze szczebla wyższego na niższy , delegowanie odpowiedzialności, zabieg administracyjny.
Decentralizacja powinna być realizacją zasady subsydiarności , powinny być zgodne ze sobą
Prowadzenie wspólnych polityk – takie polityki, które uważa się że najniższym poziomem jest poziom UE ( że jest najniżej obywatela )
np. – wspólna polityka rolna
- wspólna ochrona granic
Zasada dekoncentracji
Zabieg o charakterze administracyjnym , zadania funkcjonują na szczeblu centralnym , pozostają na tym szczeblu a są realizowane przez określone agendy w terenie.
( np. wojewoda – to wysłannik rządu w teren )
Strategia lizbońska – wprowadzanie innowacyjności, zmian.
Metoda otwartej koordynacji
Państwa członkowskie uzgadniają między sobą określony kierunek działań( koordynacja), rozpisują to na scenariusze narodowe i same je realizują.
( źle to funkcjonuje bo w poszczególnych państwach są opóźnienia z powodu braku funduszy lub niezrealizowania programu )
Wspólna polityka musi być przez kogoś realizowana, trzeba wskazać podmioty , które będą je realizować – tym podmiotem jest Komisja Europejska.
Potrzebne są do tego wspólne fundusze ( na realiz. wspólnych polityk ), państwa musza się umówić , że składają fundusze na ich realizacje – budżet UE.
Budżet UE – składki , część VAT ,część opłat celnych
( w przyszłości mówi się o źródle własnym dochodu)
Jest budżetem rocznym ( I – XII)
Aby prowadzić wspólne polityki planuje się wieloletnie budżety, kilka naraz – uchwala się tzw. perspektywę finansową ( na dziś 7 lat )
Budżet
strona dochodowa wydatki
Składki ( ok. 1% doch. narod brutto) określone polityki
VAT
Opłaty celne
Polityka regionalna- jedna ze wspólnych polityk, realizowana przez Komisję Europejską za pomocą funduszy wspólnych zawartych w budżecie UE.
Polityka regionalna uznawana była jako polityka wspólna w latach 70.
Trzy terminy co do jednego zakresu pojęciowego ( podkreśla co innego)
Polityka regionalna
Polityka spójności ten sam zakres pojęciowy
Polityka Strukturalna
Jeżeli jakiś region prowadzi swoją politykę wewnętrzną, to jest to polityka intraregionalna.
Polityka Regionalna
akcentuje poziom na którym ta polityka jest realizowana , polityka realizowana przez Komisje Europejska na poziomie regionalnym.
Polityka Spójności
zwracamy tu uwagę na cel , celem tej polityki jest osiągnięcie większej spójności ( spójność to pewien stan , cecha , ten stan da się opisać i zmierzyć )
większa spójność- gdy ilość dysproporcji jest mniejsza.
wskazujemy na metodę, sposób realizowania polityki , ma doprowadzić do strukturalnych zmian jeśli chodzi o procesy społeczno- gospod. , prowadzona przez określone interwencje strukturalne. Uruchamia się mechanizm , który pozwoli na zmniejszenie dysproporcji.
Zestaw interwencji strukturalnych , mają one zdynamizować rozwój, maja doprowadzić do większej spójności europejskiej , prowadzone są na poziomie regionalnym.
Terminy – region, regionalizm, regionalizacja
Region – różne typy zakresu pojęciowego
Relatywnie duży obszar , wyróżniony na podstawie określonej cechy- def. generalna
np. cechy geograficzne :
region górski, nizinny, nadmorski
np. cechy gospodarcze:
reg. górniczy, hutniczy, rolniczy, uprzemysłowiony
np. cechy kulturowe:
region charakteryzujący się posiadaniem wspólnej kultury i posiadaniem wspólnej tożsamości
r. śląski, małopolski, Bretania, Kraj Basków, Katalonia
region administracyjny – obszar wyróżniony pry pomocy granic administracyjny
( w Polsce – województwo )
Regionalizm
Dotyczy zjawisk o charakterze kulturowym , proces który wiąże się z cechami tożsamości
( język, tradycja , strój )
Regionalizacja
Proces o charakterze prawno- administracyjnym , polega na określeniu konstrukcji władz funkcjonujących na poziomie regionalnym.
Programy regionalizacyjne w Europie przebiegają w sposób ciągły.
