MÓZGOWIE
Mózgowie- część układu nerwowego, umieszczona w jamie czaszki t.j. mózg, móżdżek i rdzeń przedłużony
Dla celów fizjologicznych i klinicznych dzielimy mózgowie na mózg i pień mózgu
-Podstawa mózgu – powierzchnia dolna, spłaszczona
- szczelina podłużna mózgu –oddziela półkule mózgu, które od góry zakrywają pień mózgu
- szczelina poprzeczna mózgu –oddziela półkule od móżdżku
-jądra podkorowe –skupiska komórek nerwowych w obrębie istoty białej
-zakręty, bruzdy, szczeliny –nierówności na powierzchni kory mózgowej
-spoidło wielkie mózgu (ciało modzelowate) –na dnie szczeliny podłużnej mózgu, zbudowane z włókien łączących obie półkule
-podstawa mózgowia –utworzona przez dolna powierzchnie półkul mózgu i dolną powierzchnię pnia mózgu
-rdzeń przedłużony –w linii pośrodkowej rozdzielony jest szczeliną pośrodkową przednią na dwie wałkowate wyniosłości –piramidy, z boku nich występują owalne oliwki,
-most –przylega od przodu do rdzenia przedłużonego (wał poprzeczny ), zbudowany z włókien nerwowych
-konary mózgu –wychodzą sprzed przedniej krawędzi mostu, biegną do przodu ku bokomi ku górze, zagłębiając się w półkulach mózgowych
-istota dziurkowata tylna ( naczynia krwionośne do mózgu) –w dole między kanałowym
-ciało suteczkowate –białe wzgórki ku przodowi od istoty dziurkowatej tylnej
-guz popielaty –wypuklenie od tyłu ciał suteczkowatych, przechodzi w lejek przysadki
-skrzyżowanie wzrokowe –od przodu guza popielatego, od skrzyżowania odchodzą pasma wzrokowe i ku przodowi nerw wzrokowy
- blaszka krańcowa mózgu –istota szara nad skrzyżowaniem wzrokowym
-istota dziurkowana przednia –ku przodowi do skrzyżowania wzrokowego
-pasmo węchowe –powierzchnia dolna płatów czołowych, na przedzie ma zgrubienia- opuszka węchowa, w tyle trójkąt węchowy
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY
-komora czwarta –na dnie rozszerzonego kanału środkowego (dół równoległoboczny) w przejściu kanału rdzenia kręgowego do przedłużonego
-wodociąg mózgu –zwężenie komory IV, prowadzi do ponownego rozszerzenia t.j. do komory III (położona w międzymózgowiu)
-jądra nerwów czaszkowych –skupiska istoty szarej od których odchodzi 8 par nerwów czaszkowych
-ośrodek oddechowy – w dolnej części dołu równoległobocznego, jest pobudzany przez CO2 rozpuszczony we krwi i włóknach nerwu błędnego
-ośrodek czynności serca –pobudzony jest przez zmianę składu krwiprzez nerw błędny, zwolnienie przy zwiększonym ciśnieniu w łuku aorty, odruch oczno-sercowy Aschnera (ucisk na gałki oczne)
TYŁOMÓZGOWIE ( MOST I MÓŻDŻEK)
-most (j.w.) –łaczy korę mózgu z rdzeniem przedłużonym, kręgowym i móżdżkiem
-móżdżek –leży pod komorą IV, w istocie białej posiada jądra, największe to jądro zębate (jądra to komórki nerwowe)
Zaburzenia pracy móżdżka
· atonia –utrata napięcia mieśniowego (choroby móżdżku)
· ataksja –zaburzenia koordynacji ruchów ( chorby móżdżku) np. palcem dotknąć do nosa
· astazja –przy zmianach postawy występują drżenia
· astenia –szybkie zmęczenie ponieważ ruchy są nieekonomiczne nawet w stanie spoczynku
ŚRÓDMÓZGOWIE (krótka część pnia mózgowego)
Łączy międzymózgowie z mostem i móżdżkiem (w skład śródmózgowia wchodzą komory (j.w.) a między nimi istota dziurkowana tylna (j.w.)
Wewnątrz śródmózgowia przebiega wodociąg mózgu łączący komorę IV i III (leży w międzymózgowiu)
MIĘDZYMÓZGOWIE
To część OUN która, zwierzątom niższym ze słabo rozwiniętą korą mózgową zapewnia zdolność reagowania i zachowań
- jądra podkorowe kresomózgowia (półkule mózgowe) –jadra to skupiska istoty szarej we wnętrzu istoty białej połączone ciałem modzelowatym
-komora III to pozostałość kanału środkowego w międzymózgowiu, od tylu wodociąg od przodu 2 otwory międzykomorowe, prowadzące do komór bocznych (we wnętrzu półkul mózgowych )
-wzgórze (ośrodek czuciowy podkorowy) –skupiska istoty szarej w ścianie bocznej komory III
-podwzgórze –też skupiska istoty szarej leżące poniżej wzgórza
-guz popielaty (gruczoły dokrewne) –uwypuklenia podwzgórza (lejek dalej przysadka)
-dno komory III –skrzyżowanie wzrokowe, guz popielaty, lejek, ciało suteczkowate, istota dziurkowana tylna (j.w.)
