Pedagogika pracy - dział pedagogiki, którego przedmiotem badań jest praca ludzka, jej różnorodne uwarunkowania i wpływ wychowawczy na jednostkę, znaczenie pracy wytwórczej w kształceniu ogólnym, dostosowane stanowiska pracy do człowieka, przystosowanie pracownika do jego warunków pracy*Pedagogika pracy to jedna z subdyscyplin pedagogicznych. Wyodrębnianie subdyscyplin jest częste. Pedagogika pracy wyodrębniła się w 1972 r. podczas pierwszego posiedzenia Rady Naukowej nowopowstałego Instytutu Kształcenia Zawodowego. Dyrektorem został T. Nowacki i jego uważa się za twórcę pedagogiki pracy.Dwie podstawowe przyczyny powstania pedagogiki pracy jako samodzielnej subdyscypliny:• Potrzeby praktyki – po II wojnie światowej w Polsce masowo rozwinęło się szkolnictwo. Tą rzeczywistość edukacyjną trzeba było odpowiednio przygotować merytorycznie.• Znaczne rozdrobnienie i rozproszenie problemów, którymi miała zająć się pedagogika pracy.Nazwa – mówiono o pedagogice zawodowej, gospodarczej, zakładu pracy, inżynierskiej. Ustalono, że będzie to pedagogika pracy (bo istniały już psychologia pracy, socjologia pracy).Problemy badawcze dla pedagogiki pracy:• zagadnienia teleologiczne – cele kształcenia zawodowego i ich analiza w powiązaniu z przemianami kultury, gospodarki i struktury zatrudnienia• zawodoznawstwo – podział pracy, wyodrębnienie się zawodów, klasyfikacja zawodów i specjalności• dobór i układ treści kształcenia – kryteria doboru treści kształcenia, relacja pomiędzy treściami ogólnokształcącymi i zawodowymi, procedury tworzenia programów kształcenia, korelacje międzyprzedmiotowe• zagadnienie wychowania – wychowanie ucznia szkoły zawodowej oraz pracownika, a także kształtowanie kultury technicznej• teoretyczne podstawy opracowań metodycznych – analiza organizacji i przebiegu oraz zmian w procesie kształcenia i doskonalenia zawodowego• orientacja zawodowa – diagnoza pedagogiczna oraz zagadnienie korelacji zainteresowań i możliwości jednostek z potrzebami rynku pracy, a także organizacja systemu orientacji i poradnictwa zawodowego • dokształcanie i doskonalenie zawodowe – funkcje i efektywność oraz korelacje z rynkiem pracy• zagadnienie wyposażenia i materialnych warunków realizacji kształcenia i doskonalenia zawodowego – architektura szkolna oraz infrastruktura warsztatów szkolnych, pracowni i laboratoriów• zagadnienia organizacji i kierownictwa – jakość kształcenia, pomiar dydaktyczny oraz kryteria oceny pracy szkoły i poszczególnych nauczycieli• pedeutologia – przygotowanie merytoryczne i metodyczne nauczycieli edukacji zawodowej oraz zagadnienie powinności deontologii pedagogicznejStruktura problemowa pedagogiki pracy – działy:• kształcenie przedzawodowe – obejmuje to wszystko, co decyduje o rozwoju jednostki w okresie poprzedzającym systematyczne kształcenie zawodowe i pomaga w dokonaniu właściwego wyboru zawodu. Główne problemy zawierające się w tym dziale to wychowanie przez pracę, kształcenie ogólnotechniczne oraz orientacja i poradnictwo zawodowe• kształcenie zawodowe – dotyczy ogólnozawodowego i specjalistycznego kształcenia głównie w szkole zawodowej, ale także w zakładach pracy i instytucjach oświaty pozaszkolnej, obejmuje przede wszystkim cele, treści, programy, proces, formy, metody i środki kształcenia zawodowego oraz warunki skuteczności i wyniki tego kształcenia, a także szeroko rozumianą problematykę wychowawczą szkoły zawodowej• ustawiczne kształcenie zawodowe dorosłych – obejmujące pracę edukacyjną w całym okresie aktywności zawodowej, ale także problemy adaptacji społeczno – zawodowej, identyfikacji i stabilizacji zawodowej oraz problematykę działań humanizacyjnych w zakładzie pracy.Definicje pedagogiki pracy:• „subdyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem badań są pedagogiczne aspekty relacji: człowiek – wychowanie – praca”• „subdyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem zainteresowań i badań naukowych są problemy wychowania przez pracę, kształcenia ogólnotechnicznego, poradnictwa i doradztwa zawodowego, edukacji prozawodowej, zawodowej i ustawicznej dorosłych oraz problemy edukacyjne zakładu pracy”.Kryteria naukowości:• przedmiot badań• metodologia (procedury badawcze i metody)• terminologia (np. kompetencje, kwalifikacje).Pedagogika pracy współdziała z różnymi naukami:• pedagogicznymi – pedagogika ogólna, historia oświaty i wychowania, teoria wychowania i dydaktyka• o pracy – psychologia pracy, socjologia pracy, andragogikaW Polsce w Bydgoszczy powstał pierwszy Zakład Pedagogiki Pracy, później w Poznaniu, w Częstochowie. Dziś w 18 uczelniach kształci się pedagogów pracy (w 5 państwowych i 13 prywatnych). Uczelnie są w Szczecinie, Bydgoszczy, Łodzi, Olsztynie, Olecku, Warszawie, Lublinie, Częstochowie, Opolu, Rzeszowie, Rykach, Płocku, Pułtusku.Dorobek pedagogiki pracy – funkcjonuje 33 lata a przez 3 ostatnie lata dokonuje się podsumowań:• uzasadniono teoretycznie, że kategoria „praca” może być traktowana jako podstawowa kategoria pedagogiki pracy, a tym samym pedagogika pracy może zostać zaliczona zarówno do kompleksu nauk pedagogicznych, jak i nauk o pracy• wykazano pełną zasadność stosowania nazwy „kształcenie przedzawodowe” i skupienie pod nią 3 ważnych problemów: wychowanie przez pracę, kształcenie ogólnotechniczne oraz orientacja i poradnictwo zawodowe• formułowano i potwierdzono w praktyce tezę, że we współczesnej teorii kształcenia zawodowego liczą się równoważnie treści teoretyczne i praktyczne, a także treści ogólne, ogólnozawodowe i specjalistyczne• wykazano, że dzięki dopełniającym się treściom ogólnokształcącym i zawodowym współcześnie realizowane kształcenie zawodowe umożliwia realizację założeń kształcenia wielostronnego• opracowano i upowszechniono współczesną koncepcję kwalifikacji pracowniczych, które mając charakter dynamiczny umożliwiają dochodzenie do wysokich kompetencji zawodowych• znaczący dorobek badawczy zanotowano także w zakresie podejmowania decyzji zawodowych (zagadnienie orientacji i poradnictwa zawodowego) w zakresie klasyfikacji prac ludzkich i tworzenia systemów zawodów szkolnych (badania zawodoznawcze), w dziedzinie funkcji i szczeblowości• podejmowano wielokrotnie w badaniach zagadnienia pedentologiczne, szczególnie problematyka nauczyciela szkoły zawodowej oraz nauczyciela pracującego w pozaszkolnej edukacji zawodowej została w sposób pogłębiony opracowana.Wypadkową osiągnięć badawczych w dziedzinie pedagogika pracy jest charakterystyka zawodowa pedagoga pracy.Pedagogika pracy ze względu na:• stosowaną metodologię jest nauką empiryczną (doświadczalną)• główne zadania jest nauką praktyczną stosowaną• przedmiot badań jest nauką humanistyczną, stosowaną.Perspektywy rozwoju pedagogiki pracy – pedagogika pracy tworzona była w innej rzeczywistości społeczno – gospodarczej i politycznej. To ma duży wpływ na powstanie nauki:a) układy odniesienia dla pedagogiki pracy początku lat 70 ubiegłego wieku:• państwowy zakład pracy w którym niemal równoważnie traktowano zadania produkcyjne i tzw. pozaprodukcyjne (organizacja biletów do teatru, stadiony, domy wypoczynkowe itd.)