ANTYBIOTYKI.
Oporność naturalna: jest spowodowana niedostępnością dla leku receptorów w komórce bakteryjnej.
Oporność nabyta: jest zakodowana w chromosomach lub pozachromosomalnych cząsteczkach DNA (plazmidach).
Mechanizmy oporności drobnoustrojów:
· Synteza enzymów degradujących lek,
· Modyfikacja struktury receptorów,
· Zmniejszenie przepuszczalności zewnętrznych struktur komórki bakteryjnej (bakterie Gram – ujemne),
· Tolerancja na lek spowodowana zablokowaniem funkcji autolizy komórki bakterii (Gram – dodatnie),
Oporność krzyżowa:
· Całkowita – polega nadym, że bakterie oporne na jeden antybiotyk danej grupy są również oporne na pozostałe antybiotyki tej grupy (penicyliny izoksazolilowe, penicyliny naturalne, tetracykliny naturalne),
· Częściowa – polega nadym, że bakteria oporna na jeden antybiotyk danej grupy, może być wrażliwa na inny antybiotyk tej grupy np.: bakteria oporna na benzylopenicylinę, może być wrażliwa na ampicylinę, zaś oporna na ampicylinę jest również oporna na benzylopenicylinę (penicyliny oraz antybiotyki aminoglikozydowe),
Minimalne stężenie hamujące, (MIC): określa się za pomocą szeregu kolejnych rozcieńczeń antybiotyku, w którym okiem nieuzbrojonym nie stwierdza się wzrostu kolonii bakteryjnych (należy tak prowadzić leczenie, aby stężenie wolnego antybiotyku we krwi nie było mniejsze niż MIC).
Efekt poantybiotykowy: to zjawisko długotrwałego zahamowania wzrostu bakterii po krótkotrwałej ekspozycji na działanie leku przeciwbakteryjnego (antybiotyki aminoglikozydowe, fluorowane chinoliny, antybiotyki P – laktamowe – bakterie Gram – dodatnie, karbapenemy – bakterie Gram – dodatnie i ujemne, makrolidy, antybiotyki glikopeptydowe – bakterie Gram – dodatnie).
Próby uczuleniowe:
· Testarpen (antygen penicyloilopolilizynowy) 10 j.m. w 0,1 ml roztworu s.c. lub penicylina krystaliczna 5 – 10 j m. w 0,1 ml roztworu + 0,1 ml izotonicznego roztworu chlorku sodu s.c. (próba kontrolna), gdy wywiadzie choroba alergiczna,
· Testarpen – próba ujemna + penicylina krystaliczna s.c. 5 – 10 j.m. w 0,1 ml roztworu + 0,1 ml izotonicznego roztworu chlorku sodu s.c. u osób z nadwrażliwością na penicyliny,
· Testarpen lub penicylina krystaliczna + prokaina 0,1 ml 2% roztworu prokainy + 0,1 ml izotonicznego roztworu chlorku sodu s.c., gdy stosujemy penicylinę prokainową,
Próby odczytujemy po 30 min., gdy odczyn wątpliwy ponownie po 60 min.
Odczyn ujemny – w miejscu wstrzyknięcia nie występują zmiany lub, gdy zmiany nie są większe od zmian w próbie kontrolnej.
Odczyn wątpliwy – grudka obrzękowa lub rumień o średnicy większej niż w próbie kontrolnej, lecz nieprzekraczającej średnicy l cm.
Odczyn dodatni – wystąpienie grudki obrzękowej lub rumienią o średnicy większej niż l cm.
Zespół Hoigne'a: występuje po domięśniowym podaniu penicyliny prokainowej (1 – 3:1000 wstrzyknięć). Dawniej sądzono, że jest on spowodowany tworzeniem się mikrozatorów w płucnych i mózgowych naczyniach tętniczych z cząsteczek prokainy, obecnie wiadomo, że zależy raczej od działania samej prokainy na układ nerwowy.
Objawy zespolił Holgue'a: niepokój chorego, lęk przed śmiercią (50 – 75 %), zaburzenia słuchu (60 – 75 %), widzenia, smaku, zawroty głowy, częstoskurcz serca, niewielki wzrost ciśnienia tętniczego, uczucie gorąca parestezje, sporadycznie nudności i wymioty. Objawy te występują nagle 15 s – 3 min od chwili wstrzyknięcia i trwają 15 – 60 min. ustępują samoistnie. Rokowanie dobre.
ANTYBIOTYKI B – LAKTAMOWI.
Penicyliny:
1. Naturalne:
Benzylopenicylina (Benzylpenicillin, Penicillinum crystallisatum):
Wskazania: zapalenie płuc, angina, ostre i przewlekłe zapalenie wsierdzia, kiła, rzeżączka, meninogokowe zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych.
Przeciwwskazania: odczyn uczuleniowy, wstrząs anafilaktyczny, po podaniu i.v. ponad 10 min j.m. mogą wystąpić drgawki.
Dawkowanie: 600 tyś. do l min j.m. co 6 h, maksymalnie 20 min do 25 min j.m./ 24 h. U dzieci do 3 lat 50 – 80 tyś. j.m./kg m.c./ 24 h. Dzieciom 3 – 12 lat 900 tyś. j.m./24 h.
Działania niepożądane: skórne odczyny alergiczne, uszkodzenie nerek, upośledzenie agregacji płytek krwi.
2. Penicylina prokainowa (Penicillinum procainicum):
Jest to połączenie benzylopenicyliny z prokainą, co powoduje wolniejsze wchłanianie i wydalanie. Po podaniu i. m. 1 – 3 razy/ 1000 wstrzyknięć występuje zespół Hoigne'a.