-ściana tylna komory III –spoidło tylne mózgu, pod nim szyszynka
-jądro ogoniaste –leży bocznie i powyżej wzgórza, jest częścią ciała prążkowatego, są to jądra ruchowe
-gałka blada –jądro ruchowe międzymózgowia, (bocznie od wzgórza)
-łuki odruchowe –w części czuciowej mają wzgórze, a w ruchowej – gałkę bladą, są droga po której przebiegają bodźce nerwowe zapewniające wiele czynności odruchowych np. chód, bieg, odruchy płciowe, pokarmowe i obronne… (odruchy wrodzone, dziedziczne, bezwarunkowe) gdy dojdzie do uszkodzenia gałki odruchy te zanikają
PODSUMOWANIE:
Rdzeń przedłużony jest nadbudową rdzenia kręgowego, śródmózgowie podporządkowuje sobie rdzeń przedłużony ( np. w śródmózgowiu ośrodki słuchu, wzroku, organizm doskonalej kontaktuje się ze światem) dalej międzymózgowie i jądra podkorowe umożliwiają bardzo złożon czynności np. odruchy, natomiast kora mózgowa daje nieograniczone możliwości człowiekowi w kontakcie ze światem zewnętrznym i wewnętrznym ( szczyt drabiny ewolucyjnej)
- komory boczne półkul mózgowych –(szczeliny pierwotnego pęcherzyka mózgowego)
Każda ma 4 części
· róg przedni (leży w płacie czołowym)
· część środkowa (leży w płacie ciemieniowym)
· róg tylny (leży w płacie potylicznym)
· róg dolny (leży w płacie skroniowym)
-każda z komór z komór łączy się z komorą III otworem międzykomorowym, (j.w.)
· praksja –noworodek doskonali swe ruchy na drodze naśladowania, powtarzania, ćwiczenia ( współdziałanie kory mózgowej z ośrodkami ruchu)
· apraksja –utrata zdolności wykonywania celowych ruchów (bezradność np. zapięcie guzika, posługiwanie się łyżką)
· gnozja –zdolność poznawania i oceny wrażeń np. przedmiot, zjawisko.
· stereognozja –poznawanie dotykiem (płat ciemieniowy) /asterognozja – niezdolność/
· gnozja słuchowa –np. tykanie zegara, samolot (płat skroniowy)
· gnozja wzrokowa –np. wygląd przedmiotu (płat potyliczny)
· afazja (ruchowa i czuciowa) –zaburzenia mowy wywołane porażeniem korowych ośrodków mowy, ( praworęczni –lewa półkula, leworęczni –prawa półkula)
-ośrodek czuciowy(słuchowy) mowy(Wernickiego)- zakręt skroniowy górny
-ośrodek ruchowy, mowy(Broca) –zakręt czołowy dolny
-ośrodki ruchowe –wywołujące reakcję ruchową grup mięśniowych (także w korze mózgowej) –zakręt przyśrodkowy, występują tam komórki olbrzymie (Betza) o kształcie piramidy (piramidalne) , aksony tych komórek tworzą szlak mózgowo-rdzeniowy (piramidowy), łączący śródmózgowie, most i rdzeń, są to włókna rdzenne (ok. 34 tys. Po każdej stronie) w pniu mózgowym krzyżują się (np. wylew w prawej półkuli- porażenie lewostronne)
-pole somestetyczne (z ośrodkami czuciowymi) –zakręt zaśrodkowy np.wrażenie dotyku, chłodu, informacje o ruchach mięśniowych
-elektroencefalografia –zapis aktywności elektrycznej mózgu wpostaci krzywej zwanej elektroencefalogramem (eeg)
· u człowieka w stanie spoczynku (zamknięte oczy) prawidłowy eeg ma postać krzywej składającej się z fal o częstotliwości 8-12 Hz, to fale alfa
· jeśli będą zakłócenia np. polecenie wykonania pewnej czynności (lub choroby mózgu) następuje zanik rytmu alfa i występują nieregularn oscylacje
-twór siateczkowaty –pełni bardzo ważną funkcję, pod jego kontrolą pozostaje aktywność całego OUN (także czuwanie i sen) zniszczenie jego powoduje stan śpiączki, a uszkodzenia- halucynacje, majaczenie itp., leży on w całym pniu mózgowym (rdzeń przedłużony, śródmózgowie, częściowo międzymózgowie) utworzony jest z neuronów nie tworzących jąder ale przenikają między nimi, wszystkie drogi dośrodkowe i odśrodkowe przechodzą przez niego, komórki tego trzonu mają połączenie z korą mózgu i jądrami podkorowymi
Elunsia