• pracownicy konkretyzowanych stanowisk pracy, na których kwalifikacje oraz zmienność zadań wynikająca z postępu naukowo – technicznego nie były cechą dominującą• dominującą w systemie edukacyjnym szkołą zawodową nastawiono na kształcenie wąskoprofilowe zgodnie z potrzebami gospodarki centralnie sterowanejb) nowe układy odniesienia dla pedagogiki pracy:• przemiany ustrojowe, gospodarcze i edukacyjne dokonujące się naszym kraju (prywatyzacja, instrukturyzacja, wolny rynek)• tendencje występujące w innych krajach, takie jak rozwój społeczeństwa informacyjnego, procesy globalizacji, przemiany cywilizacji naukowo – technicznej• przemiany w nauce, szczególnie pedagogice i naukach o pracy i związane z tym alternatywne podejście do spraw kształcenia i wychowania.Nowe problemy badawcze dla pedagogów pracy:• przyszłe badania obejmować powinny tendencje rozwoju techniki i technologii oraz wynikające z nich konsekwencje dla formułowania celów kształcenia zawodowego a następnie dla tworzenia klasyfikacji zawodów szkolnych powiązanych międzynarodowymi standardami kwalifikacyjnymi• badaniami wzbogacić należy wprowadzoną reformę systemu edukacji• analizie poddać należy pracę zawodową, która stać się powinna podstawowym źródłem informacji o zawodach i wymaganiach przez nie stawianych oraz umożliwiać tworzenie zintegrowanego modelu, integracji, orientacji, poradnictwa i doradztwa zawodowego• rozwijać należy badania dotyczące organizacyjnych, prawnych i ekonomicznych uwarunkowań funkcjonowania edukacji zawodowej dorosłych• istotne wydają się badania dotyczące relacji pomiędzy kształceniem prozawodowym i zawodowym• zakresem badań należy objąć problem przygotowania nauczycieli edukacji zawodowej do realizacji nowych treści• konieczne wydają się badania dotyczące metod, technik i narzędzi określenia predyspozycji uczniów funkcjonowania różnych modeli poradnictwa zawodowego, systemu kształcenia, dokształcania i doskonalenia doradców zawodowych i doradców pracy, udziału zakładów pracy w edukacji zawodowej• powrócić należy do badań losów absolwentów szkół zawodowych oraz przydatności zawodowej absolwentów • jako ważne uznać należy badania dotyczące humanizacji pracy• badaniami objąć należy kształcenie zawodowe w uczelniach wyższych.I. PRACA CZŁOWIEKA JAKO PODSTAWOWA KATEGORIA PEDAGOGIKI PRACYPraca W języku polskim termin „praca” używany jest najczęściej w dwóch znaczeniach:• Czynnościowy / funkcjonalny i oznacza pewną formę działania• Rzeczowym / przedmiotowym i oznacza wynik, efekt, dzieło, wytwór działaniaPraca w różnym ujęciu:• Fizyka: praca to przesunięcie siły wzdłuż drogi• Biologia: praca to ruch, jaki odbywa się w organizmach żywych, ale też reakcje chemiczne o charakterze organicznym• Fizjologia: człowiek pracuje gdy porusza mięśniami – praca dynamiczna i gdy utrzymuje je w stanie napięcia – praca statyczna lub gdy następują określone przebiegi impulsów w sieci nerwowej i mózgu• Psychologia: praca jest formą systematycznej aktywności umysłowej, która jest ukierunkowana na osiągnięcie celu• Prawo: praca koncentruje się na tych aspektach działań ludzkich, które są konsekwencją stosunku umownego między dwoma osobami: pracodawcą i pracownikiem• Socjologia: na definicję pracy składają się następujące elementy: o Praca jest