STRESZCZENIA
ABSTRACTS
Ocena systemu leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych w Polsce
Assessment of a system of treatment and rehabilitation of drug dependence in Poland
Jacek Moskalewicz, Janusz Sierosławski, Katarzyna Dąbrowska
Streszczenie – Wstęp. Celem badań była ocena systemu leczenia uzależnień od substancji psychoaktywnych w Polsce. Do analizy włączono następujące wymiary: zasoby (personel, budżet), zakres usług, dostępność, czas leczenia, utrzymywanie się w leczeniu.
Metoda. Badanie przeprowadzono metodą ankiety pocztowej rozesłanej do wszystkich placówek leczenia i rehabilitacji uzależnień. Na ankietę odpowiedziało ponad dwie trzecie wszystkich adresatów.
Wyniki. Stwierdzono, że celem dominującym terapii jest abstynencja, a na drugim miejscu znalazła się poprawa jakości życia. Względnie kompleksową opiekę oferuje około połowa placówek. Świadczenia post-rehabilitacyjne uzyskują głównie pacjenci ośrodków rehabilitacyjnych. Żadnych świadczeń w tym zakresie nie można uzyskać w ponad 60% poradni i ponad 70% oddziałów detoksykacyjnych.
Czas oczekiwania na leczenie jest względnie krótki w poradniach (około tygodnia), nieco dłuższy w oddziałach detoksykacyjnych (średnio 20 dni). Na miejsce w ośrodkach rehabilitacyjnych trzeba czekać średnio 6 tygodni, a na udział w programach substytucyjnych – od pół roku do ponad dwóch lat.
Większość środków na leczenie i rehabilitację pochodzi z Narodowego Funduszu Zdrowia. Ponad 60% wszystkich wydatków przypada na ośrodki rehabilitacyjne obejmujące swoją opieką 15% pacjentów.
Na początku leczenia z programów wypada około 20% pacjentów, a kończy program mniej niż 50% pacjentów. W poradniach na jednego zatrudnionego przypada ponad 20 pacjentów kończących program, w oddziałach detoksykacyjnych – 13 pacjentów, w ośrodkach rehabilitacyjnych wskaźnik efektywności wykorzystania personelu jest najniższy – na jednego zatrudnionego przypada mniej niż 4 pacjentów kończących rehabilitację.
Słowa kluczowe: leczenie uzależnień, cele terapii, świadczenia post-rehabilitacyjne, czas oczekiwania na leczenia, utrzymywanie się w leczeniu, efektywność wykorzystania personelu
Abstract – Introduction. The study aimed at assessment of a system of treatment and rehabilitation of drug dependence in Poland. Following dimensions were analysed: resources (staff, budget), range of services, accessibility, duration of treatment, retention.
Method. Postal survey reached about two thirds of all treatment and rehabilitation services in Poland.
Results. Total abstinence dominate as a treatment goal in majority of services followed by improvement of quality of life. Relatively comprehensive care is offered by a half of all services. Post-rehabilitation services, however, are offered mostly by rehabilitation centres. Over 60% of all out-patient clinics and over 70% of detoxification centres offer no post-rehabilitation care.
Waiting time for treatment is relatively short in out-patient clinics (less than one week), longer for detoxification (20 days). Waiting time for admission in rehabilitation residential care is about six weeks, while for substitution treatment it varies from half a year to two years and more.
Over 60% of a treatment budget is allocated in residential rehabilitation centres which serve about 15% of all patients. Retention in treatment is not satisfactory.
About 20% of patients dropped out in the beginning of treatment, while less than half complete entire treatment programme. On average, in rehabilitation centres per one staff member there are four patients only who successfully complete treatment programme, while relevant ratio in detoxification services is 1 to 13, while in out-patient clinics – 1 to 20.
Key words: drug treatment, treatment goals, post-rehabilitation services, waiting time, retention in treatment
Zaangażowanie w ruch samopomocy a poczucie jakości życia osób uzależnionych od alkoholu. Mediacyjna rola poczucia sensu życia
Involvement in self-help groups and the quality of life among alcohol dependent persons. Meaning in life mediating role
Marcin Wnuk
Streszczenie – Wstęp. Celem przeprowadzonego projektu badawczego było sprawdzenie, czy istnieje pozytywny związek pomiędzy zaangażowaniem we wspólnotę Anonimowych Alkoholików i długością pobytu w ruchu samopomocy a poczuciem jakości życia osób uzależnionych od alkoholu.
Metody. Zbadano 93 uczestników spotkań grup Anonimowych Alkoholików z Poznania. W projekcie badawczym zastosowano pięć miar. Były to: Skala Poczucia Beznadziejności Becka, Drabinka Cantrila, Kwestionariusz Poczucia Sensu Życia, Skala Zaangażowania w Ruch Anonimowych Alkoholików oraz składająca się z jednej pozycji skala zastosowana do pomiaru długości pobytu w ruchu Anonimowych Alkoholików.