Dawkowanie: 1200 tyś. do 2400 tyś. j.m. co 12 – 24 h. W pediatrii dawkowanie tak jak benzylopenicyliny. Polbicillinum połączenie 1:3 benzylopenicyliny krystalicznej z penicyliną prokainową. Benzylopenicylina benzatynowa (Debecylina) – powoli wchłania się i wydala z organizmu.
Wskazania: choroba reumatyczna, kiła, rzeżączka, przewlekłe zakażenia układu oddechowego,.
Dawkowanie: 600 – 1200 tyś. j.m. co 7 dni lub 1,8 min j.m. co 14 dni
Fenoksymetylopenicylina (V – cylina) – podawana doustnie.
Wskazania: zapalenie dróg oddechowych, zapalenie ucha środkowego, powikłania pooperacyjne, w stomatologii.
Dawkowanie: 400 tyś., co 4 h p.o. l h przed lub 2 h półsyntetyczne posiłku.
3. Penicyliny półsyntetyczne:
· O wąskim zakresie działania – penicyliny izoksazolilowe (oporne na działanie penicylinazy): oksacyklina, kloksacyklina (Syntarpen), dikloksacyklina, flukloksacyklina.
Wskazanie: zakażenia gronkowcowe.
Działania niepożądane: skórne odczyny alergiczne, zaburzenia ze strony układu pokarmowego i krwiotwórczego, zakrzepowe zapalenie żył.
Dawkowanie: p.o., i.m., i.v.
· O szerokim zakresie działania:
o Aminopenicyliny:
Ampicylina (Ampicylin): wchłania się w 50 – 60% z układu pokarmowego.
Wskazania: ostre i podostre zakażenia dróg moczowych, żółciowych, przewodu pokarmowego, przewlekłe zapalanie oskrzeli i płuc, w nosicielstwie duru i paraduru. Przeciwwskazania: uczulenie.
Dawkowanie: 500 mg – l g co 6 h p.o., i.m. 4 – 8 g/ 24 h i.v. l h przed lub 2 h półsyntetyczne posiłku.
Działanie niepożądane: skórne objawy uczuleniowe, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunka oraz nadkażenia, rzadziej zaburzenia ze strony układu krwiotwórczego: niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia.
o Sultamycylina połączenie 1:1 ampicyliny z sułbaktamem (inhibitorem p – laktamaz) p.o,
o Unasyn połączenie 2:1 ampicyliny z sułbaktamem i.m., i.v. 1,5 – 6 g co 6 h,
o Estry ampicyliny: piwampicylina (Pivampicylin), bakampicylina, talampicylina (Talpen) lepiej i szybciej wchłaniają się od ampicyliny z przewodu pokarmowego,
o Amoksycyklina (Hiconcii, Duomox): szybciej od ampicyliny i prawie w całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego. Słabiej działa na bakterie z rodzaju Shigella,
Dawkowanie: 500 mg – l g co 8 h p.o., 500 mg co 8 h i.m., Ig co 6 h i.v.
Augmentin (Amoksiklay) połączenie amoksycykliny z kwasem klawulanowym (inhibitorem p – laktamaz).
Działanie niepożądane: kwas klawulanowy może uszkadzać wątrobę.
Dawkowanie: p.o. jak amoksycyklina, i. v. 600 mg – 1,2 g co 6 – 8 h.
o Karboksypenicyliny:
1. Karbenicylina (Carbenicillin):
Podaje się domięśniowo i dożylnie, bo nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Wydalana głównie przez nerki.
Wskazania: zakażenia dróg moczowych, zakażenia dróg oddechowych, żółciowych, zapaleniach opon mózgowych, w zakażeniach oparzeń i ran pooperacyjnych. W stanach bardzo ciężkich podaje się razem z gentamycyną i tobramcyną (oddzielnie).
Działania niepożądane: przy dużych dawkach trombocytopenia i zaburzenia krzepnięcia krwi.
Przeciwwskazania: uczulenie, ból i podrażnienie w miejscu wstrzyknięcia. Nie podawać kobietom w ciąży.
Dawkowanie: domięśniowo, 2 g co 6 h, dożylnie w ciężkich zakażeniach i posocznicach 2 – 4 g, co 4 – 6 h. W dożylnym wlewie kroplowym nie więcej jak 60 g/ 24 h.
2. Karindacylina i karfecylina:
Estry karbenicyliny są trwalsze w środowisku kwaśnym i mogą być podawane doustnie: 500 mg – l g co 6 – 8 h p.o. W stanach ciężkich nie należy przekraczać dawki 16 g/ 24 h.
Wskazania: zakażenia dróg moczowych wywołane przez Pseudomonas aeruginosa i pałeczki jelitowe.
3. Tikarcylina:
Wskazania: ciężkie zakażenia wywołane przez Pseudomonas aeruginosa i indolo – dodatnie gatunki Proleiis.
Dawkowanie: 15 – 20 g/ 24 h i.m., i.v.
Timentin: połączenie tikarcyliny z kwasem klawulanowym.
Dawkowanie: i.v. 3,2 g co 6 – 8 h, w posocznicach co 4 h.
o Ureidopenicyliny:
Azlocylina (Azlin), mezlocylina (Mezlin) i piperacylina(Piperacillin). Szeroki zakres działania przeciwbakteryjnego.
Wskazania: zakażenia wywołane przez bakterie rodziny Enterohacteriaceae, beztlenowce ...
www.google.pl