celową i świadomą działalnościąo Praca jest zespołem czynności społecznie zorganizowanych i realizowanych w ramach celowej organizacji społecznejo Poprzez prace wytwarzane są nie tylko wartości gospodarcze, ale także kulturoweo Wykonywanie określonej pracy wyznacza jednostce pozycję w społeczeństwiePracę człowieka można rozpatrywać w różnych aspektach1. praca jest działaniem technicznym2. praca jest działalnością ekonomiczną3. praca jest procesem fizjologicznym4. praca jest procesem psychicznym i intelektualnym5. praca jest procesem społecznymPraca wpływa na człowieka pozytywnie lub negatywnie, gdy jest realizowana w sprzyjających warunkach, zgodnie z kwalifikacjami, jest pozytywna. Może jednak również powodować stres, choroby itp., jest negatywna (np. mobbing)Praca występuje wszędzie tam, gdzie efektem czynności człowieka jest produkt materialny lub innego rodzaju dobro spożywane poprzez wykonawcę lub innych ludzi.Definicja pracy wg Stefana KlonowiczaPRZEZ PRACĘ NALEŻY OKREŚLIĆ WSZELKĄ DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA ODBYWAJĄCĄ SIĘ W ŚCISŁYM POWIĄZANIU Z ODDZIAŁYWANIEM CZYNNIKÓW ŚRODOWISKA ZEWNĘTRZNEGO PROWADZĄCĄ DO ZASPOKOJENIA DOWOLNYCH POTRZEB LUDZKICH I WYTWORZENIA DÓBR MATERIALNYCH I DUCHOWYCH ZAPEWNIAJĄCYCH WYKONAWCY OKREŚLONĄ POZYCJĘ SPOŁECZNĄ I EKONOMICZNĄ. WSZELKA PRACA ODBYWA SIĘ DZIĘKI URUCHOMIENIU MECHANIZMÓW PSYCHOFIZJOLOGICZNYCH, KTÓRE POWODUJĄ PRZESTAWIENIE SIĘ USTROJU W TOKU WYKONYWANEJ CZYNNOŚCI ROBOCZEJ NA NOWY POZIOM CZYNNOŚCIOWY WYRAŻAJĄCY SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM W CHARAKTERZE I INTENSYWNOŚCI PRZEMIANY MATERII ZAMIANACH PARAMETRÓW CECHUJĄCYCH POSZCZEGÓLNE UKŁADY I NARZĄDY POD WZGLĘDEM MORFOLOGICZNYM I FIZJOLOGICZNYM ORAZ ZMIANACH W STREFIE PSYCHICZNEJ CZŁOWIEKA I JEGO POWIĄZANIACH ZE SPOŁECZNOŚCIĄ LUDZKĄ.Pojęcie pracy przeszło długą drogę: od przekleństwa, potępienia, upodlenia, znienawidzenia, beznadziejności, bezsensowności, przymusu, krzywdy, alienacji, degradacji do emancypacji, dezalienacji, wyzwolenia, wyzwolenia wartości od których zależna jest ludzka samorealizacja i los ludzkiej egzystencji.Wyróżniamy 3 główne konteksty myślenia o pracy człowieka:a) Uniwersalistycznyb) Chrześcijańskic) Pragmatyczny Możemy wyróżnić 6 aspektów pracy człowieka• Filozoficzny• Fizjologiczno – psychologiczny• Ekonomiczny• Społeczny• Moralny• Wychowawczy (wychowanie przez pracę, wychowanie do pracy i wychowanie przez pracę)Praca to jedna z podstawowych form aktywności człowieka, prócz niej są jeszcze zabawa i nauka, do tych aktywności można zaliczyć też walkę i twórczość.Zawód Zawód jest definiowany często w dwojaki sposób:a) jako zespół czynności wymagających określonych kwalifikacji, wykonywanych poza gospodarstwem domowym będących podstawą utrzymania pracownika i jego rodziny oraz pozycji w społeczeństwieb) to samo wykonywanie czynności oparte na kwalifikacjach wykazywanie ich w celach zarobkowych wynikających z podziału pracyJan Szczepański wyróżnia 3 znaczenia terminu „zawód”a) jako wewnętrznie spójny system czynności stanowiących dla jednostki źródło utrzymania i określających jej pozycję społecznąb) jako stałe wykonywanie pewnych czynności bez względu na kwalifikacjec) jako populację tych, którzy wykonują te same czynnościzawód stanowi kategorię głównie ekonomiczno – socjologiczną, ale także pedagogiczną, która ma 4 dopełniające się cechy: a) jest układem wyodrębnionych i powtarzających się czynnościb) określa pozycję