Wyniki. Zanotowano istnienie statystycznie istotnego związku pomiędzy zaangażowaniem we wspólnotę Anonimowych Alkoholików i długością pobytu w ruchu samopomocy a poczuciem jakości życia. Analiza regresji wykazała, iż poczucie sensu życia pośredniczy pomiędzy zaangażowaniem we wspólnotę Anonimowych Alkoholików a poczuciem jakości życia. Ta sama zmienna okazała się być również czynnikiem pośredniczącym pomiędzy długością pobytu w ruchu samopomocy a poczuciem jakości życia.
Słowa kluczowe: jakość życia, grupy samopomocy, Anonimowi Alkoholicy, alkoholizm
Abstract – Introduction. The aim of the study was to examine if the involvement in Alcoholics Anonymous community and length of being in self-help group are related to subjective quality of life of alcohol dependent persons.
Methods. The sample consisted of 93 participants of Alcoholics Anonymous groups from Poznań. The following tools were used: Beck Hopelessness Scale, Cantril Ladder, Purpose in Life Test, Alcoholics Anonymous Involvement Scale, one item scale concerning length of being in Alcoholics Anonymous.
Results. Statistically significant positive correlations were found between involvement of Alcoholics Anonymous community, length of being in Alcoholics Anonymous community and subjective quality of life. Regression analysis indicated that meaning in life is mediating variable between involvement in Alcoholics Anonymous community and subjective quality of life. The same variable mediates between length of being in Alcoholics Anonymous and subjective quality of life.
Key words: quality of life, self-help groups, Alcoholics Anonymous, alcoholism
Nawroty w uzależnieniu od alkoholu. Część 1: Definicje i modele
Relapses in alcohol dependence. Part 1: Definitions and models
Marcin Wojnar, Anna Ślufarska, Andrzej Jakubczyk
Streszczenie – Przebieg uzależnienia od alkoholu charakteryzuje się tendencją do nawrotów po każdorazowym zaprzestaniu picia. Istnieją znaczne rozbieżności, od którego momentu powrót do używania substancji można już nazwać nawrotem. W literaturze przedmiotu napotykamy szereg definicji tego zjawiska. Nawrotem określa się zarówno pojedyncze zdarzenie, polegające na wypiciu jakiejkolwiek ilości alkoholu (wpadka, lapse), jak również powrót do używania substancji na takim samym poziomie intensywności jak przed abstynencją (relapse). Różnice terminologiczne prowadzą do określonych konsekwencji: pojawiają się niespójne wyniki badań i różne wskaźniki nawrotów. W związku z tą niejednorodnością definicyjną zaproponowano posługiwanie się opisowymi koncepcjami oraz modelami zmiany zachowania, które prowadzą do złamania abstynencji. Powstałe koncepcje teoretyczne można podzielić na modele psychologiczne oraz psychobiologiczne. Wśród pierwszej grupy wyróżniono m.in. model poznawczo-behawioralny Marlatta i Gordona. W świetle tej koncepcji nawrót jest procesem wyzwolonym przez nieudaną próbę radzenia sobie z sytuacją stresującą. Na bazie teorii Marlatta opierają się kolejne modele psychologiczne: interakcji osoba–sytuacja, ocen poznawczych oraz własnej skuteczności i oczekiwanego efektu. Każdy z nich kładzie nacisk na odmienne aspekty zjawiska nawrotu w uzależnieniach. W latach 80. i 90. XX wieku zaczęto brać pod uwagę perspektywę biologiczną procesu nawrotu. Według jednej z pierwszych koncepcji (model głodu i utraty kontroli) uważa się, że każdorazowe sięgnięcie po alkohol skutkuje przerwaniem abstynencji i nawrotem. Wśród pozostałych modeli psychobiologicznych wymieniono: model przeciwstawnych procesów, model pragnienia i głodu, model zespołu abstynencyjnego, przewlekłego zespołu abstynencyjnego oraz model kindlingu, w świetle którego do powstania nawrotu przyczyniają się neuroadaptacyjne zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, wywołane przez powtarzające się epizody picia i odstawiania alkoholu.