Przykłady regionalizacji w Europie
Ustrój terytorialny danego państwa przewiduje:
-podział na jednostki administracyjne
-wskazują władze publiczne odpowiedzialne za jednostkę administracyjną
Państwa o charakterze federalnym
Niemcy – landy
Austria – landy
Belgia – regiony
Kompetencje- w państwach federalnych rządy krajów członkowskich ( landy ) i ich parlamenty mogą tworzyć prawo w określonym zakresie.
Landy , regiony – państwa członkowskie , wchodzą w skład państwa federalnego.
Państwa zregionalizowane ( silnie )
Regiony o dużych uprawnieniach ale nie posiadających uprawnień legislacyjnych np.:
Hiszpania- ( silne kompetencje, nie mogą tworzyć prawa )
Wielka Brytania – Walia , Szkocja , Irlandia Płn. , nierówny podział, maja różne uprawnienia
Włochy- w zależności od partii politycznych, które wzmacniają wybrane regiony
Państwa słabych regionów
Tradycyjnie zregionalizowane , ograniczone kompetencje, silna włada centralna
Francja, Polska
Regiony o charakterze planistyczno – statystycznym
Istnieją ale nie mają władz
Węgry, Anglia- przedstawiciele gmin
1975 r. – E.F.R.R.
Fundusz wspólny , przeznaczony na zmniejszenie dysproporcji w UE, na regiony zapóźnione w sensie rozwojowym.
Początek polityki regionalnej
I etap- stworzenie wspólnych funduszy i przekazywanie ich do państw członkowskich aby tworzyć politykę regionalną ( wyrównywanie dysproporcji )
II etap- próba zarezerwowania części środków dla K.E. , aby prowadzić swoją politykę – przeznaczyć na określony cel ( początek lat 80 ) tzw. Programy europejskie , np. program śródziemnomorski
Inicjatywy wspólnotowe – konsekwencja programów europejskich.
Równocześnie trwają dyskusje nad wspólnym prawem ->
Jednolity Akt Europejski ( 1986) – wprowadzono pojęcie wspólnego rynku , wprowadza cele działanie WE ( spójność )
1987- polityka regionalna ma charakter traktatowy
Instrumenty o charakterze prawnym polityki regionalnej :
- odpowiedni zapis w traktacie
- akty prawa wtórnego ( rozporządzenie Rady i Rady + Parl. Europ.
- dyrektywy , opinie dotyczące polityki regionalnej
Instrumenty finansowe wspólnej polityki :
- fundusze strukturalne , używane do interwencji , służą do realizowania podstawowych celów wspólnej polit.
· Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
· Europejski Fundusz Społeczny
· Fundusz Rolny
Maja charakter dotacyjny, bezzwrotne.
Fundusze strukturalne SA dzielone wg. kryterium przyjętym w danym okresie programowania.
- pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego
Zasady funkcjonowania europejskiej polityki regionów
1.z. subsydiarności
działania prowadzone na relatywnie najniższym poziomie
2. z. koordynacji
działania powinny być zgodne z strategią , skoordynowane z innymi politykami.
3.z. programowania
działania muszą wynikać z celów , ze strategii dotyczących UE i strategii dot. Regionów, działania wieloletnie.
4.z. dodawalności ( addytywności )
pieniądze z UE dodawane do środków własnych
5.z. koncentracji
Środki nie mogą być rozpraszane ,koncentracja na określonych obszarach, celach, politykach.
6.z.partnerstwa
przewiduje konieczność uzgodnienia z wszystkimi partnerami określonych działań.
Po 1987roku
Kwalifikowalność określonych regionów do polityki
Kryterium – 75% średniego PKB / 1 mieszkańca w Unii
Regiony poniżej to regiony słabiej rozwinięte
Jak liczyć PKB?
Jednostka terytorialna dla celów statycznych- NUTS- jednostka ………wprowadzona przez Eurostat ,wskazuje na jakim poziomie składanie danych
NUTS 1 – powinno być 1,5 -3 mln mieszkańców
NUTS 2 – 700 tyś – 1,5 mln mieszk
NUTS 3
Obszar administracyjny lub kilka obszarów adm. razem to jednostka ………
NUTS 2 – dla celów polityki regionalnej , liczy się na tym poziomie , kluczowy poziom
W Polsce NUTS 2 to każde województwo
NUTS 3 poniżej 700 tys mieszkańców , jednostka wskazana do współpracy transgranicznej , w Polsce – grupy powiatów.
Kwalifikowalność określona jest w tzw. celach , cel 1,2,3, które regiony korzystają z pieniędzy.
gosicka