społeczno – zawodową pracownikac) stanowi źródło utrzymaniad) wymaga specjalnego przygotowania zawodowegozawody dzielimy najczęściej na 2 podstawowe grupy: zawody wyuczone i wykonywane, czasem mówimy też o zawodach wąskoprofilowych i szerokoprofilowych, masowych i unikalnych.Definicja filozoficzna:Zawód jest częścią egzystencjalistycznych doświadczeń jednostki, wynikłych z uczestnictwa w zorganizowanym procesie oswajania natury i użytkowania jej prawDefinicja ekonomicznaZawód jest wydzielonym przez podział pracy układem czynności wykonywanych przez dłuższy czas i zapewniającym środki utrzymania oraz otwierającym przed pracownikiem drogę awansów i uzyskiwania coraz bardziej odpowiedzialnych stanowiskDefinicja socjologicznaZawód wynikły z podziału pracy podział pracowników na różne grupy i kategorie. Stanowi podstawę zarówno do wejścia w świat pracy jak i w rozliczne grupy społeczneDefinicja psychologicznaZawód jest systemem czynności wykorzystującym skłonności i zdolności pracownika czynności zawodowe wpływają na kształtowanie się osobowości na postępowanie wobec ludzi i otoczenia pozaludzkiego, na rozwój procesów poznawczych oraz przebieg życia emocjonalnego.Praca zawodowaRozpatrywana może być w znaczeniu szerszym i węższym. W znaczeniu węższym na pracę zawodową składają się czynności które 1) tworzą system wewnętrznie spójny, 2) opierają się na określonej wiedzy i umiejętnościach, 3) są skierowane na wykorzystywanie pewnych produktów lub usług, 4) wykonywane są systematycznie lub trwaleW znaczeniu szerszym bierzemy pod uwagę także warunki zewnętrzne pracy, jej organizację, korzyści materialne, prestiż zawodu, szanse zawodowe i inne elementy wpływające bezpośrednio lub pośrednio na proces i wyniki pracy zawodowej.KwalifikacjeTerminem najszerszym SA kwalifikacje pracownicze. Jest to układ celowo ukształtowanych cech psychofizycznych człowieka warunkujących jego skuteczne działanie zawodowe.W skład kwalifikacji zawodowych wchodzą:• Kwalifikacje społeczno – moralne• Kwalifikacje fizyczne i zdrowotne• Kwalifikacje zawodoweKwalifikacje pracownicze dzielimy na formalne i rzeczywistePodział pracowników ze względu na kwalifikacje:• Bez kwalifikacji• Przyuczeni do zawodu• Wykwalifikowanio Pracownicy z wykształceniem zasadniczymo Pracownicy z wykształceniem średnimo Pracownicy z wykształceniem wyższym• Pracownicy wysoko wykwalifikowaniKompetencje Termin ten używany jest często w 2 znaczeniach: a) jako zakres uprawnień osoby, grupy lub instytucjib)jako dyspozycja podmiotu wyrażająca się odpowiedzialnością do wypełniania określonych zadańKompetencje pojmuje się też często jako wyuczany, satysfakcjonujący choć nie niezwykły poziom sprawności warunkujący efektywne zachowanie się w jakiejś dziedzinie.III. KSZTAŁCENIE PRZEDZAWODOWE – ORIENTACJA, PORADNICTWO, DORADZTWO ZAWODOWEOrientacja zawodowa: obejmuje całokształt zabiegów wychowawczych mających pomóc jednostce w samodzielnym , właściwym i uzasadnionym wyborze zawoduOrientacja szkolna: pojęcie podporządkowane pojęciu orientacja zawodowa sprawą podstawową jest bowiem wybór zawodu, a pochodną tej decyzji wybór szkoły umożliwiający uzyskiwanie tego zawodu.Orientacja szkolna i zawodowa: ogół poczynań wychowawczych które mają na celu takie pokierowanie rozwojem ucznia, aby sam dojrzał do podejmowania optymalnych decyzji w sprawie kierunku dalszej swojej nauki oraz swojego zawoduPreorientacja zawodowa: wszelkie działania podejmowane przez