Słowa kluczowe: uzależnienie od alkoholu, nawrót, mechanizmy radzenia sobie, głód, kindling
Abstract – The course of alcohol dependence is characterized by a persistent susceptibility to relapse after each termination of a drinking period. However, it is not always clear when return to use of alcohol can be identified as relapse. There exist many definitions of this phenomenon in the literature. Some studies distinguish lapse, which is an initial drinking of any amount of alcohol after a period of abstinence. According to the other research studies, a relapse means excessive consumption of alcohol equivalent to the initial drinking before abstinence. This inconsistence leads to different relapse indicators, treatment outcomes etc. Investigators formulated descriptive concepts and behavioral models of relapse. Two categories of relapse models were proposed: psychological and psychobiological. The cognitive-behavioral relapse model proposed by Marlatt and Gordon suggests that relapse is a response to a stressful event. On this most prominent model of relapse in addictions further psychological models are based, such as person-situation interaction, cognitive appraisals, self-efficacy and outcome expectations. Each of them points different conditions of relapse in alcohol-dependent person. For the last two decades biological aspects of relapse have been taken into consideration. In this article, craving and loss of control model, post-acute withdrawal syndrome model, opponent–process and acquired motivation model and finally kindling are described. The last model proposes that relapse is an effect of neuroadaptive changes in central nervous system evoked by repeated episodes of drinking and withdrawal.
Key words: alcohol dependence, relapse, coping mechanisms, craving, kindling
Efekty działania alkoholu w okresie prenatalnym w modelu zwierzęcym
Effects of alcohol action in prenatal period in animal model
Wanda Dyr
Streszczenie – Mózg w fazie rozwoju jest bardzo wrażliwy na działanie etanolu. Picie alkoholu w czasie ciąży może spowodować morfologiczne i neurologiczne zmiany zwane płodowym zespołem alkoholowym (FAS). Obserwuje się zmniejszenie wzrostu, anomalie w budowie twarzy i opóźnienie w rozwoju umysłowym jako teratogenny wpływ picia alkoholu w czasie ciąży. Etanol spożywany w czasie ciąży może powodować długo utrzymujące się zmiany w układzie receptorów GABA-A; zmiany te mogą być rezultatem różnej ekspresji podjednostek receptora GABA-A.
Zwierzęce modele badawcze poddawane działaniu alkoholu w okresie życia płodowego wykazują zaburzenia behawioralne (niemożność wykonania określonych zadań), które są powiązane z elektrofizjologicznymi zmianami w długo trwającej potencjalizacji (long term potentialization – LTP). Powstawanie i trwanie LTP w dużej mierze zależy od fosfolipazy C i A. Stąd zmiany w metabolizmie fosfolipidów mogą odgrywać znaczącą rolę w dysfunkcji LTP obserwowanej w FAS.
Wiele danych badawczych wskazuje na hypofunkcję układu dopaminergicznego, który może być powiązany z zaburzeniami koncentracji uwagi i problemem nadaktywności u dzieci z płodowym zespołem alkoholowym. Wykazano, że działanie alkoholu w okresie prenatalnym znacznie redukuje liczbę spontanicznie aktywnych neuronów DA w substancji czarnej i brzusznej nakrywce mostu u 5-miesięcznych szczurów. Niezbędne są dalsze badania efektów picia alkoholu w czasie ciąży, mechanizmu teratogennego działania alkoholu, możliwej prewencji i samego leczenia powstałych upośledzeń.
Słowa kluczowe: płodowy zespół alkoholowy, etanol, długo trwająca potencjalizacja, model zwierzęcy.
Abstract – The developing brain is extremely sensitive to the effects of ethanol. Heavy consumption of ethanol during pregnancy can result as the morphological and neurological changes called the fetal alcohol syndrome (FAS). The growth retardation, facial anomalies and mental retardation in infants born to alcoholic women were observed as a teratogenic outcome of alcohol consumption during pregnancy. Ethanol consumption during gestation can produce long-lasting alterations in neuromodulatory influences on GABAA receptor-mediated inhibitory neurotransmission in adult offspring. The prenatal ethanol-induced changes may have consequences of differential GABAA receptor subunit expression.
Rat model of the fetal alcohol exposure (FAE) has been shown behavioral deficits that are linked to electrophysiological changes in the long-term potentiation (LTP). Signal-activated phospholipase C (PLC) and phospholipase A2 are critical to the induction and maintenance of LTP. Then, alterations of phospholipids metabolism may play a significant role in the LTP deficities observed in FAE offspring.
Number of studies suggest that the hypofunction of the dopaminergic (DA) system may be related to the attention deficits and hyperactivity problems reported in children with fetal alcohol effects or fetal alcohol syndrome. Prenatal ethanol exposure significantly reduced the number of spontaneously active DA neurons in the substantia nigra and ventral tegmental area in 5 month-old male rat’s offspring. Further research is needed to increase understanding of consequences, risk factors, mechanism, as well as prospects prevention and treatment.
Key words: Fetal alcohol syndrome (FAS), long-term potentiation, ethanol, animal model
NARKOTYKI--GDZIE_SZUKAC_POMOCY