rodziców, nauczycieli i inne osoby z otoczenia dziecka do 10 r. ż. tj. w podokresie fantazji, stadium rośnięciaReorientacja szkolna i zawodowa: ma na celu ponowne przygotowanie jednostki do wyboru zawodu, oraz kierunku poziomu nauki. Dotyczy uczniów szkół ponadgimnazjalnych, którzy chcą lub musza zmienić kierunek kształcenia oraz osób dorosłych, które chcą lub musza zmienić zawód, rodzaj wykonywanej pracy, zajmowane stanowiskoSelekcja zawodowa: ma za zadanie wydobycie spośród osób zgłaszających się do pracy tych, które posiadają najlepsze kwalifikacje do jej wykonywaniaSelekcja szkolna: występuje wtedy, gdy do danego typu szkoły zgłasza się wielu kandydatów, ale także wtedy gdy szkoła stawia im określone wymagania i przyjmuje tylko tych, którzy je spełniąPoradnictwo zawodowe: to metoda działania rodziców, nauczycieli, kwalifikowanych doradców zawodowych, psychologów, lekarzy, a przede wszystkim pracowników poradni pedagogiczno-psychologicznej oraz urzędów pracy, której głównym celem jest udzielania rad i niesienie pomocy w podjęciu świadomej i swobodnej decyzji dotyczącej wyboru zawodu lub szkoły zawodowej a także zmiany zawodu czy miejsca pracy.Ř Do czynienia z kontaktem partnerskim: inicjatywa osoby oczekującej poradyDoradztwo zawodowe: (R. Lambi) to proces w którym doradca zawodowy pomaga klientowi w osiągnięciu lepszego zrozumienia samego siebie w odniesieniu do środowiska pracy aby umożliwić mu realistyczny wybór lub też osiągnięcie właściwego dostosowania zawodowego.Ř Inicjatywa doradcyZadania orientacji zawodowej:1. wyposażenie jednostki w wiedzę o zawodach2. ukształtowanie względnie stałych zainteresowań zawodowych3. ukształtowanie właściwych postaw wobec pracy4. wyposażenie w umiejętności samoocenyZdania poradnictwa zawodowego1. pomoc w osiągnięciu obiektywnej znajomości samego siebie2. zwiększenie umiejętności oceny sytuacji w której znajduje się osoba szukająca pomocy3. wyzwalanie aktywności i inicjatywy osób radzących się a tym samym wspomaganie rozwiązywania problemów4. doprowadzenie do podjęcia decyzji przez osobą poszukującą porady w sposób samodzielny.Funkcje poradnictwa zawodowego:a) kształcącab) wychowawczac) motywacyjnad) poznawczae) diagnostycznaf) kreatywnag) informacyjnah) kwalifikacyjnai) terapeutycznaNowe zadania poradnictwa zawodowego1. Poradnictwo zawodowe jest procesem podejmowania decyzji i nie może zostać sprowadzone do jednego kontaktu osoby radzącej się z doradcą, do jednej rozmowy (akcent na proces)2. Poradnictwo zawodowe to nie tylko pomoc w podjęciu pierwszej decyzji zawodowej czy ewentualnej jej korekty, ale musi ono objąć także cały obszar pomocy bezrobotnym i zagrożonym bezrobociem3. Odrębnym bardzo ważnym działem poradnictwa zawodowego jest pomoc osobom niepełnosprawnym4. Problematykę doradztwa zawodowego należy włączyć do obowiązkowych zajęć szkolnych.Warunki realizacji zadań poradnictwa zawodowego:1. Wypracowanie nowoczesnego systemu obejmującego cały okres rozwoju zawodowego tj. dzieci, młodzieży i dorosłych2. Kształcenie fachowców tj. doradców zawodowych3. Oprzyrządowanie miejsca pracy doradcy zawodowego.Cele doradztwa zawodowego:Zapoznanie osoby radzącej się:Ř Z jej możliwościami i zainteresowaniami z punktu widzenia dostosowania zawodowegoŘ Z możliwościami zawodowymi na rynku pracyŘ Z przeciwwskazaniami i szczególnymi wymaganiamiŘ Z warunkami ekonomicznymi określonych prac i zawodówŘ Ze sposobami poszukiwania pracyŘ Ze sposobami kontaktowania się z pracodawcąRodzaje doradztwa zawodowego: 1) Nieprofesjonalne: sensu „stricte” tj. należące do zawodów konsultingowych2) Sensu „targo” tj. takie, które jest funkcją będącą częścią składową innej roli zawodowej.FORMY I METODY ORIENTACJI I PORADNICTWA ZAWODOWEGOFormy: 1. lekcje zawodoznawcze2. wycieczki zawodoznawcze3. spotkania zawodoznawcze4. konsultacje zawodoznawcze5. zespoły zawodoznawcze6. kąciki informacji zawodowej7. giełdy zawodów8. mobilne centra informacji zawodowejMetody:1. wyświetlanie filmów zawodoznawczych2. lektura literatury zawodoznawczej3. pogadanki i wykłady4. dyskusje i konsultacje5. zbieranie przez uczniów materiałów zawodoznawczych6. Przygotowywanie wypracowań zawodoznawczych7. konkursy zawodoznawcze8. obserwacje różnego rodzaju prac zaw.9. prowadzenie tzw. zeszytów i teczek zawodoznawczych 10. korzystanie z audycji radiowych i telewizyjnychIV. KSZTAŁCENIE ZAWODOWE W POLSCE NA TLE PORÓWNAWCZYMUwagi krytyczne pod adresem szkolnictwa zawodowego:Ř Współczesna szkołą zawodowa jest jeszcze często antywzorem pracy, środowiskiem gdzie młodzi ludzie nie uczą się pracy, a pozorowania pracyŘ Szkoła nie spełnia w wielu przypadkach swoich funkcji: nie uczy czytania i rozumienia tekstu, nie uczy podstawowych umiejętności życiowych, uczy wszystkiego tylko nie mądrościŘ Młodzież często powiela plany i marzenia rodziców co bywa pułapkąŘ Kształcenie zawodowe bywa często uwięźnięciem życiowym i kulturowym w sytuacji zajętego lub pustego rynku pracyŘ Wiele szkół kształci pozornie, nie do istniejących zawodów, do przedwczorajszych zawodów, do przedwczorajszych technologii!!!analfabetyzm funkcjonalny!!!Kompetencje podstawowe:Ř Umiejętność uczenia sięŘ Znajomość języków obcychŘ Umiejętność pracy w zespoleŘ Umiejętność podejmowania decyzjiŘ PrzedsiębiorczośćŘ Znajomość technologii informatycznychW Europie istnieją 3 zasadnicze rozwiązania w kształceniu zawodowym:Ř System szkolny np. Francja, Szwecja, gdzie kształcenie zawodowe odbywa się w oparciu o szkoły zawodoweŘ System dualny: Niemcy, Austria odbywa się w 2 miejscach: szkole i zakładzie pracyŘ System rynkowy: np. Anglia, bierze pod uwagę wymogi rynku pracyW krajach UE w kształceniu zawodowym zwraca się szczególną uwagę na:Ř Rozwój praktycznej orientacji kształcenia zawodowegoŘ Rozwój kształcenia zgodnie z potrzebami rynku pracyŘ Rozwój dualnego systemu kształcenia zawodowegoŘ Odbywanie praktyk w zakładach pracyPrzez ostatnie dwa stulecia ekonomiści głosili, że funkcja gospodarcza opiera się na 3 podstawowych filarach: PRACY – KAPITALE- ZIEMI. Pod koniec XX wieku zaczęto mówić o gospodarce opartej na wiedzy.Postulaty w zakresie rozwoju kształcenia zawodowego1. W kształceniu zawodowym brać należy pod uwagę fakt postępującej erozji funkcji adaptacyjnej edukacji. Szybkie tempo zmienności świata, które w kształceniu zawodowym jest szczególnie widoczne sprawia, że człowieka nie ma już do czego adaptować. Konieczne jest kształcenie do działania w warunkach nieustającej zmienności otaczającej nas rzeczywistości.2. W proces kształcenia zawodowego wkalkulować należy media jako potężną siłę kształcącą3. Kwalifikacje pracownicze nie mają formy skończonej. Podkreślić należy ich procesualność4. System kształcenia zawodowego musi zapobiegać tworzeniu się jakichkolwiek grup ludzi odrzuconych5. Stworzyć należy możliwość pełnego rozwoju człowieka sprawcyW kształceniu zawodowym należy:1. Wdrożyć system integracji edukacji zawodowej i rynku pracy, który powinien obejmować monitoring zawodów deficytowych, nadwyżkowych, dwustronne umowy: zakład pracy – szkoła oraz stopniowe wdrażanie systemu dualnego a także badanie losów absolwentów szkół zawodowych2. Zapewnić alternatywne rozwiązania umożliwiające jednostce wybór drogi dochodzenia do kwalifikacji zawodowych3. Zapewnić otwarte i elastyczne podejście do zdobywania kwalifikacji poprzez uznawanie kwalifikacji uzyskiwanych poza zinstytucjonalizowanym systemem edukacjiJacques Delors: „edukacja jest w niej ukryty skarb”Uczyć się aby wiedzieć---------------to edukacje realizujeUczyć się aby działaćUczyć się aby żyć wspólnieUczyć się aby byćWykład Piąty – Pedagogika PracyTemat: Kształcenie ustawiczne dorosłych.Kształcenie ustawiczne: 2 podejścia do interpretacji:1. kiedy kształcenie ustawiczne rozumiane jako kształcenie cało życiowe (znaczenia kształcenia permanentne, ciągłe, nieustające)2. kiedy kształcenie ustawiczne ujmowane jako kształcenie dalsze, po szkolne, obejmujące przede wszystkim okres aktywności zawodowej ale także okres tzw. trzeciego wiekuKształcenie ustawiczne może być też rozumiane w trojaki sposób:- jako idea- jako zasada- jako procesW pedagogice pracy przyjmuje się, że terminem nadrzędnym jest edukacja permanentna, wyróżnia się 4 procesy:§ wychowanie naturalne§ wychowanie i kształcenie szkolne§ kształcenie równoległe (paralelne)§ kształcenie ustawiczne dorosłych, w ramach którego wyróżniamy: dokształcanie (podwyższanie kwalifikacji formalnych – awans w pionie), doskonalenie (aktualizowanie, pogłębianie wiedzy i umiejętności w danym zawodzie – awans w poziomie), samokształcenie, kształcenie bezinteresowne (nie związane z pracą zawodową, umożliwia rozwój własnych zainteresowań)Zadania kształcenia ustawicznego:a) zapewnienie możliwości uzyskania wykształcenia ogólnego oraz kwalifikacji zawodowych osobom które z różnych powodów nie uczynili tego wcześniej oraz tym wszystkim, którzy pragną uzyskać kwalifikacje w dodatkowym zawodzieb) umożliwienie przyuczenia do pracy w określonym zawodzie i na konkretnym stanowisku pracyc) zapewnienie osobom zatrudnionym na stanowiskach na których ze względu na postęp naukowo – techniczny, organizacyjny, ekonomiczny i społeczny konieczne jest cykliczne doskonalenie kwalifikacji, możliwości realizacji tego obowiązkud) umożliwienie nabycia wiadomości i umiejętności specjalistycznych, związanych z wykonywaną pracą ułatwiających adaptację społeczno – zawodowąe) zapewnienie wszystkim chętnym możliwości uczestnictwa w różnorodnych formach dokształcania i doskonalenia zawodowego a także ogólnegof) umożliwienie przekwalifikowania osobom, które z różnych powodów muszą zmienić zawód lub pracę dotychczas wykonywanąg) ułatwienie uzyskania coraz wyższych stopni specjalizacji zawodowej oraz umożliwianie zdobywania coraz wyższych tytułów kwalifikacyjnychh) ułatwianie wszystkim chętnym dostępu do najnowszych osiągnięć nauki i technikii) umożliwienie uzyskania uprawnień do obsługi określonych maszyn, narzędzi, urządzeńj) umożliwienie uzyskania przygotowania specjalistycznego osobom posiadającym przygotowanie szeroko profilowek) pomoc osobom chcącym zdobyć określone wiadomości w ramach samokształcenial) umożliwienie opanowania wiadomości i umiejętności ogólnych wychodzących poza zakres zainteresowań zawodowychBiała Księga Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego, wymienia 3 podstawowe czynniki przemian mające wpływ na proces edukacji:...
Yuuna